مهدی مسکنی، معاون امور تعاون وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی به مناسبت هفته تعاون در گفت‌وگو با آتیه‌نو تشریحی از اولویت‌بندی، سیاستگذاری، راهبری، اقدامات و عملکرد حوزه تعاون، وضعیت کنونی، هدفگذاری توسعه فعالیت‌های تعاون، تأثیرگذاری اقدامات تعاون در اشتغالزایی و رشد اقتصاد تولید، عملکرد حمایت تعاون در قالب تسهیلات، اقدامات این بخش در مناطق محروم، برنامه‌های توسعه آموزش و چگونگی افزایش سهم تعاون در اقتصاد را در قالب دولت سیزدهم ارائه کرد. 

با توجه به فعالیت بیش از 100 هزار شرکت تعاونی در سطح کشور و اثرگذاری خروجی عملکردی این حوزه در بخش‌های مختلف و ضرورت تحقق شعار سال، چه هدفگذاری، سیاستگذاری، برنامه‌‌‌ریزی و اقداماتی در راستای عمل به این شعار در حوزه تعاون شکل گرفت؟
تشکیل 2 هزار و 571 تعاونی تولیدی با ظرفیت خلق بیش از 63 هزار فرصت شغلی و زمینه عضويت 44 هزار و 771 نفر، تأسیس 930 تعاونی توزیعی با عضویت بیش از 59 هزار نفر و بسترسازی ایجاد 32 هزار و 154 شغل و همچنین راه‌اندازی هزار و 23 شرکت تعاونی - خدماتی با امکان عضویت 28 هزار نفر و اشتغالزایی برای بیش از 43 هزار نفر تنها بخشی از اقدامات معاونت امور تعاون در راستای عمل به شعار سال به ‌شمار می‌رود. در مجموع 4 هزار و 354 تعاونی با عضويت 112 هزار و 131 نفر و اشتغالزایی 103 هزار و 532 نفر در سال جاری به ثبت رسیده است. ثبت و تشکیل 891 تعاونی زنان با 8 هزار و 808 عضو و 13 هزار و 808 فرصت شغلی با احتساب رشد هفت درصدی نسبت به مدت مشابه سال گذشته از اقدامات حوزه تعاون در عمل به شعار سال است.
همچنین افتتاح 5 هزار و500 واحد مسکن مهر در 13 استان با سرمايه‌‌گذاري هزار و 650 ميليارد تومانی و تشکیل 239 شرکت تعاونی مسکن با ظرفیت احداث 63 هزار و 741 واحد مسکونی در حوزه نهضت ملی مسکن در 20 استان را می‎‌‌‌توان از دیگر فعالیت‌های مرتبط با شعار سال دانست. اجرای طرح «کهکشان تعاون» با هدف شبکه‌سازی کسب‌وکارها در تعاونی‌ها و اتحادیه‌ها در شش رسته‌ اولویت‌دار پوشاک، صنایع‌دستی، فرش دستباف، زنبورداری، پرورش ماهی و پرورش طیور را باید از اقدامات قابل توجه دیگر بخش تعاون در حوزه رشد تولید دانست. تشکیل و راه‌اندازی بیش از هزار تعاونی‌ خدماتی با عضویت 21 هزار و 571 نفر و ایجاد بیش از 27 هزار فرصت شغلی، صدور10 موافقتنامه تشکیل و تبدیل به تعاونی سهامی عام، راه‌اندازي 14 تعاوني‌ توسعه و عمران شهرستانی تعاونی با 11 هزار و 934 عضو و 505 فرصت شغلی، تشکیل 47 تعاوني‌ فراگیر ملی با عضویت 3 هزار و 832 نفر و اشتغال برای 2 هزار و 65 نفر، تأسیس 60 تعاونی آموزشگاهی مدارس با عضویت 3 هزار نفر و همچنین تشکیل اولین تعاونی فراگیر ملی دانش‌‌آموزان استثنایی در استان فارس با عضویت 180 نفر بخشی از دیگر اقدامات این بخش محسوب می‌شوند. افزایش 12 برابری سرمایه بانک توسعه تعاون به میزان 62 میلیارد ریال اقدام تسهیلگر در راستای تحقق «مهار تورم و رشد تولید» است.

