نگاهی به نظام تأمین‌اجتماعی در کشور جمهوری موریس
کشوری کوچک با خدمات رفاهی بزرگ
جمهوری موریس کشوری جزیره‌ای است که در جنوب غربی اقیانوس هند در حدود ۹۰۰ کیلومتری شرق ماداگاسکار واقع شده است. این جمهوری به جز جزیره موریس شامل سه جزیره دیگر نیز می‌شود. جمعیت این کشور حدود 1.3 میلیون نفر است که عمدتاً از هندی، چینی، اروپایی و آفریقایی هستند. اقتصاد موریس بر چهار رکن اصلی قرار دارد؛ خدمات مالی، گردشگری، حمل‌و‌نقل و فناوری اطلاعات و ارتباطات (ICT). این کشور میزبان دفاتر مرکزی تعدادی از بانک‌های بین‌المللی، شرکت‌های حقوقی و خدماتی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری است و مشوق‌هایی مانند معافیت‌های مالیاتی را در بخش‌های خاصی به منظور تقویت رقابت‌پذیری خود ارائه می‌دهد. در این شماره به بهانه حضور هیأت بلندپایه از مقامات سیاسی، اقتصادی و کارآفرینان کشور جمهوری موریس در ایران به بررسی وضعیت نظام تأمین‌اجتماعی این کشور می‌پردازیم.
سیروس سجادی کارشناس امور بین‌الملل
نخستین قوانین مرتبط با سالمندی و قانون ملی بازنشستگی در موریس به سال ۱۹۵۰ تدوین شدند. البته قوانین فعلی مربوط به سال ۱۹۷۶ تحت عنوان قانون بازنشستگی ملی است که بعدها اصلاحاتی بر روی آن صورت گرفته است.
در نظام بیمه همگانی و اجتماعی کشور موریس سه نوع پوشش برای بازنشستگی در قوانین در نظر گرفته شده؛ نخست بیمه فراگیر که شامل ساکنان موریس است، دوم بیمه اجتماعی (طرح بازنشستگی ملی) که کارمندان بخش خصوصی، از جمله برخی از کارگران خارجی را تحت پوشش قرار می‌دهد. این طرح دارای پوشش داوطلبانه برای افراد بدون پوشش اجباری اعم از شاغلان خویش‌فرما و افراد غیرشاغل است. همچنین در این نوع پوشش ساز‌و‌کارهای ویژه‌ای برای کارمندان بخش دولتی فراهم شده و بالاخره سومین نوع پوشش بیمه بازنشستگی بیمه اجتماعی (صندوق پس‌انداز ملی) است. در طرح صندوق پس‌انداز ملی کارکنان بخش دولتی و خصوصی از جمله کارکنان سازمان‌های شبه‌دولتی و کارگران خارجی تحت پوشش قرار می‌گیرند. البته این طرح افراد خویش‌فرما را تحت پوشش قرار نمی‌دهد.
