چالش‌های روان‌درمانی و دسترسی محدود مردم
با افزایش روزافزون اختلالات روانی و نیاز خانواده‌ها به دریافت خدمات روانشناسی، مراجعه به مشاوران و درمانگران به یکی از ضرورت‌های زندگی امروز بدل شده است. اما در این میان، فقدان نظارت کافی، رشد روانشناسان غیرمتخصص، هزینه‌های سنگین جلسات مشاوره و نبود پوشش بیمه‌ای، چالش‌های جدی پیش‌روی مراجعان و حتی خود درمانگران ایجاد کرده است. مجید صفاری نیا متخصص روانشناسی اجتماعی در گفت وگو با رسانه ما از ضرورت انتخاب آگاهانه روانشناس، آسیب‌های درمان آنلاین، مشکلات اقتصادی این حرفه و نقش بیمه‌ها در توسعه خدمات روان‌درمانی سخن گفته است.
با توجه به گسترش خدمات روانشناسی آنلاین و دسترسی آسان، آیا این یک روند مثبت در جامعه محسوب می‌شود؟
دلیل این حجم بالای مراجعه به روانشناسان این است که مشکلات روانشناختی در جامعه بسیار افزایش یافته است. شیوع اختلالات روانپزشکی و بیماری‌های روانی در میان مردم بالا رفته و افراد برای کمک گرفتن مراجعه می‌کنند. البته برخی از این مراجعه‌ها منجر به نتایج خطرناکی هم می‌شود. ما شاهد بودیم افرادی که آنلاین با روانشناس در ارتباط بودند، در شرایط بحرانی دست به اقدام خودکشی زدند. بنابراین باید دقت داشت که خدمات روانشناسی، حتی در فضای آنلاین، محدودیت‌هایی دارد و نمی‌توان همه مشکلات را به صورت مجازی حل کرد که چند عامل مهم وجود دارد. اول تجربه، سابقه و تحصیلات درمانگر اهمیت دارد. همچنین تعهد اخلاقی، دلسوزی و شخصیت حرفه‌ای درمانگر نقش کلیدی دارد. متأسفانه، برخی فارغ‌التحصیلان حتی در مقطع دکترا بعد از اخذ پروانه، دیگر دوره‌های بازآموزی یا کنگره‌ها را دنبال نمی‌کنند. این باعث می‌شود که مهارت عملی و دانش به روز آنها محدود شود و کیفیت خدمات کاهش یابد.
بنابراین انتخاب درمانگر مناسب توسط مراجع اهمیت دارد؟
دقیقاً. مردم باید در انتخاب درمانگر خود دقت کنند. صرفاً دنبال کسانی نروند که فالوور زیاد در اینستاگرام دارند یا نمایش‌های تبلیغاتی انجام می‌دهند. موفقیت علمی، سوابق حرفه‌ای و کارهای شاخص درمانگر مهم است. حتی در برخی موارد، زوج‌هایی که اصلاً برای هم مناسب نبودند، یک سال تحت مشاوره آنلاین قرار گرفتند و مشکلات‌شان قبل از ازدواج ادامه پیدا کرد.
به نظر شما، درمان آنلاین چه محدودیت‌هایی دارد؟
درمان‌های آنلاین برای مشاوره‌های کوتاه‌مدت، راهنمایی تحصیلی یا مسائل سبک زندگی مناسب است، اما روان‌درمانی عمیق نیازمند ارتباط رو در رو، تماس چشمی، تعامل دوطرفه و اتحاد و همدلی است. برخی درمان‌های تکنیکی می‌توانند به صورت تصویری ارائه شوند، اما بسیاری از درمان‌های روانشناسی مؤثر، تنها در حضور مستقیم مراجع و درمانگر قابل انجام هستند.
هزینه‌ها و فرسودگی روانشناسان هم مسئله مهمی است؛ درست است؟
نکته مهم این است که یک روانشناس اخلاق‌مدار و متعهد نمی‌تواند بیشتر از ۶ نفر را در روز به شکل مؤثر درمان کند. این کار فرسودگی شدید روانی و جسمانی ایجاد می‌کند. در مقایسه با سایر متخصصان پزشکی، روانشناسان تنها می‌توانند یک نفر را در یک ساعت ببینند، در حالی که پزشکان عمومی یا داخلی ممکن است چندین بیمار را در همان زمان ویزیت کنند. بنابراین هزینه‌های خدمات روانشناسی نسبت به میزان درد و رنجی که درمانگر از مراجع می‌گیرد، اصلاً زیاد نیست. در کشورهای همسایه مانند امارات، درمانگر بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم برای یک جلسه مشاوره دریافت می‌کند، حتی با در نظر گرفتن سطح زندگی بالاتر، این مبلغ معادل خدماتی است که در ایران ارائه می‌شود. اگر یک روانشناس ایرانی نیز بخواهد با استاندارد بالا کار کند، هزینه‌ها باید متناسب با فرسودگی و کیفیت خدمات تنظیم شود.