ارائه تسهیلات مالی به تعاونی‌ها، تدوین سیاست‌های تشویقی در راستای تقویت بخش تعاون، اعمال سیاست‌های حمایتی جهت توسعه فعالیت تعاونی‌ها، تسهیلگری ارزی و اقدامات قانونی دیگر در راستای توسعه این بخش، بیانگر ضرورت حمایت از فعالیت این بخش است. چه سیاست‌های پشتیبانی - حمایتی از فعالیت تعاونی‌ها در دولت تدوین و اجرایی شد؟
در این ارتباط‌ اعطای 132 مورد تسهیلات به اتحادیه‌ها، حمایت از 18 اتحادیه‌های تعاونی تخصصی، ایجاد خط اعتباری 2 و 3 هزار میلیارد تومانی جهت اشتغال روستایی و توسعه کارآفرینی در تعاونی‌ها، اعطای کمک بلاعوض به بیش از 175شرکت تعاونی زنان بالغ ‌بر 18 هزار و 500 میلیون ریال و بهره‌مندی هزار و 30 تعاونی از سیاست‌های تشویقی بازار کار با پرداخت 13 میلیارد 800 میلیون تومان با ظرفیت اشتغال 3 هزار و 256 نفر بخشی از سیاست‌های حمایتی دولت از فعالان تعاون به‌ شمار می‌رود. واگذاری هزار دستگاه خودروی سواری سمند از طریق اتحادیه تعاونی‌های سواری کرایه بین‌شهری، انعقاد 38 تفاهمنامه با نهادهای مرتبط جهت مانع‌‌زدایی از تولید و کسب‌وکارهای تعاونی، کمک به افزایش سطح اشتغال مولد در بخش تعاون به 20 درصد اشتغال و جذب 15 میلیارد تومان مشوق بیمه‌ای نیز بیانگر توسعه بخش تعاون از طریق این حمایت‌ها است. در راستای پشتیبانی از فعالیت تعاونگران، پرداخت تخفیف 20 درصدی حق‌بیمه سهم کارفرما به هزار و 171 تعاونی، اعطاي مبلغ 15 ميليارد تومان تسهيلات قرض‌الحسنه به تعاونی‌ها با عامليت بانک رسالت، ایجاد شش غرفه تعاون با حضور 730 تعاونی در نمایشگاه بین‌المللی، رفع موانع اعتباری 651 تعاونی‌، احیای شورای‌عالی صادرات تعاون، صدور بیش از 7 هزار و 963 میلیارد ریال ضمانت‌نامه صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون و صدور حد اعتباری این صندوق برای تعاونی‌های ممتاز تا سقف 210 میلیارد ریال زمینه‌ساز توسعه تعاون محسوب می‌شوند. در این ارتباط تضمین صددرصدی تسهیلات کسب‌وکارهای دانش‌بنیان تا سقف 10 میلیارد ریال در صندوق ضمانت سرمایه‌گذاری تعاون، تخفیف 30 درصد کارمزد برای متقاضیان خوش‌حساب و کاهش 60 درصدی کارمزد برای تعاونی صندوق مذکور، افزایش تعداد اقلام قابل ورود به کشور توسط تعاونی مرزنشینان از تعداد 48 به 70 قلم کالا و در نهایت افزایش شش برابری سهمیه ارزی تعاونی‌های مرزنشین نسبت به سنوات گذشته از 50 به 300 دلار برای مناطق عادی و از 100 به 600 دلار برای مناطق محروم قابل اشاره است.

در ارتباط با محرومیت‌زدایی و کمک به توسعه مناطق محروم با اتکا به توان بخش تعاون و امکان مشارکت مردم این مناطق در رشد فعالیت‌ تعاونی‌ها چه اقداماتی صورت گرفت؟ 
در همراهی با سیاست‌های دولت و وزارت تعاون جهت کاهش فقر و رشد رفاه عمومی و همچنین در راستای بهره‌مندی از تمامی ظرفیت‌های موجود برای تحقق هدفگذاری کلان رفاهی، برنامه‌های متعددی در بخش تعاون تدوین و هدفگذاری شد. در این ارتباط ظرف دو سال اخیر، اعطای تسهیلات به 59 طرح روستا تعاون به مبلغ 156 میلیارد تومان و ایجاد اشتغال برای 827 نفر، تشکیل هزار و 100 تعاونی در روستاهای محروم با هدف محرومیت‌زدایی و افزایش عدالت اجتماعی با همکاری مرکز بررسی‌های استراتژیک و دستیار مردمی‌‌سازی رییس‌جمهوری و همکاری و تعامل با قرارگاه مهر امام رضا (ع) جهت تشکیل تعاونی‌های جدید در مناطق محروم با ایجاد و راه‌اندازی 62 تعاونی، فعال‌سازی 10 طرح تعاونی و اجرای هفت طرح تعاونی دیگر نیز در دستور کار معاونت امور تعاون وزارت کار قرار گرفت. در حوزه تدوین و اجرای سیاست‌ها و طرح‌های محرومیت‌زدا در بخش تعاون، تشکیل 139 تعاونی و اجرای 25 طرح تعاونی در مناطق محروم با همکاری بنیاد علوی و همچنین صدور 47 هزار و 218 بیمه‌نامه و واگذاری 240 کارگزاری به تعاونی‌ها با هدف گسترش بیمه روستاییان و عشایر در تعاونی‌های روستایی در راستای گسترش بیمه‌های اجتماعی در بین جامعه محروم روستایی از اقدامات حوزه تعاون در مسیر رشد شاخص‌های رفاهی و کاهش محرومیت به ‌شمار می‌رود. همچنین در راستای توجه به دهک‌های پایین جامعه و کمک به کاهش فقر در بین آنان، ایجاد و راه‌اندازی 39 تعاوني‌ فراگیر ملی با عضویت هزار و 385 نفر و خلق فرصت اشتغال برای هزار و 995 نفر به ‌منظور فقرزدایی از سه دهک پایین درآمدی توسط این معاونت اجرایی شد.

