پشت پرده روابط مهاجرتی در جهان
چه کسی نیروی کار ماهر را فریب می‌دهد؟
با نگاهی به قوانین، سیاست‌ها و رویه‌های جدید مهاجرت در کشورهای صنعتی، می‌توان تغییرات مهمی را مشاهده کرد. چنین تغییراتی صاحبان کسب‌وکار و بنگاه‌های تولیدی- و حتی به صورت خاص سیستم‌های سلامت کشورها- را برای جذب نیروی کار ماهر از خارج از مرزهای ملی منعطف می‌کنند، اما این مسأله به چه معناست؟ آیا انعطاف‌پذیری مهاجرت نیروی کار امر مثبتی است یا مشکل‌آفرین؟ برای پاسخ به این سؤال مهم به بررسی یک مورد از این تغییر قوانین می‌پردازیم. نمونه‌ای که در مقاله بررسی می‌شود، روابط مهاجرتی میان انگلیس و هند است که به تازگی برقرار شده و می‌توان در آن برخی تغییرات مثبت (به نفع کارفرمایان) را مشاهده کرد. البته مثبت یا منفی بودن این تغییرات بستگی به این موضوع دارد که در کدام طرف مرز ایستاده باشید.
حمیدرضا علی‌نیا روزنامه‌نگار
شاید پاراگراف فوق و به‌ویژه جمله آخر فضای مسأله مهاجرت نیروی کار متخصص را تا حدودی مبهم کند. برای ابهام‌زدایی از اینکه به نظر کدام طرف مرز این تغییرات مثبت و برای کدام طرف منفی است، بیایید نگاهی به قوانین جدید مهاجرتی میان انگلیس و هند بیندازیم. این تغییرات در قوانین شامل باز گذاشتن دست کارفرمایان برای جذب مهاجران در طیف گسترده‌تری از نقش‌ها و مشاغل است. دلیل این امکان جدید کارفرمایان، پایین آمدن سطح مهارت نیروی کار در انگلیس و الزامات پرداخت حداقل حقوق بالا به شهروندان انگلیسی است. همچنین افزایش توان کارفرما برای استخدام نامحدود نیروی کار، امکانات بیشتر و به صرفه‌تری را در اختیار آنها قرار می‌دهد. یک کارفرما می‌تواند حداقل برای چند سال ابتدایی ورود یک مهاجر، کارمندی با حقوق پایین‌تر نسبت به خود شهروندان انگلیسی در اختیار داشته باشد که از نظر تخصصی نیز بر انگلیسی‌‌ها برتری دارد. این امر در نهایت به معنای سود بیشتر برای کسب‌وکار است. کسب‌وکارهای در حال رشد که با سرعتی دیوانه‌وار در حال رقابت با یکدیگر هستند توان استفاده از این تغییرات قوانین را پیدا می‌کنند. معادله ساده است؛ کارمند ارزان‌تر با تخصص بالا، برابر است با سود بیشتر و برتری در رقابت با همتایان خارجی.
اما قبل از ادامه بحث باید از خود بپرسیم که با باز گذاشتن مرزها برای مهاجرت نیروی کار، آیا انگلیسی‌‌ها بیشتر به هند مهاجرت خواهند کرد یا هندی‌ها به انگلیس؟ با توجه به کمبود نیروی آموزش‌دیده و سطح درآمد‌ها، ارزش پول ملی و ارزش‌های فرهنگی مسلط، پاسخ بسیار روشن است. باز گذاشتن مرزها برای مهاجرت به معنای مهاجرت آسیایی‌های بیشتری به اروپا است؛ نه بالعکس.
