تحقق عدالت درمانی و کاهش بار مراجعات به مراکز تخصصی سازمان تأمین‌اجتماعی
نظام ارجاع بیماران هزینه‌های غیرضروری را کاهش می‌دهد
سلاله صدرایی روزنامه‌نگار
عدالت درمانی همواره به عنوان یکی از ارکان اصلی نظام سلامت مطرح شده است. دسترسی عادلانه تمامی افراد جامعه به خدمات بهداشتی و درمانی، فارغ از موقعیت جغرافیایی، اقتصادی یا اجتماعی از اهداف مهم هر سیستم سلامت محسوب می‌شود. در این راستا، اجرای نظام ارجاع بیماران به‌عنوان یکی از سیاست‌های کلیدی در نظام تأمین‌اجتماعی، گامی اساسی برای تحقق این عدالت بهشمار می‌رود. نظام ارجاع سیستمی است که در آن بیماران ابتدا به اولین سطح ارائه خدمات سلامت (مانند پزشکان خانواده یا مراکز بهداشتی - درمانی محلی) مراجعه می‌کنند و در صورت نیاز به خدمات تخصصی‌تر، توسط این مراکز به سطوح بالاتر (مانند بیمارستان‌ها یا متخصصان) ارجاع داده می‌شوند. این نظام نه‌تنها از بار مراجعات غیرضروری به مراکز تخصصی می‌کاهد، بلکه سبب توزیع عادلانه‌تر منابع و خدمات سلامت در سطح جامعه می‌شود.
مصطفی سالاری، مدیر عامل سازمان تأمین‌اجتماعی، با توجه به اهمیت اجرای نظام ارجاع، عملیاتی شدن این نظام را به‌عنوان یک راهبرد مدیریتی در دستور کار حوزه درمان سازمان قرار داده است. او در نشست کمیته درمان که در بهمن امسال برگزار شد، نسبت به پیاده‌سازی طرح مذکور، تأکید کرد و با اشاره به تجارب سایر کشورها در این حوزه اعلام کرد: «باید نگاه اقتصادی‌تری به درمان منطقی داشته باشیم و بتوانیم به نظام ارجاع برسیم.»
سالاری همچنین با اشاره به اینکه نظام ارجاع می‌تواند مراجعات را سامان دهد و از خدمات تکراری و غیرضروری جلوگیری کند، فرایند نظام مذکور را در بهینه‌سازی منابع سازمان مؤثر دانست. به گفته سالاری 10 درصد هزینه‌های درمانی به پزشک پرداخت می‌شود، اما 90 درصد هزینه‌ها مربوط به تجویز و نسخه‌نویسی است. از این جهت باید با طراحی و اجرای برخی قواعد و نیز پرداخت مطلوب به پزشکان هزینه‌ها در مرحله ثانویه کنترل شود.
ارتباط نظام ارجاع با سطح‌بندی مراکز از دیگر نکات مهمی است که سالاری در این نشست به آن اشاره کرد و در این راستا تغییر سطح‌بندی مراکز و برنامه‌های عمرانی سازمان را با رویکرد جدید، ضروری دانست. بر این اساس، معاونت درمان نیز باید یک ساختار سازمانی جدید به حوزه عمرانی ارائه کند تا ساخت‌وسازهای در دست اجرا و نیز پروژه‌های عمرانی آینده، منطبق با سطح‌بندی و اجرای نظام ارجاع باشد. مدیر عامل سازمان تأمین‌اجتماعی همچنین هماهنگی بین بخش‌های مختلف سازمان را برای اجرای موفق نظام ارجاع ضروری شمرد که بر مبنای آن ضرورت تقویت ایجاد زیرساخت‌های لازم در حوزه‌های مختلف درمانی و عمرانی وجود دارد تا امکان ارائه خدمات بهینه و عادلانه درمانی میسر شود.