از آنجا که دستیابی به هدفگذاری با بالاترین میزان کیفیت اجرا و عملکرد جز با عمل به پایش اقدامات و نظارت بر حسن اجرای آنها ممکن نیست، چه برنامه‌ها و هدفگذاری در بخش تعاون برای پایش و نظارت مستمر فعالیت حوزه تعاون انجام شده است؟
معاونت امور تعاون وزارت کار در راستای تحقق سیاست‌ها و اجرای طرح‌های این حوزه، تدوین و اجرای سیاست‌های نظارتی و پایش فعالیت بخش تعاون را دنبال کرد. این معاونت با پرداخت 8 میلیارد و 500 میلیون تومان جهت حسابرسی در سال 1400، پرداخت 3 میلیارد و 500 میلیون تومان در سال گذشته و 4 میلیارد تومان پرداخت در سال‌ جاری به اداره‌ کل و تعاونی‌ها، ارتقای شاخص شفافیت عملکرد مالی تعاونی‌ها را هدفگذاری کرده است. همچنین راه‌اندازی سامانه (EOC) جهت نظارت بر شرکت‌های تعاونی مشکل‌دار و انجام 39 نظارت میدانی معاون امور تعاون به 23 استان و سفر مدیران کل و مشاوران معاونت به بیش از 50 31 سفر در استان نیز بخش دیگری از اقدامات نظارت‌محور است. پیشنهاد‌ها اصلاحی لایحه قانون بخش تعاونی، برگزاری 40 جلسه بررسی و مشورت با محوریت تعاون و البته تشکیل کمیته مقررات‌‌‌زدایی و تمرکززدایی جهت شفافیت با هدف شناسایی، بازبینی و تعیین تکلیف مقررات زائد و تمرکززدایی فعالیت‌ها از اقدامات قانونی در راستای کارآمدی قوانین متناسب با رشد شفافیت فعالیت بخش تعاون محسوب می‌شوند.

با توجه به اقتصاد مردم‌محور تعاون و ضرورت گسترش فعالیت تعاونی‌ها به جهت رشد سهم مردم از اقتصاد، تولید، اشتغال و رفاه، خلاقیت و نوآوری به چه شکلی در برنامه‌های حوزه تعاون زمینه افزایش بهره‌وری را فراهم آورده است؟
رشد داده‌های مربوط به بهره‌وری اقدامات بخش تعاون با محوریت حمایت از فعالیت‌های این حوزه همواره مورد تأکید بخش تعاون وزارت کار بود. در این راستای حمايت از بهسازي، نوسازي و بهره‌وری 268 تعاونی با تخصیص بودجه 14 هزار و 700 میلیون ریالی در حوزه تعاون محقق شد. همچنین عضویت 53 تعاونی در خوشه‌های کسب‌وکار، تشکیل و توسعه 62 تعاونی جدید دانش‌بنیان با عضویت هزار و 580 نفر و ایجاد هزار و 43 فرصت شغلی در این بخش، راه‌اندازی و ساماندهی 25 مراکز نوآوری و توسعه تعاون (منتا)، تبدیل منتای ملی از شخصیت حقوقی خصوصی به حقوقی تعاونی و در نهایت، تخصیص مبلغ یک میلیارد و 500 میلیون تومان کمک بلاعوض به مرکز نوآوری و توسعه تعاون ایران (منتای ملی)، اقداماتی در راستای رشد داده‌های شاخص بهره‌وری بخش تعاون محسوب می‌شوند. در حوزه صندوق‌های سرمایه‌گذاری و ابزارهای مالی و شتاب‌دهنده‌ها نیز تهیه و تدوین تفاهمنامه تشکیل صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر، افتتاح اولین شتاب‌دهنده غیرمتمرکز و تعاون‌بنیان اتفاق و ایجاد اولین استارت‌آپ استودیو تخصصی توسعه ابزارهای مالی تعاون‌بنیان (Coop fintech) را می‌توان بخشی از اقدامات معاونت امور تعاون وزارت کار محسوب کرد.

