رییس اداره نظارت و هماهنگی بیمارستان‌های مدیریت درمان سیستان و بلوچستان، خدمات پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی را علاوه بر بیمه‌شدگان با استقبال سایر افراد جامعه مواجه دانست و ارتقاء خدمات این حوزه را مانند نصب دستگاه ام.‌آر.‌آی که تا پایان سال انجام می‌شود، اولویت برنامه‌های این مدیریت بیان کرد و نیز کمبود متخصصان رادیولوژی و سونوگرافی و پاتولوژیست‌ها را از مهمترین مسائل برشمرد. اسلم حسن‌زهی با بیان اینکه دسترسی به خدمات پاراکلینیک هم در مراکز ملکی و نیز طرف قرارداد برای بیمه‌شدگان سراسر استان مهیا شده، افزود: «میزان استقبال از خدمات پاراکلینیک در تأمین‌اجتماعی بسیار چشمگیر است؛ به نحوی که در 9 ماهه نخست امسال تعداد 215 هزار و 84 مراجعه به واحدهای پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی انجام و منتهی به دریافت خدمات شده است. بالاترین میزان ارائه این خدمات مربوط به آزمایشگاه به تعداد 108 هزار و 675 مورد است.» او با اشاره به فعالیت حدود 50 نیروی انسانی در حوزه خدمات پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی، این خدمات را اینگونه تشریح کرد: «در بیمارستان تأمین‌اجتماعی زاهدان، بسیاری از این خدمات، مانند آزمایشگاه، رادیولوژی، فیزیوتراپی، بینایی‌سنجی و داروخانه ارائه می‌شود. پلی‌کلینیک امام جعفر صادق (ع) زاهدان نیز دارای خدمات مشابهی است. در درمانگاه صاحب‌الزمان (عج) زاهدان که به صورت شیفت صبح فعال است این خدمات وجود دارد؛ اما در حال حاضر فعالیت واحد رادیولوژی به دلیل بازنشسته شدن متخصص این رشته متوقف شده است که ان‌شاءالله از سال آینده آغاز می‌شود. همچنین بیمارستان‌ هامون در شهرستان زابل نیز از خدماتی مانند سی‌تی‌‌اسکن، آزمایشگاه، رادیولوژی و داروخانه سرپایی و بستری برخوردار است. درمانگاه‌های آزادگان خاش و علی ایرانشهر نیز دارای آزمایشگاه، رادیولوژی و داروخانه سرپایی است. در درمانگاه‌های سراوان و چابهار تنها آزمایشگاه و داروخانه فعال است که در این مراکز نیز خدمات رادیولوژی سال آینده راه‌اندازی می‌شود.» رییس اداره نظارت و هماهنگی بیمارستان‌های مدیریت درمان سیستان و بلوچستان، حدود 60 درصد جمعیت استان را تحت پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی برشمرد و درباره اهمیت خدمات پاراکلینیک برای این تعداد از بیمه‌شدگان، گفت: «با توجه به اینکه سیستان و بلوچستان از استان‌های کمتر توسعه‌یافته به شمار می‌رود، استقبال مراکز خصوصی برای احداث مراکز پاراکلینیک بسیار کم‌رنگ بوده و تعداد مراکز موجود پاسخگوی نیاز مردم استان نیست. هرچند دانشگاه علوم‌پزشکی زاهدان همواره در تلاش است تا دسترسی مردم به خدمات درمانی در دورترین مناطق استان میسر شود؛ اما همچنان کمبود در این حوزه به‌ویژه خدمات تصویربرداری و تشخیصی وجود دارد. شرایط موجود سبب شده تا مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی محور توجه افراد جامعه قرار گیرد و علاوه بر بیمه‌شدگان، بسیاری از افراد دیگر از امکانات پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی استفاده کنند.»

کمبود پزشک متخصص
حسن‌زهی کمبود متخصصان پاتولوژی، رادیولوژی و سونوگرافی را از مهمترین مسائل حوزه پاراکلینیک دانست و ادامه داد: «در تمامی مراکز تأمین‌اجتماعی استان تنها یک نیروی متخصص پاتولوژی رسمی فعالیت می‌کند و سایر متخصصان حوزه پاراکلینیک به صورت قراردادی هستند؛ زیرا شرایط سخت زندگی در منطقه مدت ماندگاری افراد را کاهش می‌دهد و دستمزد پایین نیز مزید بر علت دیگری است که امکان به‌کارگیری متخصصان را دشوار می‌کند. این در حالی است که تعداد مراجعه به واحدهای پاراکلینیک بسیار زیاد است.»
