تحولات آماری شاخص‌های عمده بازار کار

آتیه‌ نو بررسی می‌کند

تحولات آماری شاخص‌های عمده بازار کار

احسان احمدی روزنامه نگار

خروجی شاخص‌‌هایی نظیر جمعیت در سن کار، افراد فعال و غیرفعال جامعه، مشارکت اقتصادی، نرخ اشتغال، نرخ بیکاری، اشتغال ناقص و توزیع فرصت‌های شغلی در سه‌گانه خدمات، صنعت و کشاورزی، برآورد وضعیت روز بازار کار را نشان می‌دهد. مقایسه آماری این مؤلفه‌ها در بازه‌‌های زمانی مختلف نیز از طرفی بیانگر نتایج سیاست‌های این حوزه، و از سوی دیگر اطلاعاتی جهت سیاست‌گذاری آتی حوزه کار تولید محسوب می‌شود.

رشد جمعیت در سن کار
اگر جمعیت در سن کار یا به عبارتی افراد 15 ساله و بیشتر را نیروی اصلی کار یک کشور محسوب کنیم، تحولات این بخش از جامعه به واسطه تأثیرپذیری بازار کار و تولیدی از آنان، دارای اهمیت است. براساس خروجی نتایج طرح آمارگیری نیروی کار مرکز آمار ایران در پاییز، بالغ بر 65 میلیون و 435 هزار نفر از همه گروه‌های سنی جامعه در قالب جمعیت 15 ساله و بیشتر در سن کار دسته‌بندی می‌شوند. این در حالی است که جمعیت در سن کار کشور در فصل مشابه سال قبل 64 میلیون و 647 هزار نفر برآورد شد. در واقع از پاییز سال گذشته تا همین فصل در سال‌ جاری، حدود 788 هزار نفر به جمعیت 15 ساله و بیشتر کشور اضافه شده است. کارشناسان اقتصاد و بازار کار، رشد جمعیت در سن کار را فرصتی برای تربیت نیروی دارای مهارت، تزریق این افراد به حوزه کسب و کار و تعادل‌بخشی به فضای حوزه اشتغال می‌دانند.
برآوردهای یک‌سال گذشته همچنین افزایش جمعیت در سن کار مردان و زنان را نشان می‌دهد؛ به‌گونه‌ای که در این مدت با توجه به رشد بالغ بر ۳۸۲ هزار نفری مردان و افزایش بالغ بر ۴۰۵ هزار نفری زنان در سن کار، اکنون حدود ۳۲ میلیون و ۶۶۲ هزار مرد و بیش از ۳۲ میلیون و ۳۶۷ هزار زن به‌عنوان جمعیت ۱۵ ساله و بیشتر در سن کار قرار می‌گیرند.
روند افزایشی جمعیت در سن کار حتماً ظرفیتی از نیروی کار را در اختیار حوزه‌های سه‌گانه صنعت، خدمات و کشاورزی برای بهره‌مندی از نیروی کار جوان قرار می‌دهد. با استفاده درست از این حجم نیروی انسانی در سن کار و به‌کارگماری مناسب نیروی کار تربیت شده و آموزش‌دیده در بخش‌های مهارتی و دانشی، امکان بهبود عرضه و تقاضای نیروی کار و تزریق نیروی جوانی به این بخش وجود دارد. در شرایطی که موضوع اشتغال به موضوع اساسی جامعه تبدیل شده و جمعیت بالای افراد در سن کار، دانش‌آموختگان کارجو و دانشجویان در آینده نزدیک خواهان ورود به بازارکار، مجموع نیروی کار بالقوه را شکل می‌دهند، استفاده از ظرفیت همه بخش‌ها در خلق شغل، راهکار تسهیل‌کننده اشتغال‌زایی به شمار می‌آید.