در ارتباط با هوشمندسازی و تحقق دولت الکترونیک چه اقداماتی در راستای تشکیل تعاونی‌ها، راه‌اندازی سامانه‌های بخش تعاون و الکترونیک ‌پایه کردن فعالیت تعاونی‌ها قابل اشاره است؟
راه‌اندازی پنجره مشوق‌ها و حمایت‌ها در سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون در قالب (درگاه اعطای تسهیلات)، بهره‌برداری از سرویس نقل‌وانتقال الکترونیکی عضویت در شرکت‌های تعاونی (OTC)، ایجاد داشبورد مدیریتی سامانه جامع و هوشمند بخش تعاون و سرویس نقشه مکان‌مند تعاونی‌های کشور(GIS)، بهره‌برداری از سامانه (EOC) بخش تعاون به ‌منظور رفع موانع تعاونی‌های مشکل‌دار، رونمایی از سامانه سفارش کالا از بورس کالا و همچنین راه‌اندازی پنجره تشکیل تعاونی سهامی عام و تعاونی‌های آموزشگاهی در سامانه جامع از مهمترین و اساسی‌ترین اقدامات معاونت تعاون وزارت کار در عمل به سیاست‌های دولت الکترونیک و رشد بسترهای هوشمند بخش تعاون در قالب فعالیت بیش از 100 هزار شرکت تعاونی به شمار می‌رود.

با توجه به تأثیرگذاری و تدوین استانداردهای به‌روز آموزش و گسترش آموزش‌های بخش تعاون در توسعه این حوزه و با تأیید رشد شاخص‌های توانمندسازی فعالان تعاون، بخشی از اثرگذارترین اقدامات معاونت امور تعاون وزارت کار را در حوزه آموزش، ترویج و توانمندسازی تعاونی‌ها تشریح کنید.
تدوین و ارائه آموزش‌های مبتنی بر ترویج فعالیت و توانمندسازی تعاونی‌ها در راستای ایفای تعهدات و گام برداشتن در مسیر توسعه تنها بخشی از اولویت‌های بخش تعاون در دو سال اخیر بود که این مهم از طریق طرح‌ها و اقدامات گوناکون در راستای منافع فعالان حوزه تعاون، گسترش فعالیت‌‌های این بخش و نیز تحقق سیاست‌‌های کلان مرتبط صورت گرفت. در این ارتباط، تهیه و تولید بسته آموزشی سفیر تعاون، طراحی و اجرای بسته ترویجی تعاونگر کوچک (ویژه دانش‌آموزان دبستان)، برگزاری نمایشگاه رسم تعاون با هدف معرفی دیروز، امروز و فردای تعاون، طراحی و راه‌‌اندازی سامانه باشگاه تعاون (باشگاه داوطلبان تعاون) و طراحی سایت دانشنامه جامع تعاون با عنوان «ویکی تعاون» برای پاسخگویی به نیازهای آموزش‌محور این بخش طراحی و اجرا شد. راهبری و اجرای 369 اتاق فکر در حوزه تحقیقات استانی بخش تعاون، تولید و انتشار 6 هزار دقیقه برنامه‌های چندرسانه‌ای جهت معرفی و ترویج تعاون، اجرای 44 وبینار سراسری آموزشی در قالب 143 هزار و 657 نفر-ساعت از اقدامات ترویجی حوزه تعاون ظرف دو سال اخیر محسوب می‌شوند. همچنین با توجه به ضرورت ترویج و آموزش تعاون در بسترهای آموزش پایه و آموزش عالی، تصویب رشته کارشناسی ارشد اقتصاد با گرایش تعاون در دانشگاه‌ها و حمایت از 174 عنوان پایان‌نامه‌ دانشجویی مرتبط با حوزه تعاون برنامه‌ریزی و اجرا شد. در ارتباط با سیاست‌های آموزشی تعاون نیز راهبری 656 هزار و 149 نفر- ساعت برنامه‌های آموزش‌ مجازی تعاونی‌ها، راهبری 874 هزار و 944 نفر- ساعت برنامه‌های آموزش حضوری تعاونی‌ها، برگزاری چهار وبینار بین‌المللی با حضور مدیران و فعالان تعاون در جهان، طراحی و اجرای پروژه‌های باشگاه داوطلبان تعاون، راهبری 144 عنوان تولید و انتشار فعالیت‌های نوشتاری ترویج تعاونی، اجرای 50 مورد برنامه تور تعاون و کارآفرینی و راهبری اجرای 320 رویداد رویدادهای ترویجی تعاون ستادی و استانی بخش دیگری از کارنامه حوزه تعاون در دوره دو ساله دولت محسوب می‌شود.