نحوه تأمین منابع مالی
در طرح بیمه فراگیر (پوشش نوع اول) فرد بیمه شده مبلغی پرداخت نمی‌کند و این طرح افراد خویش‌فرما را دربر نمی‌گیرد. همچنین در بیمه فراگیر کارفرما مبلغی را به صندوق پرداخت نمی‌کند در عوض تمامی هزینه‌ها بر‌عهده دولت است اما در طرح بیمه اجتماعی (طرح بازنشستگی کشوری) سه درصد از درآمد تحت پوشش ماهانه شخص به عنوان حق بیمه پرداخت می‌شود و حداقل ۱۶۰ روپیه (هر روپیه موریس 670 تومان) در ماه برای افراد غیرشاغل باید پرداخت شود که این میزان از حقوق فرد کسر خواهد شد (سه درصد درآمد تحت پوشش). همچنین برخی از کارگران کم‌درآمد کشاورزی و خانگی در این طرح حق بیمه پرداخت نمی‌کنند. حداقل درآمد ماهانه مورد استفاده برای محاسبه حق بیمه ۲ هزار و ۶۸۰ روپیه و هزار و ۶۹۵ روپیه برای کارگران خانگی و حداکثر درآمد ماهانه مورد استفاده برای محاسبه حق بیمه ۱۷ هزار و ۴۷۰ روپیه است. کارکنان خویش‌فرما در طرح بیمه اجتماعی (طرح بازنشستگی کشوری) حداقل باید ۱۷۰ روپیه در ماه بپردازند تا تحت شمول طرح قرار گیرند، اما سقف حداکثر حق بیمه ماهیانه برای افراد خویش‌فرما ۹۹۰ روپیه است. در طرح بازنشستگی کشوری شش درصد حقوق و دستمزد فرد بیمه شده را کارفرما به صورت ماهیانه پرداخت خواهد کرد. همچنین مزایای حوادث ناشی از کار از محل حق بیمه سهم کارفرما تأمین مالی می‌شود. هرگونه کسری بودجه در طرح بازنشستگی کشوری توسط دولت تأمین خواهد شد و دولت حق بیمه برخی از کارگران کم‌درآمد بخش کشاورزی و کارگران خانگی را می‌پردازد. خویش‌فرمایان نیز تحت شمول طرح بیمه اجتماعی (صندوق پس‌انداز ملی) قرار نمی‌گیرند. همچنین در طرح بیمه اجتماعی (طرح پس‌انداز ملی) بیمه شده مبلغی را پرداخت نمی‌کند و در این طرح دولت به عنوان یک کارفرما حق بیمه را می‌پردازد.
شرایط احراز بازنشستگی
در طرح فراگیر حداقل سن احراز بازنشستگی ۶۰ سال است. البته اتباع موریس باید پس از ۱۸ سالگی حداقل ۱۲ سال در کشور اقامت داشته باشند. برای اتباعی که بیش از ۷۰ سال سن دارند هیچ شرط اقامتی وجود ندارد. افراد غیرشهروند نیز باید تا قبل از ۴۰ سالگی حداقل ۱۵ سال سابقه اقامت در کشور داشته باشند که شامل سه سال اقامت اجباری منتهی به طرح درخواست بازنشستگی است؛ در صورتی که فرد بخواهد می‌تواند به فعالیت شغلی خود ادامه دهد. همچنین بازنشستگی فراگیر سالمندی طبق توافق متقابل در خارج از کشور قابل پرداخت است.
در طرح بازنشستگی ملی مستمری سالمندی، مبتنی بر حق بیمه و بیمه اجتماعی پرداخت می‌شود و حداقل سن بازنشستگی 65 سال است. مستمری سالمندی بیمه اجتماعی در خارج از کشور قابل پرداخت است. همچنین سن بازنشستگی پیش از موعد ۶۰ سال تعیین شده و فرد می‌تواند به اشتغال خود پس از سن بازنشستگی نیز ادامه دهد. در این طرح بازنشستگی پس از موعد مستمری می‌تواند تا سن ۷۰ سالگی به تعویق افتد. در طرح صندوق سالمندی (صندوق پس‌انداز ملی، بیمه اجتماعی) نیز سن بازنشستگی ۶۵ سال تعیین شده است.
بیمه سلامت و درمان
تمامی هزینه بیمه درمانی بر‌عهده کارفرما است. البته باید توجه داشت در موریس بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دولتی خدمات اولیه، ثانویه و ثالث را رایگان ارائه می‌دهند و سیستم درمانی ویژه‌ای برای کارکنان بخش عمومی وجود دارد. در موریس برای برخورداری از شرایط بیمه درمانی شخص بیمه شده باید حداقل ۱۲ ماه کار مداوم با همان کارفرما یا شش ماه بدون غیبت از کار (به استثنای کارگران خانگی) داشته باشد. ارائه گواهی پزشکی در روز چهارم غیبت از محل کار (در صورت بستری شدن در بیمارستان ظرف سه روز) ضروری است. در موارد بیماری که منجر به غیبت از کار شود ۱۰۰ درصد درآمد کارمند تا ۱۵ روز به ازای هر ۱۲ ماه اشتغال مستمر پرداخت می‌شود. البته یک کارمند می‌تواند تا ۱۲ روز مرخصی استعلاجی داشته باشد.