مزایای نظام ارجاع
یکی از مهم‌ترین مزایای نظام ارجاع در حوزه سلامت، دسترسی عادلانه به خدمات سلامت است. با اجرای نظام ارجاع، تمامی افراد جامعه به‌ویژه ساکنان مناطق محروم و کم‌برخوردار می‌توانند از خدمات اولیه سلامت بهره‌مند شوند. این امر سبب کاهش شکاف بین مناطق مختلف و افزایش برابری در دسترسی به خدمات درمانی می‌شود. کاهش هزینه‌های درمانی از دیگر مزایای این طرح بهشمار می‌رود. نظام ارجاع با جلوگیری از مراجعات مستقیم به مراکز تخصصی و بیمارستان‌ها، از تحمیل هزینه‌های مازاد به سیستم سلامت و بیماران جلوگیری می‌کند. این موضوع، به ویژه برای قشر کم‌درآمد جامعه که توانایی پرداخت هزینه‌های بالای درمانی را ندارند، بسیار حائز اهمیت است.
بهبود کیفیت خدمات نیز در سایه اجرای نظام ارجاع فراهم می‌شود. از یک منظر با هدایت بیماران به سطوح مناسب ارائه خدمات، ازدحام در مراکز تخصصی کاهش یافته و پزشکان می‌توانند زمان و توجه بیشتری به هر بیمار اختصاص دهند. این امر منجر به افزایش کیفیت تشخیص و درمان می‌شود.
پیشگیری و مراقبت اولیه از دیگر ثمرات قابل‌توجه اجرای نظام ارجاع بهشمار می‌رود، زیرا اجرای این نظام در پایش سلامت افراد جامعه مؤثر واقع می‌شود و از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. از طرفی با تشخیص به‌موقع مشکلات جسمانی و روانی افراد از پیشرفت بیماری‌های جلوگیری شده و مانع ایجاد هزینه‌های سنگین به سیستم سلامت و بیماران می‌شود.
چالش‌های اجرای نظام ارجاع
اجرای موفقیت‌آمیز نظام ارجاع بیماران نیازمند رفع برخی چالش‌هاست. از جمله آن می‌توان به کمبود نیروی انسانی متخصص در مناطق محروم اشاره کرد. همچنین نبود زیرساخت‌های لازم در مراکز بهداشتی نیز از مواردی است که اجرای طرح را با تأخیر مواجه می‌کند. از طرفی، اجرای مؤثر این نظام نیازمند ایجاد هماهنگی بین‌بخشی در سازمان‌های مختلف فعال در حوزه نظام سلامت است. نبود زیرساخت‌های فرهنگی مناسب نیز از دیگر مسائل مهم نظام مذکور بهشمار می‌رود، چرا که برخی افراد در برابر مراجعه به سطوح اولیه سلامت مقاومت می‌کنند.
نقش تأمین‌اجتماعی در اجرای نظام ارجاع
سازمان تأمین‌اجتماعی، به‌عنوان دومین ارائه‌دهنده خدمات درمانی در کشور، نقشی کلیدی در اجرای نظام ارجاع بیماران دارد. با تقویت مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش خود، آموزش نیروی انسانی و فرهنگ‌سازی در بین بیمه‌شدگان، تأمین‌اجتماعی می‌تواند به عنوان پیشگام در تحقق عدالت درمانی عمل کند.
اجرای نظام ارجاع بیماران نه‌تنها یک ضرورت در مسیر بهبود نظام سلامت است، بلکه گامی اساسی در جهت تحقق عدالت درمانی محسوب می‌شود. با توجه به نقش مهم تأمین‌اجتماعی در ارائه خدمات درمانی به میلیون‌ها نفر، این سازمان می‌تواند با اجرای موفق این نظام، الگویی برای سایر بخش‌های نظام سلامت باشد. در نهایت، تحقق عدالت درمانی نیازمند عزم ملی، همکاری بین‌بخشی و مشارکت فعال تمامی ذی‌نفعان است تا بتوان به جامعه‌ای سالم و عادلانه دست یافت.
