چتر بیمه‌ای برای ۳.۵ میلیون کشاورز و روستایی
دو دهه پس از آغاز فعالیت صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر، حالا بیش از سه‌ونیم میلیون نفر از جمعیت حاشیه‌نشین و شاغلان غیردولتی در مناطق کم‌برخوردار کشور، به پشتوانه یارانه‌ای که دولت متعهد به پرداخت آن است، زیر پوشش بیمه اجتماعی قرار دارند؛ سازوکاری که اگرچه هنوز در مقایسه با نهادهای بیمه‌گر اصلی کشور سهمی محدود دارد، اما الگوی منحصربه‌فردی در حمایت هدفمند از اقشار آسیب‌پذیر به شمار می‌آید.
مأموریتی با ریشه در قانون اساسی
صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در سال ۱۳۸۴ و در راستای اجرای اصل ۲۹ قانون اساسی با هدف گسترش عدالت اجتماعی و ارتقای سطح رفاه جوامع روستایی، عشایری و کشاورزان ایجاد شد. این صندوق یکی از نهادهای بیمه‌گر اجتماعی مستقل کشور است که با مأموریت ایجاد پوشش بیمه‌ای برای گروه‌هایی که پیش‌تر در سامانه‌های رسمی رفاه اجتماعی جایی نداشتند، شکل گرفت.
بر اساس قانون، دولت موظف است دوسوم حق بیمه اعضای این صندوق را به عنوان یارانه پرداخت کند. به بیان دیگر، افرادی که تحت پوشش قرار می‌گیرند فقط یک‌سوم حق بیمه را پرداخت می‌کنند و از مزایای بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت برخوردار می‌شوند. این سطح از حمایت مالی دولتی، در هیچ‌یک از سایر صندوق‌های بیمه‌ای کشور دیده نمی‌شود و عملاً تبدیل به مزیتی انحصاری برای توسعه بیمه در میان کشاورزان و روستاییان شده است.
سهم چشمگیر یارانه در پایداری منابع
ساختار مالی این صندوق بر پایه یارانه عمومی شکل گرفته است. بیش از ۷۰ درصد منابع درآمدی صندوق از محل سهم دولت در پرداخت حق بیمه تأمین می‌شود. همین ویژگی سبب شده تا توسعه پوشش بیمه‌ای در مناطق محروم، با مشارکت نسبتاً محدود مالی از سوی جامعه هدف، به شکل قابل‌توجهی محقق شود؛ به‌ویژه در شرایطی که بسیاری از ساکنان روستاها و شهرهای کوچک، درآمدهای ناپایدار و غیرثابت دارند، کاهش سهم پرداختی آنان در حق بیمه عاملی کلیدی در گسترش دامنه بیمه‌پذیری تلقی می‌شود.
در حال حاضر، بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از اعضای این صندوق به‌عنوان بیمه‌شده فعال شناخته می‌شوند؛ یعنی در حال پرداخت منظم حق بیمه هستند و واجد شرایط دریافت خدمات بازنشستگی در آینده خواهند بود. طبق قانون، اولین گروه از این بیمه‌شدگان از سال ۱۴۱۴ به سن بازنشستگی خواهند رسید و مستمری بازنشستگی آنان معادل دوسوم میانگین حقوق دریافتی در سال‌های پایانی بیمه‌پردازی‌شان خواهد بود.
سهم در منظومه بازنشستگی ایران
در نظام چندلایه بازنشستگی ایران، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر یکی از ۱۸ صندوق فعال به شمار می‌رود. با این حال، سهم آن از کل جمعیت تحت پوشش بیمه اجتماعی کشور هنوز اندک است. به استناد داده‌های رسمی، از حدود ۷۳ درصد جمعیت ایران که تحت پوشش یکی از صندوق‌های بیمه اجتماعی قرار دارند، بیشترین سهم متعلق به سازمان تأمین اجتماعی (۵۳ درصد) است. صندوق بازنشستگی کشوری حدود ۷ درصد از جمعیت را پوشش می‌دهد و سهم مجموع سایر صندوق‌ها از جمله صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان به ۱۲ درصد می‌رسد.
از این ۱۲ درصد، حدود ۴ درصد به این صندوق خاص اختصاص دارد و ۳ درصد نیز مربوط به نهادهای کوچک‌تری همچون صندوق‌های صنفی یا نهادهای وابسته به وزارتخانه‌هاست. در مقابل، میانگین پوشش بیمه‌ای در سه نهاد اصلی بیمه‌گر (تأمین اجتماعی، بازنشستگی کشوری و نیروهای مسلح) حدود ۶۶ درصد است. با وجود رشد تدریجی در پوشش بیمه‌ای، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر همچنان با چالش‌هایی روبه‌روست. از جمله مهم‌ترین آن‌ها، وابستگی مالی به یارانه‌های دولتی و نبود منابع درآمدی پایدار مستقل است. در شرایطی که دولت‌ها با تنگنای بودجه‌ای مواجه‌اند، تداوم پرداخت دوسوم حق بیمه برای میلیون‌ها نفر، نیازمند تعهد و برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت است.
