
آتیه نو معافیت های بیمه شدگان بدون کارفرما را بررسی می کند:
سازمان تأمین اجتماعی حامی دهک های پایین
سازمان تأمیناجتماعی به عنوان بزرگترین سازمان بیمهگر کشور نشان داده که همیشه یکی از حامیان اصلی افراد فاقد بیمه بوده و اینبار نیز با تصویب هیأت دولت مبنی بر معافیتهای بیمهای بیمهشدگان بدون کارفرما، تکلیفی برعهده سازمان گذاشته شد تا افراد بدون پوشش بیمه از خدمات این سازمان بهرهمند شوند. هیأت وزیران در اجرای حکم مندرج در بند (ز) تبصره (۱۷) ماده واحده قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور درباره نحوه معافیتهای بیمهای بیمهشدگان بدون کارفرما در سازمان تأمیناجتماعی بر اساس دهکهای درآمدی، آییننامه اجرایی این بند از قانون را با هدف ساماندهی اقشار تحت پوشش بیمهای مشمول کمک دولت، به تصویب رساند. به همین منظور در این شماره نگاهی به موضوع اهداف این آییننامه، نحوه شناسایی دهکهای درآمدی، پوشش بیمهای این افراد و آمار افراد تحت پوشش در قالب این آییننامه داشتهایم.
محمود میرآقایی روزنامهنگار
دهکبندی گروهها به منظور معافیت از بیمه
بر اساس این آییننامه نرخ حق بیمه مشـمولان به ترتیب مقرر در ماده (۲۸) قانون تأمیناجتماعی و مقررات مربوط بوده و هر یک از بیمهشدگان موجود و جدید چهار دهک اول درآمدی بر اساس نتایج آزمون وسع از معافیت کامل بیمهای به ترتیب مقرر در قوانین و مقررات مربوط و بر اساس حداقل دستمزد مشمولان قانون کار یا دستمزد بیمهشدگان مشمول طبقهبندی مزد یا حقوق موضوع ماده (۳۵) قانون تأمیناجتماعی (حسب مورد) برخوردار خواهند شد.
در مورد بیمهشدگان قرار گرفته در دهکهای پنجم تا هفتم درآمدی نیز به ازای افزایش هر دهک درآمدی، سه درصد از معافیت مذکور کسر و بیمهشدگان دهکهای هشتم و بالاتر مشمول استفاده از معافیتهای بیمهای نشده و استمرار عضویت بیمهشده مزبور منوط به پرداخت حق بیمه به شرح مقرر در قوانین و مقررات مربوط است. همچنین مسئولیت پرداخت مابهالتفاوت حق بیمه ناشی از کاهش یا حذف معافیت بیمهای تا سقف حق بیمه مقرر در قوانین و مقررات مربوط برای هر یک از گروههای هدف به عهده شخص بیمهشده ذیربط خواهد بود. چنانچه بیمهشده از پرداخت حقبیمه در مواعد قانونی مربوط اجتناب کرده به نحوی که موجب قطع رابطه بیمهپردازی وی با سازمان شود، بهرهمندی مجدد از معافیت بیمهای منوط به ثبتنام مجدد و اشتغال در شغل یا حرفه مربوطه و نتیجه آزمون وسع بر طبق مفاد این آییننامه است.
کارگران دارای کارفرما و بیمهشدگان خاص
مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی در توضیح اجرای این آییننامه در گفتوگو با آتیهنو اظهار داشت: «یکی از مواردی که در قانون بودجه سال 1401 آمده بند «ز» تبصره 17 قانون بودجه است.» محمد محمدی ادامه داد: «بر اساس این بند مقرر شده در اجرای ماده (29) قانون الحاق بخشی از مقررات مالی دولت و بند «ت» ماده (2) قانون برنامه پنجم توسعه مبنی بر ساماندهی و پایداری صندوقهای بیمهای و بازنشستگی و کاهش وابستگی آنها به بودجه عمومی، ساماندهی معافیتهای بیمهای در خصوص کارگران دارای کارفرما و کارگران یا بیمهشدگان خاص انجام شود.» وی تصریح کرد: «بند «ز» تبصره (17) بیشتر درخصوص معافیتهای بیمهای بیمهشدگان بدون کارفرما است و بر اساس این بند مقرر شد که همه بیمهشدگان خاص با 12 گروه شامل رانندگان، زنان سرپرست خانوار، مددجویان، کارکنان مراکز توانبخشی، مربیان مهدکودک، زنبورداران، صیادان، قالیبافان، باربران و خادمان مساجد دهکبندی شوند.»
