فضای کسب‌وکار ایران در سال‌ها و ماه‌های اخیر به‌سرعت با فناوری پیوند خورده است. یکی از مهم‌ترین جلوه‌های این پیوند را می‌توان در ظهور و گسترش کسب‌وکارهای اینترنتی مشاهده کرد. پس از یک دوره کوتاه که در بستر ارتباطات اینترنتی شاهد عرضه برخی خدمات برای نخستین مرتبه در کشور بودیم، اینک هر روز نسخه‌های متعددی از یک نوع کسب‌وکار با نام‌های متفاوت و شباهت‌های عملی بسیار معرفی می‌شوند. رشد سریع و طوفانی این نوع کسب‌وکارها در کنار ملاحظه ظرفیت‌های بازار ایران و تجارب برخی کشورهای دیگر، نگرانی از بروز یک حباب آنلاین را دامن می‌زند.

یک بازار فعال صحنه برآورد تقاضا، تلاش برای پاسخ به آن، بهبود شرایط عرضه، ارتقای سطح تقاضا، و استمرار روبه‌رشد این چرخه است. اما چنین روندی همیشه روبه‌پیشرفت و رشد نیست، چراکه فعالان بازار در مواردی دچار خطا در سنجش تقاضای واقعی می‌شوند و سرمایه‌های خود را درگیر فعالیت‌هایی می‌کنند که ظرفیت‌های آن پیشاپیش اشغال شده است. بروز چنین حالتی به خودی خود ایراد بزرگی ندارد و می‌توان آن را بخشی از روند فعالیت جاری در بازار عرضه و تقاضا تلقی کرد. در بسیاری موارد هم مشاهده شده که بازار در قامت یک پیکره واحد به شکلی خودکار چنین خطاهایی را اصلاح می‌کند، اما حتی بازارهای بزرگ و اقتصادهای پویا نمونه‌های نه‌چندان کم‌شمار و دردناکی از بروز حباب و زیان‌های گسترده پس از ترکیدن حباب را در تاریخ خود ثبت کرده‌اند.دولت پس از سال‌ها تاخیر قدم‌هایی برای ایجاد دولت الکترونیک برداشته است، دسترسی به اینترنت و رایانه و تلفن‌های هوشمند رشد بسیاری داشته، قوانین و بسیاری زیرساخت‌های حقوقی ایجاد شده یا در حال تشکیل است، نظام بانکی و مبادلات مالی گام‌های نخستین خود را برای الحاق به بازار آنلاین برداشته‌اند. به نظر می‌رسد همه این موارد برای ایجاد و استمرار بازار آنلاین در کشور فراهم شده است. اما در این میان بزرگ‌ترین مشکل به بازیگران این بازار برمی‌گردد، شواهد بیرونی نشان از کمبود خلاقیت و مقداری عافیت‌طلبی دارد. سرمایه‌گذارانی که به سودهای تضمینی در بازارهای تورمی خو کرده‌اند، تمایلی به حضور در کسب‌وکارهایی که هم تازه و هم تضمینی نیستند ندارند. در همین حال اجرای موفق بسیاری طرح‌های کسب‌وکار نیازمند دسترسی به منابع مالی قابل‌توجه است. اشتیاق بازار مملو از نیروی جوان به فعالیت، جذابیت عمومی بازار برای کسب‌وکارهای نوین به‌ویژه آنهایی که مبتنی بر فناوری‌های جدید هستند، در کنار تمایل سرمایه‌گذاران برای حضور در کسب‌وکارهایی که وعده بیشترین سود تضمین‌شده را در کوتاه‌ترین زمان بدهد، شرایط حاضر را برای کسب‌وکارهای جدید در بازار کشور فراهم کرده است. آخرین نمایشگاه الکامپ و تنها اعداد و ارقام منتشرشده از این نمایشگاه نشان می‌دهد که این نگرانی را باید جدی گرفت. حضور چندصد شرکت نوپا و به تعبیر امروزی‌ها استارت‌آپی، گرچه برای برگزارکنندگان خوشحال‌کننده است، اما وجود ده‌ها نمونه مشابه از یک مدل کسب‌وکار در یک موضوع خاص، یا ارائه ضعیف نسخه‌های فارسی‌شده از کسب‌وکارهای خارجی، زنگ خطری است که صدای آن را باید شنید. شرایط اقتصادی کشور به هیچ‌کدام از بازیگران اجازه بی‌توجهی در این زمینه و هدر دادن منابع و فرصت‌ها را نمی‌دهد. رشد حباب‌گونه و مخرب بازار موبایل، خودرو، طلا، ارز، مسکن، ویلاسازی در مناطق خوش آب‌وهوا، تاسیس موسسه مالی و موارد مشابه نشان می‌دهد که بازار ما برای چنین اتفاقاتی بسیار آماده است. آیا کسب‌وکارهای تکراری آنلاین با توجه به فضایی که شرح آن رفت، نگران‌کننده نیست؟ آیا چیزی به نام حباب کسب‌وکارهای آنلاین در کشور در حال وقوع است؟ زیان‌های بی‌توجهی به بروز احتمالی این وضعیت را تا چه اندازه باید جدی گرفت؟ در این زمینه آیا مانند بسیاری موارد دیگر فقط به گفتن جمله «دولت باید فکری کند» بسنده می‌کنیم یا از سر مسئولیت و دوراندیشی از فعالان بخش خصوصی و کارآفرینان دعوت می‌کنیم که دست‌کم در این‌باره بحث کنند؟