مأموریتی با ریشه در قانون اساسی
صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر در سال ۱۳۸۴ و در راستای اجرای اصل ۲۹ قانون اساسی با هدف گسترش عدالت اجتماعی و ارتقای سطح رفاه جوامع روستایی، عشایری و کشاورزان ایجاد شد. این صندوق یکی از نهادهای بیمه‌گر اجتماعی مستقل کشور است که با مأموریت ایجاد پوشش بیمه‌ای برای گروه‌هایی که پیش‌تر در سامانه‌های رسمی رفاه اجتماعی جایی نداشتند، شکل گرفت.
بر اساس قانون، دولت موظف است دوسوم حق بیمه اعضای این صندوق را به عنوان یارانه پرداخت کند. به بیان دیگر، افرادی که تحت پوشش قرار می‌گیرند فقط یک‌سوم حق بیمه را پرداخت می‌کنند و از مزایای بازنشستگی، ازکارافتادگی و فوت برخوردار می‌شوند. این سطح از حمایت مالی دولتی، در هیچ‌یک از سایر صندوق‌های بیمه‌ای کشور دیده نمی‌شود و عملاً تبدیل به مزیتی انحصاری برای توسعه بیمه در میان کشاورزان و روستاییان شده است.
سهم چشمگیر یارانه در پایداری منابع
ساختار مالی این صندوق بر پایه یارانه عمومی شکل گرفته است. بیش از ۷۰ درصد منابع درآمدی صندوق از محل سهم دولت در پرداخت حق بیمه تأمین می‌شود. همین ویژگی سبب شده تا توسعه پوشش بیمه‌ای در مناطق محروم، با مشارکت نسبتاً محدود مالی از سوی جامعه هدف، به شکل قابل‌توجهی محقق شود؛ به‌ویژه در شرایطی که بسیاری از ساکنان روستاها و شهرهای کوچک، درآمدهای ناپایدار و غیرثابت دارند، کاهش سهم پرداختی آنان در حق بیمه عاملی کلیدی در گسترش دامنه بیمه‌پذیری تلقی می‌شود.
در حال حاضر، بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر از اعضای این صندوق به‌عنوان بیمه‌شده فعال شناخته می‌شوند؛ یعنی در حال پرداخت منظم حق بیمه هستند و واجد شرایط دریافت خدمات بازنشستگی در آینده خواهند بود. طبق قانون، اولین گروه از این بیمه‌شدگان از سال ۱۴۱۴ به سن بازنشستگی خواهند رسید و مستمری بازنشستگی آنان معادل دوسوم میانگین حقوق دریافتی در سال‌های پایانی بیمه‌پردازی‌شان خواهد بود.
سهم در منظومه بازنشستگی ایران
در نظام چندلایه بازنشستگی ایران، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر یکی از ۱۸ صندوق فعال به شمار می‌رود. با این حال، سهم آن از کل جمعیت تحت پوشش بیمه اجتماعی کشور هنوز اندک است. به استناد داده‌های رسمی، از حدود ۷۳ درصد جمعیت ایران که تحت پوشش یکی از صندوق‌های بیمه اجتماعی قرار دارند، بیشترین سهم متعلق به سازمان تأمین اجتماعی (۵۳ درصد) است. صندوق بازنشستگی کشوری حدود ۷ درصد از جمعیت را پوشش می‌دهد و سهم مجموع سایر صندوق‌ها از جمله صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان به ۱۲ درصد می‌رسد.
از این ۱۲ درصد، حدود ۴ درصد به این صندوق خاص اختصاص دارد و ۳ درصد نیز مربوط به نهادهای کوچک‌تری همچون صندوق‌های صنفی یا نهادهای وابسته به وزارتخانه‌هاست. در مقابل، میانگین پوشش بیمه‌ای در سه نهاد اصلی بیمه‌گر (تأمین اجتماعی، بازنشستگی کشوری و نیروهای مسلح) حدود ۶۶ درصد است. با وجود رشد تدریجی در پوشش بیمه‌ای، صندوق بیمه اجتماعی کشاورزان، روستاییان و عشایر همچنان با چالش‌هایی روبه‌روست. از جمله مهم‌ترین آن‌ها، وابستگی مالی به یارانه‌های دولتی و نبود منابع درآمدی پایدار مستقل است. در شرایطی که دولت‌ها با تنگنای بودجه‌ای مواجه‌اند، تداوم پرداخت دوسوم حق بیمه برای میلیون‌ها نفر، نیازمند تعهد و برنامه‌ریزی میان‌مدت و بلندمدت است.
ارسال دیدگاه