وی اضافه کرد: «این گروههای تعیین شده بر اساس دهکبندی انجام شده از معافیتهای بیمهای طبق دهکها استفاده خواهند کرد. بر این اساس تدوین آییننامه اجرایی توسط سازمان برنامه و بودجه و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی پیشبینی شده و پس از تصویب هیأت وزیران به مرحله اجرا گذاشته میشود.»
معافیت کامل برای دهکهای یک تا چهار
مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی ادامه داد: «بر اساس بند «ز» تبصره (17) قانون بودجه، دهک یک تا چهار از معافیت کامل برخوردار و میزانی که در طول دورههای اجرای قانون هدفمندی یارانهها از معافیتهای بیمهای برخوردار بوده، طبق روال قبلی استفاده میکنند.» محمدی تصریح کرد: «در دهک پنجم سه درصد از دهکهای اشاره شده کم شده و در نهایت برای رانندگان 10.5 درصد، سایر گروههای خاص هفت درصد، صیادان، قالیبافان، باربران و خادمین مساجد 17 درصد و دهک 6 به بعد نیز سه درصد کمتر شده، دهک هفتم هم سه درصد کاهش یافته و در نهایت از دهک هشت به بعد معافیت این گروهها منتفی میشود.» وی ادامه داد: «در قانون و آییننامه پیشبینی شده که جایگزینی بابت این افراد صورت گیرد. بر اساس این آییننامه، در مردادماه سال 1401 پیشنویس آییننامه با هماهنگی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سازمان برنامه و بودجه تدوین شده است.»
وی افزود: «سازمان تأمیناجتماعی نیز در این خصوص همکاریهای لازم را انجام داد که پیشنویس آن را تدوین و به هیأت وزیران ارسال کرد و در نهایت تاریخ یادشده این مصوبه صادر و به سازمان تأمیناجتماعی و دستگاههای ذیربط ابلاغ شده است.» محمدی تصریح کرد: «سازمان تأمیناجتماعی و وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی نیز در این زمینه تکالیفی را عهدهدار شده و حتی یک تکلیف برای سازمان برنامه و بودجه در نظر گرفته شده است.»
تجمیع اطلاعات تمام بیمهشدگان مشمول
وی ادامه داد: «بر اساس تکلیفی که به عهده سازمان تأمیناجتماعی گذاشته شده، اطلاعات تمام بیمهشدگان یادشده و مشمول این طرح از سوی این سازمان به وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ارائه و این وزارتخانه نیز ظرف 20 روز این افراد را دهکبندی کرده و به سازمان تأمیناجتماعی ارسال کند.» مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی خاطرنشان کرد: «پس از ارسال لیست مشمولان از سوی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی، سازمان تأمیناجتماعی نیز در قالب دستور اداری به استانها ابلاغ کرده که هر یک از بیمهشدگان یادشده بر اساس دهکبندیهای انجام شده از معافیتهای تعیین شده استفاده کنند.» محمدی تصریح کرد: «بر اساس امتیاز این آییننامه سازمان تأمیناجتماعی بر اساس اعلام سازمان هدفمندسازی یارانهها، گروههای جدید از میان این افراد که تاکنون مشمول این قانون نشده را جذب کرده تا بر اساس دهکبندی فرد از معافیت بیمهای استفاده کنند.» وی افزود: «همچنین در این آییننامه حق اعتراض برای افراد بیمهشده در نظر گرفته شده و بر اساس دهکبندی وزارت کار اگر بیمهشدهای معترض باشد، امکان اعلام این اعتراض به سازمان تأمیناجتماعی و این وزارتخانه وجود داشته تا بر مبنای زمانبندی با حداکثر یک ماهه، این موضوع رسیدگی شود.» محمدی یادآور شد: «در نهایت نتیجه رسیدگی در سامانه به اطلاع بیمهشدگان رسانده و با مؤثر واقع شدن اعتراض، آن فرد کماکان از معافیتهای بیمهای برخوردار خواهد شد.»
