خطر خاموش زمین‌خوردن سالمندان
دکتر رامک میرمطلبی رئیس کمیته آموزش انجمن ورزش سالمندی کشور
زمین‌خوردن یکی از رایج‌ترین و پرخطرترین حوادث در میان سالمندان است. طبق آمار، حدود ۳۰ درصد افراد بالای ۶۵ سال هر سال دست‌کم یک‌بار زمین می‌خورند و این رقم در سالمندان بالای ۷۵ سال بیشتر است. پژوهشی روی ۱۱۲ سالمند زن و مرد در تهران نشان داد که دو سوم آنان در یک سال گذشته دست‌کم یک‌بار با این حادثه مواجه شده‌اند. ۲۰ درصد دو بار، ۷ درصد سه بار، ۴ درصد چهار بار، ۲ درصد پنج بار و ۱ درصد شش بار در سال زمین خورده‌اند. این آمار نگرانی‌هایی جدی را درباره سلامت سالمندان ایجاد کرده است.
عوامل متعددی در وقوع این حوادث نقش دارند. یکی از عوامل اصلی، مصرف برخی داروهاست. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌توانند تعادل فرد را کاهش داده و احتمال سقوط را افزایش دهند. از سوی دیگر، عوامل روانشناختی مانند ترس از تنهایی یا حتی ترس از زمین‌خوردن نیز تمرکز فرد را مختل می‌کنند و خود به‌نوعی چرخه‌ای معیوب از ترس و حادثه به وجود می‌آورند. بیماری‌هایی نظیر ام‌اس و پارکینسون هم از دلایل شناخته‌شده زمین‌خوردن در سالمندان به‌شمار می‌روند. با این حال، از نگاه فیزیکی، ضعف عضلات بدن مهم‌ترین عامل این مشکل عنوان می‌شود. عضلات بدن به‌ویژه چهار گروه کلیدی شامل عضلات ساق پا، جلوی پا، پشت پا و لگن نقش اصلی در حفظ تعادل دارند. عضله ساق پا که به عضله پیری معروف است، در تحمل وزن بدن نقش بسزایی دارد. زمانی که این عضله ضعیف می‌شود، سالمند برای حفظ تعادل به‌ناچار حالت خمیده به خود می‌گیرد و الگوی راه‌رفتن او تغییر می‌کند. بر همین اساس، تقویت این عضلات از طریق ورزش منظم و مستمر می‌تواند از بروز حوادث ناگوار پیشگیری کند.
برخلاف تصور عمومی، ورزش فقط به فعالیت‌های حرفه‌ای یا قهرمانی محدود نمی‌شود. دامنه ورزش آنقدر گسترده است که حتی سالمندان می‌توانند در خانه و در حالت نشسته تمریناتی ساده اما مؤثر انجام دهند. نکته مهم، تداوم فعالیت بدنی است. اگرچه بهره‌گیری از مربی ورزشی ایده‌آل است، اما نبود آن نباید مانعی برای ورزش‌کردن باشد. آموزش‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌توان به کمک آن‌ها، حرکات تقویتی مفید را به‌تنهایی انجام داد.
در شهرها و محله‌ها نیز فضاهای ورزشی ویژه سالمندان، از جمله در پارک‌ها، در حال گسترش است. برخی از این فضاها حتی مربیان آموزش‌دیده برای برگزاری ورزش همگانی دارند. ورزش در کنار تأثیرات جسمی، آثار اجتماعی نیز دارد؛ سالمندان از انزوا بیرون می‌آیند و روابط اجتماعی‌شان تقویت می‌شود. این نکته به‌ویژه در جامعه امروز که جمعیت سالمند رو به افزایش است، اهمیت دوچندان دارد.
سالمندی دوره‌ای ارزشمند است که با تجربه و خرد همراه است. برخورداری از سلامت جسم و روان در این دوران، نه‌تنها به زندگی فرد معنا و کیفیت می‌بخشد، بلکه امکان انتقال این تجربه‌ها به نسل‌های جوان‌تر را نیز فراهم می‌سازد. در چنین شرایطی، ورزش نه یک انتخاب، که ضرورتی برای سلامت عمومی سالمندان است.
عوامل متعددی در وقوع این حوادث نقش دارند. یکی از عوامل اصلی، مصرف برخی داروهاست. داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب می‌توانند تعادل فرد را کاهش داده و احتمال سقوط را افزایش دهند. از سوی دیگر، عوامل روانشناختی مانند ترس از تنهایی یا حتی ترس از زمین‌خوردن نیز تمرکز فرد را مختل می‌کنند و خود به‌نوعی چرخه‌ای معیوب از ترس و حادثه به وجود می‌آورند. بیماری‌هایی نظیر ام‌اس و پارکینسون هم از دلایل شناخته‌شده زمین‌خوردن در سالمندان به‌شمار می‌روند. با این حال، از نگاه فیزیکی، ضعف عضلات بدن مهم‌ترین عامل این مشکل عنوان می‌شود. عضلات بدن به‌ویژه چهار گروه کلیدی شامل عضلات ساق پا، جلوی پا، پشت پا و لگن نقش اصلی در حفظ تعادل دارند. عضله ساق پا که به عضله پیری معروف است، در تحمل وزن بدن نقش بسزایی دارد. زمانی که این عضله ضعیف می‌شود، سالمند برای حفظ تعادل به‌ناچار حالت خمیده به خود می‌گیرد و الگوی راه‌رفتن او تغییر می‌کند. بر همین اساس، تقویت این عضلات از طریق ورزش منظم و مستمر می‌تواند از بروز حوادث ناگوار پیشگیری کند.
برخلاف تصور عمومی، ورزش فقط به فعالیت‌های حرفه‌ای یا قهرمانی محدود نمی‌شود. دامنه ورزش آنقدر گسترده است که حتی سالمندان می‌توانند در خانه و در حالت نشسته تمریناتی ساده اما مؤثر انجام دهند. نکته مهم، تداوم فعالیت بدنی است. اگرچه بهره‌گیری از مربی ورزشی ایده‌آل است، اما نبود آن نباید مانعی برای ورزش‌کردن باشد. آموزش‌های ساده‌ای وجود دارد که می‌توان به کمک آن‌ها، حرکات تقویتی مفید را به‌تنهایی انجام داد.
در شهرها و محله‌ها نیز فضاهای ورزشی ویژه سالمندان، از جمله در پارک‌ها، در حال گسترش است. برخی از این فضاها حتی مربیان آموزش‌دیده برای برگزاری ورزش همگانی دارند. ورزش در کنار تأثیرات جسمی، آثار اجتماعی نیز دارد؛ سالمندان از انزوا بیرون می‌آیند و روابط اجتماعی‌شان تقویت می‌شود. این نکته به‌ویژه در جامعه امروز که جمعیت سالمند رو به افزایش است، اهمیت دوچندان دارد.
سالمندی دوره‌ای ارزشمند است که با تجربه و خرد همراه است. برخورداری از سلامت جسم و روان در این دوران، نه‌تنها به زندگی فرد معنا و کیفیت می‌بخشد، بلکه امکان انتقال این تجربه‌ها به نسل‌های جوان‌تر را نیز فراهم می‌سازد. در چنین شرایطی، ورزش نه یک انتخاب، که ضرورتی برای سلامت عمومی سالمندان است.
ارسال دیدگاه
