
نگذاریم دانش بمیرد
در انعکاس پیشرفتهای خیرهکننده هوش مصنوعی، چیزی آرام و بیصدا رو به خاموشی میرود و آن دانش است. همان که نسلاندرنسل به مدد آن چرخ نیلوفری را به زیر آوردهایم. ما انسانها هزاران سال است که با پرسش، تجربه، خطا و شهود دانشی ساختهایم که نهتنها بقا را تضمین کرده، بلکه هویتمان را شکل داده است. دانستن، بخش جداییناپذیری از بودن ماست. اما حالا در دورهای هستیم که دانش دیگر شرط لازم برای پیشبرد امور نیست.
کافی است در صفحه یک هوش مصنوعی سؤالی را تایپ کنیم و در کسری از ثانیه، پاسخی شستهرفته و کامل و خیلی بیشتر از انتظار مقابلمان ظاهر شود. با تمام وسوسهانگیزی این امر، درست در همین نقطه است که باید مکث کنیم. شاید هوش مصنوعی پاسخ فوری و آماده بدهد، اما نمیتواند به جای ما بداند. ما به عنصری قویتر مجهزیم و آن تجربه زیسته است. روند زندگی و تجربیاتی که کسب کردهایم، بینش و دیدگاهی را در ما ایجاد کرده که میتوانیم اقیانوس بیانتهای تعبیرات و تصورات و دیدگاههای تازه باشیم. دانشی که نسل به نسل به هم منتقل کردهایم، اندوختهای عظیم پدید آورده، همان گنجینهای که هوش مصنوعی را ساخته است.
در واقع همین امروز هم خوراک هوش مصنوعی را ما تأمین میکنیم. بر مبنای یافتههای انسان است که این ابزار مولد شده و میتواند خروجی قابل اطمینانی داشته باشد. دانش؛ چیزی فراتر از اطلاعات است. ریشه در زیستن دارد، در معنا دادن به جهان، در انتقال نسلبهنسلِ آنچه آزمودهایم، فهمیدهایم و باور کردهایم. وقتی ما از فرایند دانستن دست بکشیم، از انسانبودنمان کوتاه آمدهایم.
از سقراط تا خیام، از ابنسینا تا شکسپیر تمام میراث انسانی بر دوش دانایانی ایستاده که جسارت پرسیدن داشتند. جرأت به میدان آوردن فرضیههای خود و اتکا به خود را داشتند حتی اگر بارها شکست میخوردند تا رسیدن به نتیجه دست از تلاش نمیکشیدند. در مقابل انسان جهان مدرن بارقه پرسشگری خود را زیر سایه قابلیتهای هوش مصنوعی کمرنگ کرده و باید تصمیم بگیرد که هنوز میخواهد چیزی را بفهمد، یا فقط میخواهد چیزی را بداند و مرحلهای جلوتر برود بیآنکه درک کند؟ از طرف دیگر باید بدانیم که هوش مصنوعی فقط دستیار گوش به فرمان ما نیست و طی همین روند بینش و نگرش ما به جهان را دگرگون میکند. تبدیل شدن افراد با مطالعه به کسانی که فکر میکنند میدانند و در این توهم گرفتار میشوند. باید حدود دانش و خوراک آماده گرفتن را شناخت تا بتوان بر ابزار سوار شد در غیر این صورت این ابزار است که بر تو چیره میشود.
هوش مصنوعی میتواند ابزاری نیرومند برای پیش بردن امور انسان باشد. در همه ادوار تکنولوژی به کمک انسان آمده و پیشرفتهای علمی و فنی و صنعنی بیشماری را رقم زده است. هوش مصنوعی مولد اما ساختاری متفاوت دارد. هر روز خود را اصلاح میکند و تلاش میکند یک پله از انسان بالاتر برود. این امر را میتوان با اصلاح انسانی و مراحل تغییر ذهن کنار هم قرار داد. او ابزاری است که اگر زیانده باشد میمیرد. در مورد انسان هم همین است. انسان بیمهارت و بیدانش از چرخه خلاقیت و کار مفید کنار زده میشود.
ارسال دیدگاه