تشکیل گروههای دوازدهگانه و اعمال معافیت بیمهای
مدیر کل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی بیان داشت: «سازمان تأمیناجتماعی بر اساس گروههای 12گانه متناسب با اعتبار پیشبینی شده و صرفهجویی در اعمال معافیتها و متناسب با انجام پالایش و ساماندهی، افراد جدیدی را با توجه به هماهنگی با سازمان هدفمندی یارانهها و دستگاههای ذیربط از معافیتهای بیمهای برخوردار خواهند کرد.» به گفته وی، این دستگاهها پس از اعلام به سازمان تأمیناجتماعی در نهایت معافیت افرادی را که در دهک هشت به بعد قرار گرفته منتفی و معافیت کامل افراد جدید را بر اساس دهکهای تعیین شده مشخص خواهد کرد. محمدی گفت: «همچنین سازمان برنامه و بودجه مکلف است بر اساس اعلام میزان عمکرد ماهانه از سوی سازمان تأمیناجتماعی، اعتباری که در قانون پیشبینی شده را به این سازمان تخصیص داده و در صورت عدم نیاز به اعتبار، نسبت به پیشبینی اعتبار موردنیاز برای اجرای معافیتهای بیمهای در لوایح بودجه سنواتی اقدام کند.»
درآمد فرد، ملاک آزمون وسع و دهکبندی
وی ادامه داد: «خوشبختانه در هیأت دولت موضوع دهکبندی بر اساس مجموع درآمد خانوار یا بابت درآمد خود فرد نیز تعریف شد که بر اساس آن در آزمون وسع و دهکبندی قرار بر این شد بررسی و تعیین وضعیت درآمد فرد بیمهشده مبنا قرار گیرد؛ نه مجموع درآمد خانوار.» وی خاطرنشان کرد: «این یک امتیاز بزرگ برای بیمهشدگانی بود که فقط درآمد فرد بیمهشده را مبنا قرار داده و بر اساس این موضوع مطرح شده در آییننامه هیأت دولت، دهکبندیها انجام میشود.»
مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی تصریح کرد: «سازمان تأمیناجتماعی نیز باید بر اساس دهکبندی وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی معافیت بیمهای را انجام دهد.» وی معتقد است که بند «ز» تبصره (17) قانون بودجه کمک بزرگی است برای بیمهشدگانی که توان پرداخت حق بیمه کامل را نداشته تا بر اساس دهکبندی از معافیتهای بیمهای در اجرای ماده (7) قانون هدفمندی یارانهها استفاده کنند. محمدی ادامه داد: «در اجرای ماده (7) قانون هدفمندی یارانهها که مصوب 26 دیماه سال 1389 و بر اساس بند «پ» آییننامه اجرایی این ماده قانون هدفمندی یارانهها، دولت مجاز به تصمیمگیری مشمولیت گروههای خاص از محل منابع حاصل از هدفمندسازی یارانهها است.»