تاریخچه اجرای نظام ارجاع
سازمان تأمین‌اجتماعی همواره در راستای اجرای برنامه‌های نوین درمانی، هم‌سو با نظام سلامت حرکت می‌کند و در برخی زمینه‌ها پیشتازانه به پیش می‌رود. یکی از طرح‌هایی که در دهه اخیر محور توجه سازمان قرار گرفته، نظام ارجاع داخلی است. این طرح که از 21 مرداد سال 1393 در سازمان کلید خورد، می‌تواند راهگشای تحقق اهداف عالی سازمان مانند دسترسی عادلانه بیماران به درمان و پیشگیری و كنترل عواقب بیماری آن‌ها باشد. نظام ارجاع داخلی سازمان در شهریور این سال به صورت پایلوت (آزمایشی) در پنج استان خراسان رضوی، زنجان، قزوین، كرمانشاه و گیلان آغاز شد. فاز نخست این طرح كه تشكیل 148 هزار پرونده برای چهار گروه بیماران مزمن شامل دیابت، پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی- عروقی و بیماری‌های اعصاب و روان بود، در این استان‌ها به اجرا درآمد و با احصای مسائل و مشكلات طرح و فراهم شدن زیرساخت‌های لازم، آماده ورود به فاز دوم شد. اما آن زمان تشکیل پرونده‌ها به‌صورت دستی بود. در حالی که نظام ارجاع، چه از نوع داخلی و نیز پزشک خانواده نیازمند اجرا در بستر فناوری اطلاعات است. از این‌رو، در فاز دوم که در استان گیلان ادامه یافت، تشکیل پرونده بیماران مزمن و ارجاع آن‌ها به سطح دوم یعنی متخصصان با استقرار سامانه HIS در مراکز ملکی به‌صورت آزمایشی انجام و پس از رفع اشکال در سایر استان‌ها عملیاتی شد. طرح مذکور رفته‌رفته در استان‌های گروه‌بندی شده به اجرا درآمد و از اردیبهشت‌ماه سال 1395 پرونده بیماران در سراسر مراکز درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی به‌صورت الکترونیک در مدار درمان قرار گرفت.
اهداف نظام ارجاع در تأمین‌اجتماعی
نظام ارجاع داخلی یکی از برنامه‌های راهبردی سازمان تأمین‌اجتماعی بهشمار می‌رود و هدف از اجرای این طرح در برقراری ارتباط فراگیر مراکز درمانی سراسر کشور با یگدیگر تبیین می‌شود؛ آن‌گونه که اقدامات درمانی بیماران به‌صورت هدایت شده انجام شود و ضمن ارتقای سلامت افراد جامعه، هزینه‌های درمان نیز کاهش یابد.
نظام ارجاع داخلی سه هدف مهم را دنبال می‌کند؛ در این نظام، با تشکیل پرونده برای بیماران، بسیاری از مشکلات به‌ویژه بیماری‌های مزمن، تحت کنترل قرار گرفته و از عوارض بلندمدت بیماری کاسته می‌شود. این مسئله می‌تواند ثمرات ارزشمندی داشته باشد که مهم‌ترین آن، حفظ سلامتی افراد جامعه و کاهش دغدغه‌های درمان برای بیمار و خانواده اوست.
دومین هدف مهم نظام ارجاع، صرفه‌جویی در هزینه‌های درمانی، دارویی و تشخیصی است. در حال حاضر، یک بیمار می‌تواند به چند پزشک مراجعه کند و از طریق هریک از پزشکان از خدمات درمانی، دارویی و تشخیصی مانند گرفتن تصاویر رادیولوژی و آزمایش بهره‌مند شود. این اقدامات تکراری می‌تواند هزینه‌های گزافی را در دامان نظام سلامت، تأمین‌اجتماعی و جامعه درمانی قرار دهد اما در نظام ارجاع این اقدامات از نظم و ترتیب برخوردار شده و سامان‌دهی می‌شود.
