تصور کنید یک شهر بدون اتوبوس و مترو دارید. اگر ماشین شخصی ندارید، راهی برای رسیدن به مدرسه، محل کار یا حتی پارک محله‌تان ندارید. این تصویر شاید کمی تلخ باشد، اما واقعیت بسیاری از شهرهاست. نانسی فریزر، نظریه‌پرداز عدالت اجتماعی، می‌گوید عدالت یعنی همه بتوانند برابر در زندگی اجتماعی مشارکت کنند و برای این مشارکت فقط داشتن قانون کافی نیست؛ باید امکانات واقعی هم در دسترس باشد.
حمل‌ونقل عمومی، شاید ساده به نظر برسد، اما نقش کلیدی در تحقق این عدالت دارد. تحقیقات نشان می‌دهند کسانی که در مناطق دورافتاده یا حاشیه‌ای زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض طرد اجتماعی هستند. وقتی مترو، اتوبوس یا خطوط دوچرخه در دسترس باشد، افراد می‌توانند راحت‌تر به مدرسه، محل کار، خدمات درمانی و تفریحی دسترسی پیدا کنند و در زندگی اجتماعی مشارکت کنند. کیفیت حمل‌ونقل، مستقیماً کیفیت زندگی ما را تعیین می‌کند. حالا فکر کنید که با اتوبوس به محل کار می‌روید و کنار شما، کسی با فرهنگ، سن یا جنسیت متفاوت نشسته است. این مواجهه‌های روزمره باعث می‌شود پیش‌داوری‌ها کم شوند و تحمل و مدارا میان گروه‌های مختلف اجتماعی افزایش یابد. حتی اگر این حرکت ساده باشد، دسترسی برابر به جابه‌جایی فیزیکی، نوعی دسترسی به منابع اجتماعی است که فرهنگ جامعه را پویاتر می‌کند.
اما همه چیز به مکان و زمان محدود نمی‌شود. مفهوم جالبی به نام «فقر زمانی» وجود دارد. یعنی وقتی افراد مجبورند ساعت‌ها در انتظار وسیله نقلیه بمانند یا مسیرهای طولانی را طی کنند، زمانشان هدر می‌رود. این مشکل بیشتر گریبان زنان شاغل، کارگران چندشغله و کسانی را می‌گیرد که محل زندگی‌شان با محل کار فاصله دارد. یک سیستم حمل‌ونقل عمومی کارآمد و سریع، این فقر زمانی را کاهش می‌دهد و عدالت را ارتقا می‌بخشد.
البته عدالت حمل‌ونقل فقط به کاهش هزینه یا سریع‌تر رفتن خلاصه نمی‌شود. باید به افراد با نیازهای ویژه هم فکر کرد؛ سالمندان، معلولان، والدین با کالسکه. بسیاری از خطوط مترو و اتوبوس هنوز مناسب‌سازی نشده‌اند و این افراد ناچارند هزینه بیشتری پرداخت کنند یا وابسته به دیگران باشند. همین مسئله استقلال آن‌ها را محدود می‌کند و مشارکت اجتماعی‌شان را کم می‌کند.
امنیت نیز بخشی حیاتی از این معادله است. وقتی زنان و کودکان بتوانند در ساعات مختلف شبانه‌روز با خیال راحت از حمل‌ونقل عمومی استفاده کنند، حضور آن‌ها در زندگی شهری بیشتر می‌شود و فرهنگ فضای عمومی تغییر می‌کند.
در نهایت، یک شبکه گسترده، ارزان و باکیفیت حمل‌ونقل عمومی، نه‌تنها دسترسی را عادلانه‌تر می‌کند، بلکه باعث کاهش ترافیک، آلودگی هوا و بهبود کیفیت زندگی شهری می‌شود. استفاده از مترو و اتوبوس به جای خودروهای شخصی، به‌طور مستقیم به عدالت زیست‌محیطی و رضایت شهروندان کمک می‌کند و شهری پایدارتر و دوست‌داشتنی‌تر می‌سازد.
پس دفعه بعد که سوار اتوبوس یا مترو شدید، فقط به مقصد فکر نکنید؛ به عدالت فکر کنید، به اینکه این وسیله کوچک می‌تواند زندگی شما و دیگران را برابرتر، شادتر و ساده‌تر کند.