زیرمیزی‌گرفتن کمرنگ‌شده اما صفر نشده!
سمیرا عظیمی‌نژاد
از نگاه آن‌ها، جیب بیمار هم جیب آن‌هاست. تعدادشان خیلی زیاد نیست، اما آنقدرها هست که خیلی‌هایمان حداقل یک‌بار صابونشان به تنمان خورده باشد. اگرچه نامش را زیرمیزی گذاشته‌اند، ولی برای پزشک زیرمیزی‌بگیر دریافت وجه غیرقانونی از بیمار کاملا عیان شده و به روی میز آمده است. اینکه پزشک برای انجام عمل جراحی دستمزدی بیشتر از تعرفه‌های قانونی طلب کند، مشکل دیرینه‌ای است که همچنان دست از سر نظام سلامت برنداشته است.
به‌زعم این عده اندک از پزشکان، دستمزد کاری که آن‌ها انجام می‌دهند خیلی بیشتر از تعرفه‌های قانونی است. خود را تافته‌ای جدابافته می‌دانند که باید درآمدی بیشتر از سایر همکاران خود داشته باشند، اما از نگاه کارشناسان نظام سلامت، پزشک زیرمیزی‌بگیر پزشکی است که فقط هزینه‌های درمان را چند برابر می‌کند و تا وقتی پولش را نگیرد دست به سیاه‌وسفید نمی‌زند. این روایت پزشکان زیرمیزی‌بگیری است که برای درمان صحیح بیمار سوگند اخلاقی خورده‌اند، اما سوگندشان را به بهای پول شکسته‌اند.
زیرمیزی در گام سوم طرح تحول سلامت
از 15 آبان سال گذشته، گام سوم طرح تحول سلامت آغاز به کار کرد. در این گام، متولیان نظام سلامت تصمیم گرفتند با افزایش تعرفه‌های پزشکی با پدیده زشت زیرمیزی برخورد کنند. داستان به اینجا برمی‌گردد که پزشکان زیرمیزی‌بگیر مدعی هستند که به دلیل پایین بودن تعرفه‌های پزشکی مجبورند دریافت غیرمتعارف از بیمار داشته باشند، اما اگر تعرفه‌های پزشکی با تورم نسبت منطقی داشته باشد، دیگر زیرمیزی نمی‌گیرند.
در همین راستا، گام سوم طرح تحول سلامت برای افزایش تعرفه‌های پزشکی به اجرا درآمد و طی آن، به گفته رئیس سازمان نظام پزشکی، تعرفه برخی خدمات پزشکی از 120 تا 300 درصد افزایش پیدا کرد. به قول وزیر بهداشت، هزار میلیارد تومان خرج شد تا از 10 هزار میلیارد تومان زیرمیزی سالانه جلوگیری شود. همچنین نظام پزشکی با استقرار سامانه تلفنی برای پایش و رصد پزشکان، از مردم خواست که زیرمیزی‌ها را به آن‌ها اطلاع بدهند.
درست است که عنوان می‌شود دریافت زیرمیزی بعد از استقرار این سامانه و به‌خصوص با افزایش تعرفه‌های پزشکی کاهش زیادی داشته است، اما هنوز هم برخی پزشکان با وجود افزایش حقوق و دستمزدها، از بیماران زیرمیزی دریافت می‌کنند و به حقوق قانونی خود قانع نیستند. از همین روست که بسیاری از کارشناسان نظام سلامت با همدیگر یک‌صدا هستند که کاهش زیرمیزی ارتباط زیادی با افزایش تعرفه‌ها ندارد و برای پزشک زیرمیزی‌بگیر- هرچقدر هم تعرفه افزایش پیدا کند- باز هم عادت زیرمیزی ترک نخواهد شد. البته وزیر بهداشت چند روز قبل در جمع خبرنگاران تصریح کرد: «وزارت بهداشت به برخورد قاطعانه خود با پزشکان زیرمیزی‌بگیر ادامه می‌دهد.»