کاهش مشارکت اقتصادی
طبق آخرین داده‌های بازار کار، در سه‌ماهه سوم سال‌جاری، بالغ بر 26 میلیون و 935 هزار نفر معادل 41.2 درصد از جمعیت در سن کار کشور، به‌عنوان جمعیت فعال در قالب نرخ مشارکت اقتصادی فعالیت دارند. همچنین داده‌های مرکز آمار ایران حاکی است که در فصل پاییز امسال بیش از 38 میلیون و 500 هزار نفر معادل 58.8 درصد افراد 15 ساله و بیشتر کشور، به‌عنوان جمعیت غیرفعال شناخته می‌شوند.
مقایسه جمعیت فعال و غیرفعال کشور در فصول پاییز دو سال اخیر، بیانگر جمعیت بالغ بر 26 میلیون و 820 هزار نفری افراد فعال (معادل 41.5 درصد جمعیت) در سن کار است. همچنین بر اساس خروجی طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز سال قبل، تعداد 37 میلیون و 827 هزار نفر معادل 58.5 درصد جمعیت 15 ساله و بیشتر کشور در قالب افراد غیرفعال دسته‌بندی می‌شوند. به این واسطه از پاییز 1402 تا انتهای آذر امسال 115 هزار نفر به جمعیت فعال و بالغ بر 673 هزار نفر به جمع غیرفعالان افزوده شده است.
طبق داده‌های طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز سال ۱۴۰۳، تغییرات جمعیت فعال اقتصادی مردان و زنان در چارچوب شاخص نرخ مشارکت اقتصادی در محدوده یک‌ساله اخیر جهت معکوس داشته است، به این معنی که در این مدت، جمعیت در سن کار مردان، کاهش مشارکت اقتصادی و زنان در سن‌ کار ۱۵ ساله و بیشتر، افزایش جمعیت فعال را تجربه کرده‌اند.
به واسطه آمارهای موجود، در حالی نرخ مشارکت اقتصادی مردان در سه‌ماهه سوم امسال عدد ۶۸ درصد را نشان می‌دهد که این نرخ در مدت مشابه سال قبل 68.6 درصد اعلام شده بود. بنابراین کاهش 0.6 درصدی مردان فعال در این بازه زمانی ثبت شده است. هم‌اکنون حدود ۲۲ میلیون و ۱۹۵ هزار نفر از مردان به‌عنوان افراد در سن کار ۱۵ ساله و بیشتر در قالب نرخ مشارکت اقتصادی مردان فعالیت دارند. در یک‌سال اخیر حدود ۴۸ هزار نفر به جمع مردان فعال کشور افزوده شد. از سوی دیگر نرخ مشارکت اقتصادی جمعیت زنان در سن کار با وجود رشد ۰.۱ درصدی در بازه یک‌سال گذشته، از 14.4 درصد در پاییز سال قبل به ۱۴.۵ در سه‌ماهه سوم امسال رسیده است. به این واسطه، در حال حاضر چهار میلیون و ۷۴۰ هزار نفر از جمعیت زنان در سن کار کشور فعال محسوب می‌شوند. در مدت یک‌سال اخیر، حدود ۶۸ هزار نفر به جمع زنان فعال اقتصادی اضافه شده است.

افزایش۶۷۳ هزار نفری غیرفعالان
مطابق خروجی جدید وضعیت بازار کار و اشتغال کشور در فصل پاییز سال‌جاری نسبت به مدت مشابه سال قبل، ۶۷۲ هزار و ۵۷۵ نفر به جمع افراد غیرفعال کشور از نظر شاخص مشارکت اقتصادی اضافه شده‌اند.
در حال حاضر بالغ بر ۳۸ میلیون و ۵۰۰ هزار نفر به‌عنوان جمعیت غیرفعال اقتصادی در کشور شناخته شده‌اند. این در حالی است که در فصل پاییز سال قبل این میزان ۳۷ میلیون و ۸۲۷ هزار نفر برآورد شده بود. آمارهای موجود همچنین از رشد جمعیت غیرفعال مردان و زنان در یک‌سال اخیر خبر می‌دهد. بیش از ۱۰ میلیون و ۴۶۷ هزار نفر از مردان و بالغ بر ۲۸ میلیون نفر از جامعه زنان در سن کار در قالب جمعیت غیرفعال کشور جای می‌گیرند. در یک‌سال گذشته حدود ۳۳۵ هزار مرد و ۳۳۸ هزار زن به جمع غیرفعالان اقتصادی اضافه شده‌اند.