سومین هدف نظام ارجاع جلوگیری از مراجعه غیرضروری به متخصصان تعیین‌شده است. برآورد می‌شود، بین 50 تا 70 درصد افرادی که به متخصصان مراجعه می‌کنند، به‌واقع نیازی به ویزیت متخصصان ندارند. بنابراین، از طریق نظام ارجاع، بیماران در کانال درست خدمات قرار گرفته و به‌صورت هدایت شده تحت درمان قرار می‌گیرند.
ارجاع بیماران فواید دیگری نیز دارد که از جمله آن می‌توان به جلوگیری از سرگردانی بیماران اشاره کرد. درحال حاضر برخی از بیماران، که تعداد آن‌ها کم نیست، از نوع بیماری خود و پزشک معالج اطلاعی ندارند و چه بسا به متخصصانی مراجعه کنند که بیماری‌شان ارتباطی با نوع تخصص آن‌ها ندارد. در نظام ارجاع، بیماران نه‌تنها به متخصص مربوط به بیماری خود ارجاع می‌شوند، بلکه تمامی مراحل درمانی آن‌ها به‌صورت هدایت شده پیش می‌رود.
هدف نهایی نظام ارجاع داشتن ارتباط فراگیر مراکز درمانی سراسر کشور با یکدیگر است. بر این اساس، برخی از بیمارستان‌های تخصصی و فوق‌تخصصی ملکی و هیئت‌مدیره‌ای مانند میلاد، شهید دکتر لواسانی، شهید دکتر لبافی‌نژاد، شهید دکتر فیاض‌بخش و شهید دکتر معیری مرکز ارجاع بیماران بهشمار می‌روند. این طرح کمک می‌کند تا از ازدحام و شلوغی بیمارستان‌ها کاسته شود و پزشکان بتوانند در زمینه رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی ارائه خدمت کنند.
سازوکار پیاده‌سازی نظام ارجاع
راهبرد سازمان تأمین‌اجتماعی در پیاده‌سازی نظام ارجاع، در قدم نخست، آموزش و آشنایی با سازوکار این طرح بود، زیرا آموزش پایه و اساس اجرای این طرح بهشمار می‌رود و بدون در نظر گرفتن مسائل آموزشی، پیشبرد طرح میسر نمی‌شود. از این‌رو تمامی عوامل درمان شامل پزشکان، پرستاران، کارکنان پذیرش و سایر گروه‌های درمانی از آموزش لازم برای اجرایی شدن طرح از مرحله پذیرش تا تشکیل پرونده الکترونیک و ارجاع در قالب فناوری اطلاعات برخوردار شدند.
همچنین اجرای این طرح در سه سطح درنظر گرفته شده است؛ در سطح اول اقدامات درمانی و تشخیصی بیمار توسط پزشک عمومی انجام می‌شود. در سطح دوم، متخصصان بیمار را ویزیت کرده و در سطح سوم نیز فوق‌تخصصان قرار دارند و پذیرش تمامی مراحل به‌صورت ارجاع از سطح اول تا سوم انجام می‌شود.
نکته مهم دیگر اینکه، براساس تصویب هیئت‌مدیره سازمان در سال‌های آغازین اجرای نظام ارجاع تأمین‌اجتماعی، رفع کمبود پزشکان عمومی و متخصص در مراکز درمانی در دستور کار قرار گرفت. از طرفی با اجرای طرح مراجعه به متخصصان کاهش نمی‌یابد، بلکه هدفمند می‌شود، زیرا نیمی از بیماران متخصصان را افرادی تشکیل می‌دهند که نیازی به مداخلات درمانی تخصصی ندارند. در قالب طرح ارجاع، تمامی بیماران نیازمند اقدامات تخصصی هستند.
