خلط بخشی طبیعی و حیاتی از سیستم ایمنی بدن است و حتی وقتی سالم هستید، بدن به طور مداوم آن را تولید می‌کند تا بافت‌های داخلی مرطوب باقی بمانند و از خشک شدنشان جلوگیری شود. 
این ماده در مجرای تنفسی و گوارشی تولید می‌شود و نقش چندگانه‌ای دارد؛ هم روان‌کننده است، هم تصفیه‌کننده و هم محافظ بدن در برابر عوامل بیماری‌زا به شمار می‌آید. عمده خلط را آب تشکیل می‌دهد و علاوه بر آن، شامل سلول‌های پوششی، آنزیم‌های ضد میکروبی، پروتئین‌ها و نمک‌های آلی است. 
این ماده توسط پوشش‌های مخاطی دهان، بینی، سینوس‌ها، گلو، ریه‌ها و مجرای گوارشی تولید می‌شود و حضورش نقش مهمی در حفظ سلامت روزمره بدن ایفا می‌کند.
وقتی بدن با عفونت یا آلرژی مواجه می‌شود، یا مواد محرکی مانند گردوغبار وارد بینی و گلو می‌شوند، پوشش مجرای تنفسی فعال می‌شود تا از بدن محافظت کند. در این شرایط، گلبول‌های سفید برای مقابله با عفونت به محل می‌آیند، پروتئین‌های التهابی ترشح می‌شوند و سلول‌های پوششی بیشتری ریزش می‌کنند. 
نتیجه این واکنش‌ها، غلیظ‌تر شدن خلط و سخت‌تر شدن دفع آن است. بنابراین تغییر در رنگ و قوام خلط اغلب نشانه پاسخ طبیعی بدن به التهاب یا عفونت است و می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره وضعیت سلامتی ارائه دهد.
خلط زرد معمولاً نشانه فعالیت گلبول‌های سفید در مبارزه با عفونت‌های ویروسی است و معمولاً در سرماخوردگی‌ها دیده می‌شود. این نوع خلط معمولاً خودبه‌خود رفع می‌شود، اما اگر با تب، لرز یا درد عضلانی همراه باشد یا برای مدت طولانی ادامه یابد، مراجعه به پزشک ضروری است تا از احتمال وجود عفونت باکتریایی که نیاز به درمان دارویی دارد مطمئن شد. 
خلط سبز رنگ معمولاً علامت عفونت‌های باکتریایی مانند سینوزیت است و حضور گلبول‌های سفید و پروتئین‌های التهابی در خلط را نشان می‌دهد. 
در این شرایط، علائمی مانند تب، گرفتگی و فشار بینی نیز ممکن است ظاهر شود و در صورت ادامه یا شدت علائم، مراجعه به پزشک توصیه می‌شود.
قرمز یا صورتی شدن خلط ناشی از مخلوط شدن خون با آن است و می‌تواند به دلیل تحریک مخاط بینی یا خشکی هوا باشد. در چنین مواقعی نباید بینی را محکم فین کنید یا داخل آن را دستکاری کنید. اگر خلط خونی همراه با سرفه بالا آورده شود، احتمال وجود عفونت جدی یا حتی بیماری‌های خطرناکی مانند سرطان مطرح است و مراجعه فوری به پزشک ضرورت دارد.  خلط سیاه‌رنگ می‌تواند ناشی از عفونت قارچی یا قرار گرفتن در معرض هوای آلوده باشد. افرادی که در معادن زغال‌سنگ یا کارخانه‌های آلوده کار می‌کنند یا سیگار زیادی می‌کشند، بیشتر در معرض خلط سیاه هستند. 
درمان در این موارد ممکن است شامل داروهای آنتی‌بیوتیکی، کورتونی یا استروئیدی باشد و توجه پزشکی دقیق لازم است.
رنگ و قوام خلط در واقع نشان‌دهنده وضعیت ایمنی بدن و واکنش آن در برابر بیماری‌ها و عوامل محیطی است. توجه به این نشانه‌ها می‌تواند به تشخیص سریع‌تر بیماری‌ها و اقدامات درمانی به موقع کمک کند و از شدت عفونت‌ها و مشکلات تنفسی بکاهد.