زیرمیزی‌ها حذف نشده است
مسعود پزشکیان، عضو کمیسیون بهداشت و درمان، نیز تاکید دارد: «با وجود شکاف عمیق میان دریافتی پزشکان، هنوز زیرمیزی در کشور وجود دارد.» به گفته او، زمانی که در جامعه پزشکانی با تخصص و میزان تحصیلات یکسان دریافتی مشترکی ندارند، برخی برای ایجاد تعادل، اقدام به دریافت زیرمیزی می‌کنند و کسی هم نمی‌تواند جلوی این بی‌نظمی را بگیرد. به گفته این نماینده مجلس، سازوکار پرداخت یکی از کانون‌های بی‌نظمی در نظام سلامت کشور است. برای رفع این شکاف و عدم تعادل، برخی پزشکان به اسم زیرمیزی و یا حتی به صورت علنی درخواست پول‌های مازاد از مردم می‌کنند.
وی با تاکید بر اینکه مسئولان نباید در این زمینه به مردم اطلاعات غلط بدهند، اظهار کرد: «با رصد اموال برخی پزشکان می‌توان فهمید که با درآمد 8 و یا 10 میلیون تومانی نمی‌شود چنین خودرو و یا منزلی را تهیه کرد.» پزشکیان به سایت خانه ملت یادآوری می‌کند: «در کشورمان اختلاف و شکاف دریافتی بین پزشکان به 30 و یا 300 برابر هم می‌رسد و نمی‌توان برای حذف مسائلی همچون زیرمیزی متوسل به‌زور شد.»
قبح زیرمیزی برگشته است
تا همین یک سال قبل، زیرمیزی گرفتن به‌حدی رایج و شایع بود که به دید خیلی‌ها این دریافتی‌های شخصی پزشک حقوق طبیعی او به حساب می‌آمد. دکتر سیامک مره‌صدق، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس، در گفت‌وگو با آتیه‌نو خاطرنشان می‌کند: «درست است که زیرمیزی هنوز وجود دارد، ولی اتفاق خیلی خوبی که افتاده این است که قبح زیرمیزی برگشته است و حالا دیگر با پدیده زیرمیزی به‌عنوان موضوعی عادی و طبیعی برخورد نمی‌شود.» این نماینده مجلس بر این باور است که امروز به نسبت سال قبل، میزان زیرمیزی‌ها کمتر شده و حالا پزشکان معروف به «پنجه‌طلایی» هستند که بی‌خیال زیرمیزی نمی‌شوند. پزشکان پنجه‌طلایی که مره‌صدق به آن‌ها اشاره دارد، معمولا پزشکان قدیمی و باسابقه‌ای هستند که به غلط یا درست، در بین بیماران به تبحر و کارکشتگی معروف شده‌اند. آن‌ها کار خود را خیلی بالاتر از کار پزشکان دیگر می‌دانند و به همین خاطر، احساس می‌کنند که باید دستمزد بیشتری بگیرند.
مره‌صدق می‌گوید: «این خود مردم هستند که به این پزشکان مراجعه می‌کنند و آن‌ها را در نظر خودشان بزرگ کرده‌اند.» به عقیده او اگر به مردم اطلاع‌رسانی درستی درباره زیرمیزی بشود و به بیماران اطمینان بدهیم که صدها پزشک متبحر و بااخلاق در کشور فعالیت می‌کنند که همان تبحر پزشک زیرمیزی‌بگیر را دارند، آن وقت این خود مردم هستند که به این پزشکان زیرمیزی نمی‌دهند و در مقابل زیاده‌خواهی آن‌ها می‌ایستند.
گسترش نظارت‌ها؛ از مطب تا بیمارستان
وقتی پزشکی از بیمارش زیرمیزی می‌گیرد و بیمار هم با رضایت خاطر این زیرمیزی را پرداخت می‌کند، در این حالت خیلی کم پیش می‌آید که بیمار برای شکایت از زیرمیزی پزشک مراجعه کند. همین مراجعه نکردن‌ها خودبه‌خود پزشک زیرمیزی‌بگیر را گستاخ‌تر می‌کند تا همچنان به کارش ادامه دهد.