نرخ اشتغال 92.8 درصدی 
مطابق تازه‌ترین اطلاعات مربوط به نرخ اشتغال نیروی کار در پاییز سال‌ جاری، معادل 92.8 درصد جمعیت فعال کشور در قالب بیش از 24 میلیون و 983 هزار نفر از این افراد، نرخ اشتغال و تعداد شاغلان را شامل می‌شوند. طبق داده‌های آماری حوزه شاخص‌های بازار کار، در پاییز سال گذشته، 92.4 درصد افراد فعال جامعه در قالب 24 میلیون و 776 هزار نفر از این بخش نیروی فعال، نرخ اشتغال و تعداد شاغلان را شامل می‌شده‌اند. به این واسطه در مقایسه تعداد شاغلان در فصول اشاره شده، رشد 207 هزار نفری مشخص می‌شود. همچنین افزایش 0.4 درصدی نرخ اشتغال در این مقایسه قابل ملاحظه است.

کاهش اندک بیکاران 
خروجی آماری مربوط به نرخ بیکاری و تعداد افراد بیکار کشور در سه‌ماهه سوم سال ‌جاری، حاکی از ثبت یک میلیون و 952 هزار نفر از جمعیت در سن کار به‌عنوان افراد بیکار است. این در حالی است که مطابق داده‌های مشابه در سال قبل، تعداد دو میلیون و 44 هزار نفر بیکار در کشور به ثبت رسیده است. به این واسطه حدود 92 هزار نفر در این فاصله به جمع بیکاران کشور افزوده شده‌اند.
نرخ بیکاری کشور در پاییز امسال به میزان 7.2 درصد برآورد شده است. ثبت و ادامه روند کاهشی نرخ بیکاری کشور در یک‌سال اخیر منجر به کاهش 0.4 درصدی این شاخص شده است. مطابق داده‌های موجود، نرخ بیکاری 7.6 درصدی در سه‌ماهه سوم سال گذشته به ثبت رسید. بررسی نرخ بیکاری افراد ۱۵ ساله و بیشتر در قالب افراد در سن کار نشان می‌دهد که در حال حاضر ۷.۲ درصد از جمعیت فعال کشور (شاغل و بیکار) محسوب می‌شوند. برمبنای برآوردهای جدید مربوط به تحولات حوزه بازار کار، شاخص نرخ بیکاری ۱۶ استان در پاییز سال‌جاری بالاتر از متوسط اعلامی این نرخ در سطح کشور بوده است.
تحولات اشتغال ناقص 
طبق آخرین داده‌های آماری مربوط به شاخص‌های عمده بازار کار در سه‌ماهه سوم سال ۱۴۰۳، نرخ شاخص اشتغال ناقص به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های اساسی و تأثیرگذار حوزه اشتغال روند کاهشی داشته است. براین اساس عدد اشتغال ناقص از 8.1 درصد در پاییز ۱۴۰۲ به 7.4 در فصل مشابه امسال رسیده است.
در محدوده زمانی یک‌سال منتهی به انتهای فصل پاییز سال‌جاری، به‌طور مشخص کاهش 0.7 درصدی نرخ اشتغال ناقص در کشور را شاهد بوده‌ایم. مطابق داده‌های طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز ۱۴۰۳، با توجه به کاهش ۱۶۷ هزار نفری مربوط به اشتغال ناقص، این آمار از حدود دو میلیون و ۸ هزار نفر در سه‌ماهه سوم سال قبل به بیش از یک میلیون و ۸۴۱ هزار نفر در فصل مشابه امسال رسیده است.