تشکیل پرونده بیماری‌های مزمن
نظام ارجاع از برنامه‌هایی است که در سازمان با تفکر و تعقل پایه‌ریزی شد و مراحل تکوینی را طی کرد. از جمله نتایج مهم نظام ارجاع داخلی، تشکیل پرونده برای بیماران مزمن است. اکنون تمامی این بیماران در مراکز ملکی سازمان دارای پرونده هستند و ضمن برخورداری از ویزیت‌های منظم داروهای خود را نیز با تجویز دو ماهه دریافت می‌کنند. این شیوه رسیدگی به بیماران، امکان پایش منظم سلامت افراد دچار بیماری‌های مزمن را فراهم کرده و از ایجاد مشکلات ثانویه و ثالثیه ناشی از امراض جلوگیری می‌کند. همچنین با اجرای این طرح، مصرف منطقی دارو میسر شده و صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌های دارویی به‌وجود می‌آید.
مصطفی سالاری، مدیر عامل سازمان تأمین‌اجتماعی، با توجه به اهمیت اجرای نظام ارجاع، عملیاتی شدن این نظام را به‌عنوان یک راهبرد مدیریتی در دستور کار حوزه درمان سازمان قرار داده است. او در نشست کمیته درمان که در بهمن امسال برگزار شد، نسبت به پیاده‌سازی طرح مذکور، تأکید کرد و با اشاره به تجارب سایر کشورها در این حوزه اعلام کرد: «باید نگاه اقتصادی‌تری به درمان منطقی داشته باشیم و بتوانیم به نظام ارجاع برسیم.»
سالاری همچنین با اشاره به اینکه نظام ارجاع می‌تواند مراجعات را سامان دهد و از خدمات تکراری و غیرضروری جلوگیری کند، فرایند نظام مذکور را در بهینه‌سازی منابع سازمان مؤثر دانست. به گفته سالاری 10 درصد هزینه‌های درمانی به پزشک پرداخت می‌شود، اما 90 درصد هزینه‌ها مربوط به تجویز و نسخه‌نویسی است. از این جهت باید با طراحی و اجرای برخی قواعد و نیز پرداخت مطلوب به پزشکان هزینه‌ها در مرحله ثانویه کنترل شود.
ارتباط نظام ارجاع با سطح‌بندی مراکز از دیگر نکات مهمی است که سالاری در این نشست به آن اشاره کرد و در این راستا تغییر سطح‌بندی مراکز و برنامه‌های عمرانی سازمان را با رویکرد جدید، ضروری دانست. بر این اساس، معاونت درمان نیز باید یک ساختار سازمانی جدید به حوزه عمرانی ارائه کند تا ساخت‌وسازهای در دست اجرا و نیز پروژه‌های عمرانی آینده، منطبق با سطح‌بندی و اجرای نظام ارجاع باشد. مدیر عامل سازمان تأمین‌اجتماعی همچنین هماهنگی بین بخش‌های مختلف سازمان را برای اجرای موفق نظام ارجاع ضروری شمرد که بر مبنای آن ضرورت تقویت ایجاد زیرساخت‌های لازم در حوزه‌های مختلف درمانی و عمرانی وجود دارد تا امکان ارائه خدمات بهینه و عادلانه درمانی میسر شود.
مزایای نظام ارجاع
یکی از مهم‌ترین مزایای نظام ارجاع در حوزه سلامت، دسترسی عادلانه به خدمات سلامت است. با اجرای نظام ارجاع، تمامی افراد جامعه به‌ویژه ساکنان مناطق محروم و کم‌برخوردار می‌توانند از خدمات اولیه سلامت بهره‌مند شوند. این امر سبب کاهش شکاف بین مناطق مختلف و افزایش برابری در دسترسی به خدمات درمانی می‌شود. کاهش هزینه‌های درمانی از دیگر مزایای این طرح بهشمار می‌رود. نظام ارجاع با جلوگیری از مراجعات مستقیم به مراکز تخصصی و بیمارستان‌ها، از تحمیل هزینه‌های مازاد به سیستم سلامت و بیماران جلوگیری می‌کند. این موضوع، به ویژه برای قشر کم‌درآمد جامعه که توانایی پرداخت هزینه‌های بالای درمانی را ندارند، بسیار حائز اهمیت است.