مره‌صدق پیشنهاد می‌دهد برای به دام انداختن این پزشکان، متولیان نظام سلامت افرادی را تحت عنوان بیمار به مطب این پزشکان بفرستند تا در صورتی که پزشک درخواست زیرمیزی کند برای او پرونده قضایی درست شود. این اتفاق باعث می‌شود مدارک لازم برای برخورد قضایی با پزشک متخلف جمع‌آوری شود.
پیشنهاد دیگری که این نماینده مجلس برای مقابله با زیرمیزی‌ها مطرح می‌کند، کنترل بیشتر مسئولان بیمارستان‌هاست. او به‌صراحت می‌گوید: «تجربه سال‌ها مدیریت بیمارستان به من آموخته است که بعید است پزشکی در یک بیمارستان زیرمیزی بگیرد، ولی مسئول فنی آن بیمارستان از آن بی‌خبر باشد. به همین دلیل باید در کنار مجازات پزشک زیرمیزی‌بگیر، با مسئولان فنی بیمارستان‌های متخلف نیز برخورد شود.»
این شکل برخورد قاطع با مسئول فنی متخلف بیمارستان، مراکز درمانی را از زیرمیزی پاک می‌کند و حداقل باعث می‌شود که سایر مسئولان فنی بیمارستان‌ها متوجه باشند که در صورت دریافت زیرمیزی از سوی پزشک، آن‌ها هم شریک جرم هستند.
آیا درآمد پزشکان کم است؟
اگر پای صحبت یک پزشک زیرمیزی‌بگیر بنشینید، به شما می‌گوید که دستمزد جراحی‌اش اصلا متناسب با تورم نیست و از حقوق پایین پزشکان گلایه خواهد کرد. یک کارشناس حوزه درمان می‌گوید، این استدلالی است که بسیاری از بیماران آن را می‌پذیرند، اما اگر نیم‌نگاهی به حقوق و دستمزد پزشکان بیندازید، متوجه خواهید شد که متوسط درآمد آن‌ها از درآمد اغلب مشاغل کشور بسیار بالاتر است. یعنی حتی اگر زیرمیزی‌ها را حساب نکنیم، باز هم درآمد اغلب پزشکان کشور از سایر مشاغل بیشتر است. البته درست است که شاید برخی پزشکان عمومی کمتر از همکاران متخصص خود دریافتی داشته باشند، اما حتی حقوق همان پزشکان عمومی از متوسط حقوق سایر اقشار جامعه بالاتر است. آمارهای جهانی نیز موید این مطلب است که حقوق پزشکان ایرانی مقیم داخل از بسیاری از پزشکان آمریکایی و اروپایی بالاتر است. بنابراین این استدلال که درآمد پایین پزشک باعث زیرمیزی می‌شود، نمی‌تواند استدلال درستی باشد و ریشه این رفتار را باید بیشتر به کم‌رنگ شدن اخلاق پزشکی در بین برخی پزشکان نسبت داد. از سوی دیگر، حضور پزشکانی که در سخت‌ترین شرایط در مناطق محروم فعالیت می‌کنند و حتی برخی از آن‌ها بدون دریافت هیچ‌گونه حقوق و مزایا به درمان رایگان بیماران مناطق محروم می‌پردازند و همچنین حضور پزشکان باشرافتی که تحت هیچ شرایط مالی و حتی در صورت کاهش تعرفه‌ها هم حاضر به دریافت زیرمیزی نیستند، نشان می‌دهد که پدیده زیرمیزی ارتباطی به درآمد پزشک ندارد. به زیرمیزی فقط می‌توان از منظر اخلاق پزشکی نگاه کرد؛ اگر این اخلاق فدای منفعت شخصی شود، پزشک می‌تواند ده‌ها توجیه مختلف برای گرفتن زیرمیزی پیدا کند.
ارسال دیدگاه