یک مثال مشخص
روابط مهاجرتی انگلیس و هند که بر اساس محدودیت قوانین اشتغال پس از تحصیل (Post Study Work) در سال ۲۰۱۲ به ضرر ورود کارگران مهاجر شکل گرفته بود، اکنون تغییر کرده و امکان اشتغال پس از تحصیل برای خارجی‌ها فراهم شده است. انگلیس و هند در ماه می سال ۲۰۲۱ با هدف ایجاد یک تغییر مهم در روابط دوجانبه خود، قرارداد مشارکت جدید و بی‌سابقه‌ای را برای مهاجرت اتباع دو کشور امضا کردند. این قرارداد یک برنامه تبادل حرفه‌ای و فرهنگی است که به روشی مشابه طرح‌های تبادل دانشجویان یا جوانان دو کشور عمل می‌کند. بدین‌ترتیب هند نخستین کشوری است که اتباعش برای ورود به خاک انگلیس ملزم به دریافت ویزا هستند اما چنین قرارداد مبادله مهاجرتی با انگلیس امضا کرده است.
در درجه اول این قرارداد به جوانان ۱۸ تا ۳۰ ساله اجازه می‌دهد تا حداکثر به مدت دو سال در کشور یکدیگر زندگی و کار کنند. اما مسأله جریان یک‌طرفه مهاجرت از یک کشور به کشور دیگر است. در واقع بسیار بعید به نظر می‌رسد که انگلیسی‌‌ها در تعداد بالا برای تحصیل یا کار به هند سفر کنند یا پس از پایان تحصیل خود در هند اقامت گزینند. بر اساس آمار، در سال گذشته بیش از 98 هزار دانشجوی هندی برای تحصیل به انگلیس آمدند که این میزان حدوداً ۹۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت. علاوه بر این، سیاست جدید انگلیس درباره فارغ‌التحصیلان به آنها این اجازه را می‌دهد که پس از تحصیل، ۲ تا ۳ سال در انگلیس باقی بمانند و به جست‌وجوی شغل بپردازند. سیاست‌هایی که در ژوییه سال ۲۰۲۱ به صورت عملی به اجرا درآمده، مسیر جدیدی را برای جوانان با استعداد هندی با هدف ایجاد شغل و کسب تجربه کاری در انگلیس ممکن ساخته که نتیجه آن رونق اقتصادی انگلیس خواهد بود. جوانانی که به دلایل ذکر شده در بالا به کشور خود بازنخواهند گشت. همچنین با این قرارداد جهش اقتصادی انگلیس محتمل است؛ زیرا هند در حال حاضر نه با اتحادیه اروپا و نه با ایالات متحده قراردادهای تجاری دوجانبه‌ای ندارد و به صورت انحصاری نیروی کار انگلیس را تأمین می‌کند. در رقابت برای جذب دانشجویان بااستعداد و پرتلاش هندی، این انگلیس بود که از سایر رقبای مهم، یعنی کانادا و آمریکا عقب مانده بود، اما آخرین آمار مهاجرت به انگلیس که در ماه اخیر منتشر شده نشان می‌دهد که نزدیک به 118 هزار دانشجوی هندی از ژوئن ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۲ برای ورود به انگلیس ویزای تحصیلی دریافت کرده‌اند؛ افزایشی ۸۹ درصدی نسبت به سال قبل.
خطر خالی ماندن مشاغل و راه‌حل آن
انگلیس از زمان خروج از اتحادیه اروپا برای پر کردن مشاغل خالی خود در صنایع مختلف دچار مشکل شده است. خروج از اتحادیه اروپا جریان جابه‌جایی آزاد نیروی کار را مختل کرده و قوانین سختگیرانه داخلی مانند دیواری در جذب نیروی کار ماهر عمل می‌کردند. به لطف سیستم جدید مهاجرتی مبتنی بر امتیازبندی که بر اساس مهارت کاری، مدارک تحصیلی، میزان تسلط به زبان انگلیسی و مقدار حقوق درخواستی تأکید دارد، دسترسی به نیروی کار ماهر و ارزان برای انگلیس ممکن شده است. نیروی کاری که عضویت در اتحادیه اروپا انگلیس را از آن محروم می‌کرد.