بهبود کیفیت خدمات نیز در سایه اجرای نظام ارجاع فراهم می‌شود. از یک منظر با هدایت بیماران به سطوح مناسب ارائه خدمات، ازدحام در مراکز تخصصی کاهش یافته و پزشکان می‌توانند زمان و توجه بیشتری به هر بیمار اختصاص دهند. این امر منجر به افزایش کیفیت تشخیص و درمان می‌شود.
پیشگیری و مراقبت اولیه از دیگر ثمرات قابل‌توجه اجرای نظام ارجاع بهشمار می‌رود، زیرا اجرای این نظام در پایش سلامت افراد جامعه مؤثر واقع می‌شود و از بروز بسیاری از بیماری‌ها جلوگیری می‌کند. از طرفی با تشخیص به‌موقع مشکلات جسمانی و روانی افراد از پیشرفت بیماری‌های جلوگیری شده و مانع ایجاد هزینه‌های سنگین به سیستم سلامت و بیماران می‌شود.
چالش‌های اجرای نظام ارجاع
اجرای موفقیت‌آمیز نظام ارجاع بیماران نیازمند رفع برخی چالش‌هاست. از جمله آن می‌توان به کمبود نیروی انسانی متخصص در مناطق محروم اشاره کرد. همچنین نبود زیرساخت‌های لازم در مراکز بهداشتی نیز از مواردی است که اجرای طرح را با تأخیر مواجه می‌کند. از طرفی، اجرای مؤثر این نظام نیازمند ایجاد هماهنگی بین‌بخشی در سازمان‌های مختلف فعال در حوزه نظام سلامت است. نبود زیرساخت‌های فرهنگی مناسب نیز از دیگر مسائل مهم نظام مذکور بهشمار می‌رود، چرا که برخی افراد در برابر مراجعه به سطوح اولیه سلامت مقاومت می‌کنند.
نقش تأمین‌اجتماعی در اجرای نظام ارجاع
سازمان تأمین‌اجتماعی، به‌عنوان دومین ارائه‌دهنده خدمات درمانی در کشور، نقشی کلیدی در اجرای نظام ارجاع بیماران دارد. با تقویت مراکز بهداشتی درمانی تحت پوشش خود، آموزش نیروی انسانی و فرهنگ‌سازی در بین بیمه‌شدگان، تأمین‌اجتماعی می‌تواند به عنوان پیشگام در تحقق عدالت درمانی عمل کند.
اجرای نظام ارجاع بیماران نه‌تنها یک ضرورت در مسیر بهبود نظام سلامت است، بلکه گامی اساسی در جهت تحقق عدالت درمانی محسوب می‌شود. با توجه به نقش مهم تأمین‌اجتماعی در ارائه خدمات درمانی به میلیون‌ها نفر، این سازمان می‌تواند با اجرای موفق این نظام، الگویی برای سایر بخش‌های نظام سلامت باشد. در نهایت، تحقق عدالت درمانی نیازمند عزم ملی، همکاری بین‌بخشی و مشارکت فعال تمامی ذی‌نفعان است تا بتوان به جامعه‌ای سالم و عادلانه دست یافت.
