
به بهانۀ انتشار ترجمۀ «خردهنانهای فلسفی»
مرز میان عقل و ایمان
کتاب «خردهنانهای فلسفی» (Philosophical Fragments) نوشتۀ سورن کییرکگور یکی از رسالههای مهم این فیلسوف قرن نوزدهمی دانمارکی بهشمار میآید و به بررسی نسبت میان فلسفۀ ایدهآلیستی و مسیحیت میپردازد؛ نخستین کوشش کییرکگور برای شرح و بسط این عقیده که ایمان مسیحی بر مدار تجسد میگردد و تجسد را باید واقعهای تاریخی تلقی کرد. او این اثر را درست چهار روز پس از انتشار «مفهوم اضطراب» منتشر کرد؛ یکی از غریبترین و جذابترین روایتها از وجه خارق اجماع و خلاف عقل سلیم از مسیحیت.
کیرکگور در این رسالۀ کوتاهِ تحلیلی و گفتوگومحور، با بهرهگیری از زبان فلسفی و گاه با استفاده از نامهای مستعار، تلاش میکند مرز میان عقل و ایمان را روشن کند و نشان دهد که تجربۀ دینی و ایمان مسیحی تفاوتی کیفی با دستاوردهای فلسفۀ نظری دارند.
او در این کتاب با طرح یک آزمایش فکری، دو رویکرد متفاوت به حقیقت را مقابل هم قرار میدهد؛ ایدهآلیسم فلسفی و ایمان مسیحی. او به این میپردازد که در فلسفۀ یونانی، حقیقت امری است که انسان میتواند با تلاش عقلانی و تذکار به آن دست یابد؛ حقیقتی که همیشه حاضر است و انسان باید آن را به یاد آورد. در مقابل نشان میدهد که در مسیحیت، حقیقت نه امری ازلی و هموارهدردسترس، بلکه رخدادی تاریخی است که در لحظهای خاص وارد تاریخ میشود و انسان تنها از طریق جهش ایمانی میتواند به آن دست یابد.
کیرکگور با نقد ایدئالیسم فلسفی، پافشاری میکند که ایمان نوعی رابطۀ شخصی و وجودی با حقیقت است و نه صرفاً نتیجۀ استدلال یا تذکار عقلانی. او همچنین به مفهوم «لحظه» اشاره میکند؛ لحظهای که در آن، انسان با حقیقت الهی مواجه میشود و باید تصمیم بگیرد که ایمان بیاورد یا نه.
ارسال دیدگاه