معافیت بیمهای برای یک میلیون و 300 هزار نفر
مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی ادامه داد: «طبق این ماده قانونی افرادی که توان پرداخت حق بیمه خود به صورت کامل را ندارند اکنون در حدود یک میلیون و 300 هزار نفر شامل گروههای خاص، از طرح معافیت بیمهای بهرهمند خواهند شد.» وی به عنوان نمونه بیش از 800 هزار نفر راننده را از گروههای مشمول بهرهمندی از خدمات سازمان تأمیناجتماعی دانست و گفت: «همچنین بر اساس ساماندهی و پالایش در میان این گروهها افراد زیادی شناسایی خواهد شد.» محمدی تصریح کرد: «دیگر گروههای مشمول کمک دولت که در ماده (7) این قانون و آییننامه اجرایی از سوی دولت پیشبینی شده شناسایی خواهند شد.» وی تصریح کرد: «اکنون در راستای اجرای قانون بودجه امسال قرار شده با انجام ساماندهی و پالایش و از محل دهکبندی افراد جدید پشت خط مانده شناسایی شده تا از معافیتهای بیمهای برخوردار شوند.»
به گفته وی، با اجرای این آییننامه افرادی که از قبل بیمه بوده بیمهپردازی خود را ادامه داده و افراد جدید هم از این طریق با استفاده از معافیت بیمهای وارد سیستم تأمیناجتماعی میشوند. وی ادامه داد: «با اجرای دهکبندی به طور کامل و با در نظر گرفتن همه گروههای هدف مانند رانندگان، زنان سرپرست خانوار، صیادان و قالیبافان و ورود تدریجی آنها، شاید افراد مشمول بیش از یک میلیون و 300 هزار نفر شوند.» مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی گفت: «اکنون یک میلیون و 314 هزار نفر مشمول کمک دولت ماده (7) قانون هدفمندی یارانهها قرار دارند . وی بیان داشت: «البته در قانون پیشبینی شده و با انجام دهکبندی از محل ساماندهی یا حذف فرد جدید و ساماندهی و جایگزینی، پیشبینی جایگزینی در حدود 300 هزار نفر صورت گرفته و افراد جدید پشت خطی مشمول ماده (7) قانون هدفمندی یارانهها قرار می گیرند.»
اجرای آییننامه از مهرماه
وی در پاسخ به این سؤال که آیا این تبصره برای تأمین منابع پایدار سازمان هم تأثیری دارد، افزود: «به طور مسلم سازمان تأمیناجتماعی به عنوان مجری قانون بوده و قانون نیز تکلیف کرده که این افراد تحت پوشش بیمه با معافیت بیمهای قرار گیرند.» محمدی با بیان اینکه انجام دهکبندی جزء وظایف وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی است، گفت: «بر اساس این دهکبندی، سازمان تأمیناجتماعی افراد جدید را جایگزین کرده و افراد از دهک هشت بالاتر بیمه آنها قطع نشده اما رأساً با پرداخت نرخ کامل بیمهای بیمهپردازی داشته و از این طریق افراد جدید شناسایی میشوند.»
وی ادامه داد: «این موضوع به نفع افرادی است که توان پرداخت حق بیمه را به صورت یکجا نداشته و در این زمینه سازمان هدفمندی یارانهها و دستگاههای مجری این اطلاعات را به سازمان تأمیناجتماعی اعلام میکنند.»
مدیرکل نامنویسی و حسابهای انفرادی سازمان تأمیناجتماعی با اشاره به اینکه دستور اداری این آییننامه تدوین شده، ادامه داد: «سازمان تأمیناجتماعی منتظر دریافت اطلاعات بیمهشدگان از سوی وزارت کار بر اساس مهلت تعیین شده در آییننامه است تا پس از ابلاغ آییننامه، اطلاعات بیمهشدگان از سوی تأمیناجتماعی هم به این وزارتخانه داده تا دهکبندی را انجام دهد.»
وی تصریح کرد: «با اعلام اطلاعات و دهکبندی از سوی وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی، دستور اداری این آییننامه در سازمان تأمیناجتماعی که در مرحله نهایی و امضا قرار گرفته، نهایی شد و اجرای این آییننامه، تا نیمه مهرماه امسال با شناسایی گروههای جدید و انجام دهکبندی نهایی خواهد شد.»