همچنین براساس بخش دیگری از خروجی تحولات حوزه اشتغال ناقص، روند کاهشی این شاخص در مردان بسیار ملموس‌تر از تغییرات حوزه اشتغال زنان است. در بازه یک‌سال اخیر کاهش 0.7 درصدی اشتغال ناقص مردان و کاهش 0.1 درصدی این شاخص در حوزه بازار کار زنان رخ داده است. در مدت اشاره شده حدود ۱۲۹ هزار مرد و بالغ بر ۳۸ هزار زن شاغل از چرخه اشتغال ناقص خارج شده‌اند؛ به این معنی که یا موفق به فعالیت در حوزه اشتغال رسمی شده یا در جمع کارجویان قرار گرفته‌اند. طبق داده‌های مرکز آمار ایران، تعداد مردان فعال در حوزه اشتغال از حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر در پاییز سال گذشته به بیش از یک میلیون و ۶۷۱ هزار نفر در پایان آذرماه سال‌جاری رسیده است. همچنین آمار زنان شاغل در حوزه اشتغال ناقص نیز از ۲۰۸ هزار نفر در سه‌ماهه سوم سال قبل به حدود ۱۷۰ هزار نفر در پاییز امسال رسیده است. تغییرات اشتغال ناقص در مناطق شهری و روستایی نیز حاکی از کاهش قابل‌توجه آمار این شاخص در شهرها در یک‌سال منتهی به انتهای پاییز امسال است. به این واسطه در فاصله فصول پاییز دو سال اخیر، به ترتیب در شهرها و روستاها 0.9 درصد و 0.4 درصد کاهش اشتغال ناقص اتفاق افتاده است. بنابراین مناطق شهری نسبت به روستاها در راستای بهبود وضعیت اشتغال و کاهش داده‌های اشتغال ناقص موفق‌تر عمل کرده‌اند. طبق خروجی مرکز آمار ایران، در حال حاضر حدود یک میلیون و ۱۵۹ هزار نفر از شهرنشینان و بیش از ۶۸۲ هزار نفر از ساکنان روستاها در حوزه اشتغال ناقص فعالیت دارند. این در حالی است که سال گذشته آمار بالغ بر یک میلیون و ۳۰۳ هزار نفری شاغلان شهری و ۷۰۴ هزار نفری برای افراد شاغل در روستاها در حوزه اشتغال ناقص ثبت شده است. به عبارتی در یک سال گذشته حدود ۱۴۵ هزار نفر از شهرنشینان و بالغ بر ۲۲ هزار نفر از روستاییان شاغل در اشتغال ناقص از این آمار خارج شده‌اند.

خدمات، کشاورزی و صنعت
مطابق داده‌های آماری، توزیع و گستردگی اشتغال در بخش‌های مختلف اقتصادی و تولیدی کشور، در حالی رشد حضور شاغلان در شغل‌های مرتبط با حوزه‌های کشاورزی و خدمات در پاییز ۱۴۰۳ به ثبت رسیده که اشتغال حوزه صنعت روند کاهشی داشته است. براساس نتایج طرح آمارگیری نیروی کار در پاییز امسال، مشاغل زیرمجموعه بخش خدمات مانند سال‌های گذشته بیشترین میزان اشتغال موجود در کشور را به خود اختصاص داده‌اند. در واقع مشاغل بخش خدمات با 52.7 درصد بیشترین میزان اشتغال کشور را در اختیار دارد. همچنین اشتغال حوزه صنعت با 33.5 درصد و سهم اشتغال حوزه کشاورزی با 13.7 درصد در فصل پاییز امسال ثبت شده است.
ارسال دیدگاه
ضمیمه
ضمیمه