کلینیک‌ها و بیمارستان‌های دولتی خدمات پزشکی رایگان ارائه می‌دهند و برخی از خدمات بهداشتی مادر و کودک و کمک‌های مالی در زمینه سلامت و درمان به افراد نیازمند ارائه می‌شود و درمان در خارج از کشور برای بیمارانی که در موریس مورد درمان قرار نمی‌گیرند، در دسترس است. لازم به ذکر است تمامی خدمات درمان به افراد تحت تکفل فرد بیمه شده نیز تعلق می‌گیرد.
در نظام بیمه همگانی و اجتماعی کشور موریس سه نوع پوشش برای بازنشستگی در قوانین در نظر گرفته شده؛ نخست بیمه فراگیر که شامل ساکنان موریس است، دوم بیمه اجتماعی (طرح بازنشستگی ملی) که کارمندان بخش خصوصی، از جمله برخی از کارگران خارجی را تحت پوشش قرار می‌دهد. این طرح دارای پوشش داوطلبانه برای افراد بدون پوشش اجباری اعم از شاغلان خویش‌فرما و افراد غیرشاغل است. همچنین در این نوع پوشش ساز‌و‌کارهای ویژه‌ای برای کارمندان بخش دولتی فراهم شده و بالاخره سومین نوع پوشش بیمه بازنشستگی بیمه اجتماعی (صندوق پس‌انداز ملی) است. در طرح صندوق پس‌انداز ملی کارکنان بخش دولتی و خصوصی از جمله کارکنان سازمان‌های شبه‌دولتی و کارگران خارجی تحت پوشش قرار می‌گیرند. البته این طرح افراد خویش‌فرما را تحت پوشش قرار نمی‌دهد.
نحوه تأمین منابع مالی
در طرح بیمه فراگیر (پوشش نوع اول) فرد بیمه شده مبلغی پرداخت نمی‌کند و این طرح افراد خویش‌فرما را دربر نمی‌گیرد. همچنین در بیمه فراگیر کارفرما مبلغی را به صندوق پرداخت نمی‌کند در عوض تمامی هزینه‌ها بر‌عهده دولت است اما در طرح بیمه اجتماعی (طرح بازنشستگی کشوری) سه درصد از درآمد تحت پوشش ماهانه شخص به عنوان حق بیمه پرداخت می‌شود و حداقل ۱۶۰ روپیه (هر روپیه موریس 670 تومان) در ماه برای افراد غیرشاغل باید پرداخت شود که این میزان از حقوق فرد کسر خواهد شد (سه درصد درآمد تحت پوشش). همچنین برخی از کارگران کم‌درآمد کشاورزی و خانگی در این طرح حق بیمه پرداخت نمی‌کنند. حداقل درآمد ماهانه مورد استفاده برای محاسبه حق بیمه ۲ هزار و ۶۸۰ روپیه و هزار و ۶۹۵ روپیه برای کارگران خانگی و حداکثر درآمد ماهانه مورد استفاده برای محاسبه حق بیمه ۱۷ هزار و ۴۷۰ روپیه است. کارکنان خویش‌فرما در طرح بیمه اجتماعی (طرح بازنشستگی کشوری) حداقل باید ۱۷۰ روپیه در ماه بپردازند تا تحت شمول طرح قرار گیرند، اما سقف حداکثر حق بیمه ماهیانه برای افراد خویش‌فرما ۹۹۰ روپیه است. در طرح بازنشستگی کشوری شش درصد حقوق و دستمزد فرد بیمه شده را کارفرما به صورت ماهیانه پرداخت خواهد کرد. همچنین مزایای حوادث ناشی از کار از محل حق بیمه سهم کارفرما تأمین مالی می‌شود. هرگونه کسری بودجه در طرح بازنشستگی کشوری توسط دولت تأمین خواهد شد و دولت حق بیمه برخی از کارگران کم‌درآمد بخش کشاورزی و کارگران خانگی را می‌پردازد. خویش‌فرمایان نیز تحت شمول طرح بیمه اجتماعی (صندوق پس‌انداز ملی) قرار نمی‌گیرند. همچنین در طرح بیمه اجتماعی (طرح پس‌انداز ملی) بیمه شده مبلغی را پرداخت نمی‌کند و در این طرح دولت به عنوان یک کارفرما حق بیمه را می‌پردازد.
