موقعیت ممتاز ایران در منطقه
ایران به‌عنوان کشوری واقع در قاره آسیا و منطقه خاورمیانه با کشورهای پاکستان، افغانستان، ترکمنستان، جمهوری آذربایجان، ارمنستان، ترکیه و عراق مرزهای زمینی و با جمهوری آذربایجان، ترکمنستان، روسیه، قزاقستان، امارات، قطر، بحرین، عمان، عربستان و کویت مرز دریایی دارد و توانسته با افزایش تجارت، از مزایای همسایگی بهره‌مند شود. دولت سیزدهم در راستای همین اهداف و تحقق دیپلماسی اقتصادی، در روزهای پایانی سال ۱۴۰۱ طی مذاکراتی، موانع سیاسی برای روابط با عربستان را برداشت و طبق توافقات انجام‌شده، مقرر شد بار دیگر تجارت و مبادلات کالایی با این کشور از سر گرفته شود. بر این اساس، توافق دوباره ایران و عربستان، بر گسترش تجارت با امارات متحده عربی هم تأثیرگذار است. افزایش مبادلات با این کشور، نه‌تنها در صادرات به کشورهای ثالث به ایران کمک می‌کند، بلکه ورود درهم به کشور بر نرخ ارز تاثیر دارد و می‌تواند در کاهش آن مؤثر باشد.

 جزئیات صادرات ایران به کشورهای همسایه در سال 1401
سال گذشته بیش از ۵۸میلیارد و ۸۴۳میلیون دلار کالا بین ایران و ۱۵کشور همسایه تبادل شد که این میزان ۵۲درصد از تجارت غیرنفتی کشور را به خود اختصاص داده و نسبت به سال ۱۴۰۰با رشد ۱۴.۴درصدی همراه بوده است. در این میان سهم صادرات کالاهای ایرانی ۷۵میلیون و ۱۸۴هزار و ۴۴۸تن کالا به ارزش ۳۰میلیارد و ۵۳۷میلیون و ۴۰۶هزار و ۶۵۹ دلار بود که نسبت به مدت مشابه در سال قبل بیش از ۱۹درصد رشد داشته است. این درحالی ‌است که عراق با خرید ۱۰میلیارد و ۲۳۸میلیون دلار (رشد ۱۵درصدی) و ثبت رکوردی تاریخی، ترکیه با هفت میلیارد و ۴۵۹میلیون دلار (رشد ۲۳درصدی)، امارات با پنج میلیارد و ۷۶۷میلیون دلار (رشد ۲۸درصدی)، افغانستان با یک میلیارد و ۶۳۴میلیون دلار (کاهش ۱۱درصدی) و پاکستان با یک میلیارد و ۴۸۸میلیون دلار (رشد ۱۸درصدی)، پنج مقصد اول صادرات کالاهای ایرانی در بین همسایگان بوده و کشورهای عمان با یک میلیارد و ۸۷میلیون دلار، روسیه با ۷۴۴میلیون دلار، آذربایجان با ۶۵۴میلیون دلار، ارمنستان با ۴۶۴میلیون دلار، ترکمنستان با ۴۶۰میلیون دلار، کویت با ۱۹۸میلیون دلار، قزاقستان با ۱۹۵میلیون دلار، قطر با ۱۲۴میلیون دلار، عربستان با ۱۴.۷میلیون دلار و بحرین با ۱۰.۴میلیون دلار در رتبه های بعدی قرار گرفتند.

توسعه تجارت با همسایگان، اولویت دولت سیزدهم
رئیس کنفدراسیون صادرات ایران با بیان اینکه توسعه تجارت با همسایگان در دولت سیزدهم اولویت اقتصادی است، تأکید کرد: «پیمان شانگهای و توافقات صورت‌گرفته با کشورهای همسایه، رشد صادراتی چشمگیری را نسبت به سال‌های قبل رقم زده و در صورت اجرایی‌شدن تمام مفاد این توافقات می‌توان روند صادرات را افزایشی پیش‌بینی کرد.» محمد لاهوتی با اشاره به اینکه موضوع تجارت با همسایگان بسیار حائز اهمیت است، گفت: «با این وجود نباید از تجارت با کشورهای دورتر و مقاصد دیگری که به‌طور سنتی با آن‌ها تجارت داشتیم، غافل شویم. نکته مهم این است که باید کماکان به دنبال افزایش بازار باشیم، به این معنا که در کنار حفظ بازارهای گذشته، توسعه بازارهای جدید با اولویت همسایگان می‌تواند روابط اقتصادی کشور را ارتقا دهد. این آمارها آینده روشنی را برای تجارت و افزایش صادرات ایران ترسیم می‌کند و نشان می‌دهد که اولویت قراردادن صادرات با همسایگان برای اقتصاد ایران راهگشا خواهد بود. در صورتی که دولت طبق برنامه‌های تدوین‌شده، اجرای قراردادها و توافقات را در دستور کار خود قرار دهد، سال ۱۴۰۲ شاهد جهشی چشمگیر در تجارت با کشورهای همسایه خواهیم بود.»