اکنون بیش از هر زمان دیگری در دهه‌های اخیر هندی‌ها برای کار به انگلیس نقل مکان می‌کنند؛ شهروندان هندی چندین سال است که بزرگترین گروه مهاجران خارج از اتحادیه اروپا به انگلیس را تشکیل می‌دهند. به نظر می‌رسد حتی همه‌گیری کرونا نیز دانشجویان هندی را از پیگیری خواسته خود برای تحصیل در خارج از کشور منصرف نکرده است. بین سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، حدود ۴۸ درصد بیشتر هندی‌ها ویزای دانشجویی درجه ۴ به انگلیس را دریافت کردند، در حالی که در همین بازه زمانی صدور ویزای تحصیلی به اتباع چینی (بزرگترین جمعیت دانشجویی بین‌المللی در انگلیس) ۵۶ درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۱ قریب به ۹ هزار و ۹۳۰ هندی متقاضی ورود به دانشگاه‌های انگلیس بودند که از ۷ هزار و ۶۴۰ نفر متقاضی در سال قبل حدوداً ۳۰ درصد رشد داشت. اکنون گزینه‌های بیشتری برای دانشجویان و مهاجران هندی در مقایسه با دهه گذشته وجود دارد.
مراقبت‌های بهداشتی و فناوری اطلاعات
به‌رغم شیوع بیماری کرونا در جهان، در سال ۲۰۲۰، مهاجران هندی بیشتر از هر ملت دیگری موفق به دریافت ویزای مهارت کاری با حمایت‌های مالی شده‌اند و به طور معمول، مهاجران اخیر هندی شغل‌های مهم و درآمدسازی را در سه کشور کانادا، آمریکا و انگلیس بر عهده گرفته‌اند. اما این بخش مراقبت‌های بهداشتی است که یکی از بخش‌های اصلی اشتغال مهاجران هندی در طول بحران کرونا بوده و اکنون نیز مهاجرت‌ها آمار بالایی را در این بخش نشان می‌دهند. تا سپتامبر سال ۲۰۲۱، بیش از 32 هزار نفر از نیروهای خدمات بهداشتی با تابعیت هند به انگلیس مهاجرت کردند که این امر مهاجران هندی‌ها را بعد از اتباع انگلیس، به بزرگترین گروه شاغلین خارجی در خدمات بهداشت ملی (NHS) این کشور تبدیل کرده است. در حال حاضر خدمات بهداشتی در انگلیس همچنان با کمبود شدید پرسنل مواجه است، چرا‌که موارد ابتلای جدید به کرونا همچنان در حال افزایش است.
در بخش فناوری اطلاعات (IT) نیز تقریباً از هر پنج ویزا، سه ویزا به اتباع هند اعطا می‌شود. انگلیس به کارگران در طیف وسیعی از حرفه‌ها مانند کارکنان کلیدی صنعت و (IT)، خدمات مهمانپذیر، دامپزشکان، پزشکان، پژوهشگران علمی، معماران، هنرمندان و... نیازمند است و حتی به کارفرمایان اجازه می دهد تا ۲۰ درصد کمتر از حد تعیین شده برای نیروی کار واجد شرایطی که از بیرون وارد می‌کنند هزینه‌های ویزا پرداخت کنند.
در اوایل سال جاری و در مارس سال ۲۰۲۲، هند و انگلیس دور دوم مذاکرات را برای توافقنامه تجارت آزاد هند و انگلیس (FTA) به پایان رساندند. در این دور از مذاکرات، کارشناسان در جلسات جداگانه درباره سیاست‌های مختلف از جمله مهاجرت بحث کرده و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، قرار است تا دور سوم مذاکرات در آوریل سال ۲۰۲۲ به میزبانی هند برگزار شود.
اما قبل از ادامه بحث باید از خود بپرسیم که با باز گذاشتن مرزها برای مهاجرت نیروی کار، آیا انگلیسی‌‌ها بیشتر به هند مهاجرت خواهند کرد یا هندی‌ها به انگلیس؟ با توجه به کمبود نیروی آموزش‌دیده و سطح درآمد‌ها، ارزش پول ملی و ارزش‌های فرهنگی مسلط، پاسخ بسیار روشن است. باز گذاشتن مرزها برای مهاجرت به معنای مهاجرت آسیایی‌های بیشتری به اروپا است؛ نه بالعکس.