شرایط احراز بازنشستگی
در طرح فراگیر حداقل سن احراز بازنشستگی ۶۰ سال است. البته اتباع موریس باید پس از ۱۸ سالگی حداقل ۱۲ سال در کشور اقامت داشته باشند. برای اتباعی که بیش از ۷۰ سال سن دارند هیچ شرط اقامتی وجود ندارد. افراد غیرشهروند نیز باید تا قبل از ۴۰ سالگی حداقل ۱۵ سال سابقه اقامت در کشور داشته باشند که شامل سه سال اقامت اجباری منتهی به طرح درخواست بازنشستگی است؛ در صورتی که فرد بخواهد می‌تواند به فعالیت شغلی خود ادامه دهد. همچنین بازنشستگی فراگیر سالمندی طبق توافق متقابل در خارج از کشور قابل پرداخت است.
در طرح بازنشستگی ملی مستمری سالمندی، مبتنی بر حق بیمه و بیمه اجتماعی پرداخت می‌شود و حداقل سن بازنشستگی 65 سال است. مستمری سالمندی بیمه اجتماعی در خارج از کشور قابل پرداخت است. همچنین سن بازنشستگی پیش از موعد ۶۰ سال تعیین شده و فرد می‌تواند به اشتغال خود پس از سن بازنشستگی نیز ادامه دهد. در این طرح بازنشستگی پس از موعد مستمری می‌تواند تا سن ۷۰ سالگی به تعویق افتد. در طرح صندوق سالمندی (صندوق پس‌انداز ملی، بیمه اجتماعی) نیز سن بازنشستگی ۶۵ سال تعیین شده است.
بیمه سلامت و درمان
تمامی هزینه بیمه درمانی بر‌عهده کارفرما است. البته باید توجه داشت در موریس بیمارستان‌ها و کلینیک‌های دولتی خدمات اولیه، ثانویه و ثالث را رایگان ارائه می‌دهند و سیستم درمانی ویژه‌ای برای کارکنان بخش عمومی وجود دارد. در موریس برای برخورداری از شرایط بیمه درمانی شخص بیمه شده باید حداقل ۱۲ ماه کار مداوم با همان کارفرما یا شش ماه بدون غیبت از کار (به استثنای کارگران خانگی) داشته باشد. ارائه گواهی پزشکی در روز چهارم غیبت از محل کار (در صورت بستری شدن در بیمارستان ظرف سه روز) ضروری است. در موارد بیماری که منجر به غیبت از کار شود ۱۰۰ درصد درآمد کارمند تا ۱۵ روز به ازای هر ۱۲ ماه اشتغال مستمر پرداخت می‌شود. البته یک کارمند می‌تواند تا ۱۲ روز مرخصی استعلاجی داشته باشد.
کلینیک‌ها و بیمارستان‌های دولتی خدمات پزشکی رایگان ارائه می‌دهند و برخی از خدمات بهداشتی مادر و کودک و کمک‌های مالی در زمینه سلامت و درمان به افراد نیازمند ارائه می‌شود و درمان در خارج از کشور برای بیمارانی که در موریس مورد درمان قرار نمی‌گیرند، در دسترس است. لازم به ذکر است تمامی خدمات درمان به افراد تحت تکفل فرد بیمه شده نیز تعلق می‌گیرد.
ارسال دیدگاه