تاریخچه اجرای نظام ارجاع
سازمان تأمین‌اجتماعی همواره در راستای اجرای برنامه‌های نوین درمانی، هم‌سو با نظام سلامت حرکت می‌کند و در برخی زمینه‌ها پیشتازانه به پیش می‌رود. یکی از طرح‌هایی که در دهه اخیر محور توجه سازمان قرار گرفته، نظام ارجاع داخلی است. این طرح که از 21 مرداد سال 1393 در سازمان کلید خورد، می‌تواند راهگشای تحقق اهداف عالی سازمان مانند دسترسی عادلانه بیماران به درمان و پیشگیری و كنترل عواقب بیماری آن‌ها باشد. نظام ارجاع داخلی سازمان در شهریور این سال به صورت پایلوت (آزمایشی) در پنج استان خراسان رضوی، زنجان، قزوین، كرمانشاه و گیلان آغاز شد. فاز نخست این طرح كه تشكیل 148 هزار پرونده برای چهار گروه بیماران مزمن شامل دیابت، پرفشاری خون، بیماری‌های قلبی- عروقی و بیماری‌های اعصاب و روان بود، در این استان‌ها به اجرا درآمد و با احصای مسائل و مشكلات طرح و فراهم شدن زیرساخت‌های لازم، آماده ورود به فاز دوم شد. اما آن زمان تشکیل پرونده‌ها به‌صورت دستی بود. در حالی که نظام ارجاع، چه از نوع داخلی و نیز پزشک خانواده نیازمند اجرا در بستر فناوری اطلاعات است. از این‌رو، در فاز دوم که در استان گیلان ادامه یافت، تشکیل پرونده بیماران مزمن و ارجاع آن‌ها به سطح دوم یعنی متخصصان با استقرار سامانه HIS در مراکز ملکی به‌صورت آزمایشی انجام و پس از رفع اشکال در سایر استان‌ها عملیاتی شد. طرح مذکور رفته‌رفته در استان‌های گروه‌بندی شده به اجرا درآمد و از اردیبهشت‌ماه سال 1395 پرونده بیماران در سراسر مراکز درمانی سازمان تأمین‌اجتماعی به‌صورت الکترونیک در مدار درمان قرار گرفت.
اهداف نظام ارجاع در تأمین‌اجتماعی
نظام ارجاع داخلی یکی از برنامه‌های راهبردی سازمان تأمین‌اجتماعی بهشمار می‌رود و هدف از اجرای این طرح در برقراری ارتباط فراگیر مراکز درمانی سراسر کشور با یگدیگر تبیین می‌شود؛ آن‌گونه که اقدامات درمانی بیماران به‌صورت هدایت شده انجام شود و ضمن ارتقای سلامت افراد جامعه، هزینه‌های درمان نیز کاهش یابد.
نظام ارجاع داخلی سه هدف مهم را دنبال می‌کند؛ در این نظام، با تشکیل پرونده برای بیماران، بسیاری از مشکلات به‌ویژه بیماری‌های مزمن، تحت کنترل قرار گرفته و از عوارض بلندمدت بیماری کاسته می‌شود. این مسئله می‌تواند ثمرات ارزشمندی داشته باشد که مهم‌ترین آن، حفظ سلامتی افراد جامعه و کاهش دغدغه‌های درمان برای بیمار و خانواده اوست.
دومین هدف مهم نظام ارجاع، صرفه‌جویی در هزینه‌های درمانی، دارویی و تشخیصی است. در حال حاضر، یک بیمار می‌تواند به چند پزشک مراجعه کند و از طریق هریک از پزشکان از خدمات درمانی، دارویی و تشخیصی مانند گرفتن تصاویر رادیولوژی و آزمایش بهره‌مند شود. این اقدامات تکراری می‌تواند هزینه‌های گزافی را در دامان نظام سلامت، تأمین‌اجتماعی و جامعه درمانی قرار دهد اما در نظام ارجاع این اقدامات از نظم و ترتیب برخوردار شده و سامان‌دهی می‌شود.
سومین هدف نظام ارجاع جلوگیری از مراجعه غیرضروری به متخصصان تعیین‌شده است. برآورد می‌شود، بین 50 تا 70 درصد افرادی که به متخصصان مراجعه می‌کنند، به‌واقع نیازی به ویزیت متخصصان ندارند. بنابراین، از طریق نظام ارجاع، بیماران در کانال درست خدمات قرار گرفته و به‌صورت هدایت شده تحت درمان قرار می‌گیرند.