یک مثال مشخص
روابط مهاجرتی انگلیس و هند که بر اساس محدودیت قوانین اشتغال پس از تحصیل (Post Study Work) در سال ۲۰۱۲ به ضرر ورود کارگران مهاجر شکل گرفته بود، اکنون تغییر کرده و امکان اشتغال پس از تحصیل برای خارجی‌ها فراهم شده است. انگلیس و هند در ماه می سال ۲۰۲۱ با هدف ایجاد یک تغییر مهم در روابط دوجانبه خود، قرارداد مشارکت جدید و بی‌سابقه‌ای را برای مهاجرت اتباع دو کشور امضا کردند. این قرارداد یک برنامه تبادل حرفه‌ای و فرهنگی است که به روشی مشابه طرح‌های تبادل دانشجویان یا جوانان دو کشور عمل می‌کند. بدین‌ترتیب هند نخستین کشوری است که اتباعش برای ورود به خاک انگلیس ملزم به دریافت ویزا هستند اما چنین قرارداد مبادله مهاجرتی با انگلیس امضا کرده است.
در درجه اول این قرارداد به جوانان ۱۸ تا ۳۰ ساله اجازه می‌دهد تا حداکثر به مدت دو سال در کشور یکدیگر زندگی و کار کنند. اما مسأله جریان یک‌طرفه مهاجرت از یک کشور به کشور دیگر است. در واقع بسیار بعید به نظر می‌رسد که انگلیسی‌‌ها در تعداد بالا برای تحصیل یا کار به هند سفر کنند یا پس از پایان تحصیل خود در هند اقامت گزینند. بر اساس آمار، در سال گذشته بیش از 98 هزار دانشجوی هندی برای تحصیل به انگلیس آمدند که این میزان حدوداً ۹۰ درصد نسبت به سال قبل افزایش داشت. علاوه بر این، سیاست جدید انگلیس درباره فارغ‌التحصیلان به آنها این اجازه را می‌دهد که پس از تحصیل، ۲ تا ۳ سال در انگلیس باقی بمانند و به جست‌وجوی شغل بپردازند. سیاست‌هایی که در ژوییه سال ۲۰۲۱ به صورت عملی به اجرا درآمده، مسیر جدیدی را برای جوانان با استعداد هندی با هدف ایجاد شغل و کسب تجربه کاری در انگلیس ممکن ساخته که نتیجه آن رونق اقتصادی انگلیس خواهد بود. جوانانی که به دلایل ذکر شده در بالا به کشور خود بازنخواهند گشت. همچنین با این قرارداد جهش اقتصادی انگلیس محتمل است؛ زیرا هند در حال حاضر نه با اتحادیه اروپا و نه با ایالات متحده قراردادهای تجاری دوجانبه‌ای ندارد و به صورت انحصاری نیروی کار انگلیس را تأمین می‌کند. در رقابت برای جذب دانشجویان بااستعداد و پرتلاش هندی، این انگلیس بود که از سایر رقبای مهم، یعنی کانادا و آمریکا عقب مانده بود، اما آخرین آمار مهاجرت به انگلیس که در ماه اخیر منتشر شده نشان می‌دهد که نزدیک به 118 هزار دانشجوی هندی از ژوئن ۲۰۲۱ تا ژوئن ۲۰۲۲ برای ورود به انگلیس ویزای تحصیلی دریافت کرده‌اند؛ افزایشی ۸۹ درصدی نسبت به سال قبل.
خطر خالی ماندن مشاغل و راه‌حل آن
انگلیس از زمان خروج از اتحادیه اروپا برای پر کردن مشاغل خالی خود در صنایع مختلف دچار مشکل شده است. خروج از اتحادیه اروپا جریان جابه‌جایی آزاد نیروی کار را مختل کرده و قوانین سختگیرانه داخلی مانند دیواری در جذب نیروی کار ماهر عمل می‌کردند. به لطف سیستم جدید مهاجرتی مبتنی بر امتیازبندی که بر اساس مهارت کاری، مدارک تحصیلی، میزان تسلط به زبان انگلیسی و مقدار حقوق درخواستی تأکید دارد، دسترسی به نیروی کار ماهر و ارزان برای انگلیس ممکن شده است. نیروی کاری که عضویت در اتحادیه اروپا انگلیس را از آن محروم می‌کرد.