از اهمیت این خدمات در جامعه بگویید؟
آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد از هر چهار نفر، یک نفر دچار مشکلات روانی است. این یعنی تقریباً ۲۵ میلیون نفر نیازمند خدمات روانشناسی و روان‌درمانی هستند. همان‌طور که در بحران کرونا بسیج گسترده‌ای شکل گرفت، برای اختلالات روانی هم نیاز به برنامه‌ریزی و حمایت گسترده داریم، اما متأسفانه چنین توجهی وجود ندارد.
با توجه به گسترش خدمات روانشناسی آنلاین و دسترسی آسان، آیا این یک روند مثبت در جامعه محسوب می‌شود؟
دلیل این حجم بالای مراجعه به روانشناسان این است که مشکلات روانشناختی در جامعه بسیار افزایش یافته است. شیوع اختلالات روانپزشکی و بیماری‌های روانی در میان مردم بالا رفته و افراد برای کمک گرفتن مراجعه می‌کنند. البته برخی از این مراجعه‌ها منجر به نتایج خطرناکی هم می‌شود. ما شاهد بودیم افرادی که آنلاین با روانشناس در ارتباط بودند، در شرایط بحرانی دست به اقدام خودکشی زدند. بنابراین باید دقت داشت که خدمات روانشناسی، حتی در فضای آنلاین، محدودیت‌هایی دارد و نمی‌توان همه مشکلات را به صورت مجازی حل کرد که چند عامل مهم وجود دارد. اول تجربه، سابقه و تحصیلات درمانگر اهمیت دارد. همچنین تعهد اخلاقی، دلسوزی و شخصیت حرفه‌ای درمانگر نقش کلیدی دارد. متأسفانه، برخی فارغ‌التحصیلان حتی در مقطع دکترا بعد از اخذ پروانه، دیگر دوره‌های بازآموزی یا کنگره‌ها را دنبال نمی‌کنند. این باعث می‌شود که مهارت عملی و دانش به روز آنها محدود شود و کیفیت خدمات کاهش یابد.
بنابراین انتخاب درمانگر مناسب توسط مراجع اهمیت دارد؟
دقیقاً. مردم باید در انتخاب درمانگر خود دقت کنند. صرفاً دنبال کسانی نروند که فالوور زیاد در اینستاگرام دارند یا نمایش‌های تبلیغاتی انجام می‌دهند. موفقیت علمی، سوابق حرفه‌ای و کارهای شاخص درمانگر مهم است. حتی در برخی موارد، زوج‌هایی که اصلاً برای هم مناسب نبودند، یک سال تحت مشاوره آنلاین قرار گرفتند و مشکلات‌شان قبل از ازدواج ادامه پیدا کرد.
به نظر شما، درمان آنلاین چه محدودیت‌هایی دارد؟
درمان‌های آنلاین برای مشاوره‌های کوتاه‌مدت، راهنمایی تحصیلی یا مسائل سبک زندگی مناسب است، اما روان‌درمانی عمیق نیازمند ارتباط رو در رو، تماس چشمی، تعامل دوطرفه و اتحاد و همدلی است. برخی درمان‌های تکنیکی می‌توانند به صورت تصویری ارائه شوند، اما بسیاری از درمان‌های روانشناسی مؤثر، تنها در حضور مستقیم مراجع و درمانگر قابل انجام هستند.
هزینه‌ها و فرسودگی روانشناسان هم مسئله مهمی است؛ درست است؟
نکته مهم این است که یک روانشناس اخلاق‌مدار و متعهد نمی‌تواند بیشتر از ۶ نفر را در روز به شکل مؤثر درمان کند. این کار فرسودگی شدید روانی و جسمانی ایجاد می‌کند. در مقایسه با سایر متخصصان پزشکی، روانشناسان تنها می‌توانند یک نفر را در یک ساعت ببینند، در حالی که پزشکان عمومی یا داخلی ممکن است چندین بیمار را در همان زمان ویزیت کنند. بنابراین هزینه‌های خدمات روانشناسی نسبت به میزان درد و رنجی که درمانگر از مراجع می‌گیرد، اصلاً زیاد نیست. در کشورهای همسایه مانند امارات، درمانگر بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ درهم برای یک جلسه مشاوره دریافت می‌کند، حتی با در نظر گرفتن سطح زندگی بالاتر، این مبلغ معادل خدماتی است که در ایران ارائه می‌شود. اگر یک روانشناس ایرانی نیز بخواهد با استاندارد بالا کار کند، هزینه‌ها باید متناسب با فرسودگی و کیفیت خدمات تنظیم شود.
از اهمیت این خدمات در جامعه بگویید؟
آمار وزارت بهداشت نشان می‌دهد از هر چهار نفر، یک نفر دچار مشکلات روانی است. این یعنی تقریباً ۲۵ میلیون نفر نیازمند خدمات روانشناسی و روان‌درمانی هستند. همان‌طور که در بحران کرونا بسیج گسترده‌ای شکل گرفت، برای اختلالات روانی هم نیاز به برنامه‌ریزی و حمایت گسترده داریم، اما متأسفانه چنین توجهی وجود ندارد.
ارسال دیدگاه