ارجاع بیماران فواید دیگری نیز دارد که از جمله آن می‌توان به جلوگیری از سرگردانی بیماران اشاره کرد. درحال حاضر برخی از بیماران، که تعداد آن‌ها کم نیست، از نوع بیماری خود و پزشک معالج اطلاعی ندارند و چه بسا به متخصصانی مراجعه کنند که بیماری‌شان ارتباطی با نوع تخصص آن‌ها ندارد. در نظام ارجاع، بیماران نه‌تنها به متخصص مربوط به بیماری خود ارجاع می‌شوند، بلکه تمامی مراحل درمانی آن‌ها به‌صورت هدایت شده پیش می‌رود.
هدف نهایی نظام ارجاع داشتن ارتباط فراگیر مراکز درمانی سراسر کشور با یکدیگر است. بر این اساس، برخی از بیمارستان‌های تخصصی و فوق‌تخصصی ملکی و هیئت‌مدیره‌ای مانند میلاد، شهید دکتر لواسانی، شهید دکتر لبافی‌نژاد، شهید دکتر فیاض‌بخش و شهید دکتر معیری مرکز ارجاع بیماران بهشمار می‌روند. این طرح کمک می‌کند تا از ازدحام و شلوغی بیمارستان‌ها کاسته شود و پزشکان بتوانند در زمینه رشته‌های تخصصی و فوق‌تخصصی ارائه خدمت کنند.
سازوکار پیاده‌سازی نظام ارجاع
راهبرد سازمان تأمین‌اجتماعی در پیاده‌سازی نظام ارجاع، در قدم نخست، آموزش و آشنایی با سازوکار این طرح بود، زیرا آموزش پایه و اساس اجرای این طرح بهشمار می‌رود و بدون در نظر گرفتن مسائل آموزشی، پیشبرد طرح میسر نمی‌شود. از این‌رو تمامی عوامل درمان شامل پزشکان، پرستاران، کارکنان پذیرش و سایر گروه‌های درمانی از آموزش لازم برای اجرایی شدن طرح از مرحله پذیرش تا تشکیل پرونده الکترونیک و ارجاع در قالب فناوری اطلاعات برخوردار شدند.
همچنین اجرای این طرح در سه سطح درنظر گرفته شده است؛ در سطح اول اقدامات درمانی و تشخیصی بیمار توسط پزشک عمومی انجام می‌شود. در سطح دوم، متخصصان بیمار را ویزیت کرده و در سطح سوم نیز فوق‌تخصصان قرار دارند و پذیرش تمامی مراحل به‌صورت ارجاع از سطح اول تا سوم انجام می‌شود.
نکته مهم دیگر اینکه، براساس تصویب هیئت‌مدیره سازمان در سال‌های آغازین اجرای نظام ارجاع تأمین‌اجتماعی، رفع کمبود پزشکان عمومی و متخصص در مراکز درمانی در دستور کار قرار گرفت. از طرفی با اجرای طرح مراجعه به متخصصان کاهش نمی‌یابد، بلکه هدفمند می‌شود، زیرا نیمی از بیماران متخصصان را افرادی تشکیل می‌دهند که نیازی به مداخلات درمانی تخصصی ندارند. در قالب طرح ارجاع، تمامی بیماران نیازمند اقدامات تخصصی هستند.
تشکیل پرونده بیماری‌های مزمن
نظام ارجاع از برنامه‌هایی است که در سازمان با تفکر و تعقل پایه‌ریزی شد و مراحل تکوینی را طی کرد. از جمله نتایج مهم نظام ارجاع داخلی، تشکیل پرونده برای بیماران مزمن است. اکنون تمامی این بیماران در مراکز ملکی سازمان دارای پرونده هستند و ضمن برخورداری از ویزیت‌های منظم داروهای خود را نیز با تجویز دو ماهه دریافت می‌کنند. این شیوه رسیدگی به بیماران، امکان پایش منظم سلامت افراد دچار بیماری‌های مزمن را فراهم کرده و از ایجاد مشکلات ثانویه و ثالثیه ناشی از امراض جلوگیری می‌کند. همچنین با اجرای این طرح، مصرف منطقی دارو میسر شده و صرفه‌جویی قابل‌توجهی در هزینه‌های دارویی به‌وجود می‌آید.
ارسال دیدگاه