اکنون بیش از هر زمان دیگری در دهه‌های اخیر هندی‌ها برای کار به انگلیس نقل مکان می‌کنند؛ شهروندان هندی چندین سال است که بزرگترین گروه مهاجران خارج از اتحادیه اروپا به انگلیس را تشکیل می‌دهند. به نظر می‌رسد حتی همه‌گیری کرونا نیز دانشجویان هندی را از پیگیری خواسته خود برای تحصیل در خارج از کشور منصرف نکرده است. بین سال‌های ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰، حدود ۴۸ درصد بیشتر هندی‌ها ویزای دانشجویی درجه ۴ به انگلیس را دریافت کردند، در حالی که در همین بازه زمانی صدور ویزای تحصیلی به اتباع چینی (بزرگترین جمعیت دانشجویی بین‌المللی در انگلیس) ۵۶ درصد کاهش یافت. در سال ۲۰۲۱ قریب به ۹ هزار و ۹۳۰ هندی متقاضی ورود به دانشگاه‌های انگلیس بودند که از ۷ هزار و ۶۴۰ نفر متقاضی در سال قبل حدوداً ۳۰ درصد رشد داشت. اکنون گزینه‌های بیشتری برای دانشجویان و مهاجران هندی در مقایسه با دهه گذشته وجود دارد.
مراقبت‌های بهداشتی و فناوری اطلاعات
به‌رغم شیوع بیماری کرونا در جهان، در سال ۲۰۲۰، مهاجران هندی بیشتر از هر ملت دیگری موفق به دریافت ویزای مهارت کاری با حمایت‌های مالی شده‌اند و به طور معمول، مهاجران اخیر هندی شغل‌های مهم و درآمدسازی را در سه کشور کانادا، آمریکا و انگلیس بر عهده گرفته‌اند. اما این بخش مراقبت‌های بهداشتی است که یکی از بخش‌های اصلی اشتغال مهاجران هندی در طول بحران کرونا بوده و اکنون نیز مهاجرت‌ها آمار بالایی را در این بخش نشان می‌دهند. تا سپتامبر سال ۲۰۲۱، بیش از 32 هزار نفر از نیروهای خدمات بهداشتی با تابعیت هند به انگلیس مهاجرت کردند که این امر مهاجران هندی‌ها را بعد از اتباع انگلیس، به بزرگترین گروه شاغلین خارجی در خدمات بهداشت ملی (NHS) این کشور تبدیل کرده است. در حال حاضر خدمات بهداشتی در انگلیس همچنان با کمبود شدید پرسنل مواجه است، چرا‌که موارد ابتلای جدید به کرونا همچنان در حال افزایش است.
در بخش فناوری اطلاعات (IT) نیز تقریباً از هر پنج ویزا، سه ویزا به اتباع هند اعطا می‌شود. انگلیس به کارگران در طیف وسیعی از حرفه‌ها مانند کارکنان کلیدی صنعت و (IT)، خدمات مهمانپذیر، دامپزشکان، پزشکان، پژوهشگران علمی، معماران، هنرمندان و... نیازمند است و حتی به کارفرمایان اجازه می دهد تا ۲۰ درصد کمتر از حد تعیین شده برای نیروی کار واجد شرایطی که از بیرون وارد می‌کنند هزینه‌های ویزا پرداخت کنند.
در اوایل سال جاری و در مارس سال ۲۰۲۲، هند و انگلیس دور دوم مذاکرات را برای توافقنامه تجارت آزاد هند و انگلیس (FTA) به پایان رساندند. در این دور از مذاکرات، کارشناسان در جلسات جداگانه درباره سیاست‌های مختلف از جمله مهاجرت بحث کرده و بر اساس برنامه‌ریزی انجام شده، قرار است تا دور سوم مذاکرات در آوریل سال ۲۰۲۲ به میزبانی هند برگزار شود.
ارسال دیدگاه