او خرید یک دستگاه ام.‌آر.‌آی را در اولویت برنامه‌های پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی بیان کرد و گفت: «در هیچ‌یک از مراکز درمانی ملکی دستگاه ام.‌آر.‌آی وجود ندارد و تعداد این دستگاه حتی در مراکز خصوصی و دولتی استان نیز کم است. خوشبختانه با پیگیری مدیریت درمان استان، در حال خرید یکی از این دستگاه‌ها برای بیمارستان زاهدان هستیم که ان‌شاءالله تا پایان سال خریداری و از سال آینده راه‌اندازی می‌شود. همچنین در نظر است تا دستگاه سی‌تی‌اسکن بیمارستان زابل با نوع جدید جایگزین شود. در حال حاضر هر دو بیمارستان تأمین‌اجتماعی استان مجهز به این دستگاه است. از سوی دیگر، دو دستگاه سونوگرافی، یکی برای بیمارستان ‌هامون و دیگری برای زاهدان در برنامه‌ نصب قرار دارد و رادیولوژی پلی‌کلینیک نیز از نوع آنالوگ است که در نظر است تا تبدیل به دیجیتال شود.» رییس اداره نظارت و هماهنگی بیمارستان‌های مدیریت درمان سیستان و بلوچستان، درباره وضعیت تجهیزات و امکانات پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی، افزود: «خوشبختانه با هماهنگی مناسب مدیریت درمان استان با ستاد مرکزی، برای تهیه این تجهیزات مشکلی وجود ندارد؛ به‌ویژه اینکه بودجه مناسبی هم برای نگهداری این تجهیزات فراهم است و به کیفیت دستگاه‌ها رسیدگی می‌شود.»

ضرورت راه‌اندازی رادیوتراپی 
کارشناس متخصص دارو و تجهیزات پزشکی (مدیریت درمان آذربایجان شرقی) خدمات پاراکلینیک تأمین‌اجتماعی را به دلیل برخورداری از تجهیزات پیشرفته و نیروهای متخصص سرآمد در استان توصیف کرد.
فیروز صفایی‌فر با بیان اینکه آذربایجان شرقی 4 میلیون 400 هزار نفر جمعیت دارد افزود: «حدود 2 میلیون 220 هزار نفر از جمعیت استان زیر پوشش بیمه تأمین‌اجتماعی قرار دارد که بیش از 50 درصد از جمعیت استان را تشکیل می‌دهد. به طور حتم ارائه خدمات درمانی به این تعداد از جمعیت استان مهم است و تأمین‌اجتماعی استان با دارا بودن دو بیمارستان ملکی با عناوین استاد عالی‌نسب و 29 بهمن در شهر تبریز، سه پلی‌کلینیک و 12 مرکز درمانگاهی به بیمه‌شدگان ارائه خدمات می‌کند و این تعداد مراکز ملکی با توجه به تعداد بیمه شده استان نیازمند افزایش است.»
او اظهار کرد: «بخش مهمی از خدمات حوزه درمان تأمین‌اجتماعی را خدمات پاراکلینیک تشکیل می‌دهد و بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی استان با دارا بودن تجهیزات پیشرفته و در اختیار داشتن نیروهای متخصص از جایگاه برجسته‌ای برخوردارند. این تجهیزات در حوزه تصویر‌برداری شامل دستگاه‌های پیشرفته ماموگرافی، سی‌تی‌اسکن 128 اسلایس، دستگاه سنجش تراکم استخوان و‌.... است که خدمات این مراکز را متمایز با سایر بیمارستان‌های دانشگاهی و خصوصی کرده است. همچنین در ماه‌های آتی دو دستگاه سی‌تی‌اسکن 32 اسلایس در بیمارستان‌های استان راه‌اندازی می‌شود که این اقدام سبب افزایش کیفیت ارائه خدمات خواهد شد. با توجه به امکانات موجود در تصویر‌برداری پزشکی در صورت اتخاذ تدابیری از سوی سازمان برای جذب تعداد کافی از متخصصان رادیولوژی قطعاً هزینه‌های درمان غیرمستقیم سازمان کاهش قابل توجهی خواهد داشت.» دکترای مهندسی پزشکی بیوالکتریک گفت: «در حوزه آزمایشگاهی نیز بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی استان مجهز به تجهیزات پیشرفته‌ای همچون الکتروکمی، الایزای اتومات، دستگاه کشت خون اتومات و سایر تجهیزات پیشرفته هستند و در این حوزه نیز مراکز تأمین‌اجتماعی در مقایسه با سایر واحدهای آزمایشگاهی استان از امکانات مناسبی برخوردار است.» صفایی‌فر افزود: «همچنین مراکز پلی‌کلینیک و برخی از درمانگاه‌های تأمین‌اجتماعی استان مجهز به خدمات تصویربرداری و رادیولوژی است که درصدد هستیم دامنه فعالیت تصویر‌برداری این مراکز را در صورت جذب متخصص مربوطه گسترش دهیم.» او ادامه داد: «همچنین بخش دیالیز بیمارستان 29 بهمن با دارا بودن 14 تخت فعال به بیماران دیالیزی خدمت‌رسانی می‌کند. این بخش در سال‌های اخیر به دلیل فرسودگی دستگاه‌ها با مشکلات زیادی مواجه بود که در اثر آن تعداد تخت‌های فعال در حال کاهش بود. خوشبختانه در سال جاری با پیگیری‌های مدیریت درمان استان هفت دستگاه همودیالیز پیشرفته خریداری شد و اکنون این بخش روزانه با سه شیفت کاری به فعالیت خود ادامه می‌دهد؛ به نحوی که ماهیانه بیش از هزار جلسه دیالیز برای بیماران انجام می‌شود و از نظر ارائه خدمات با کیفیت دیالیز به یکی از بخش‌های برتر دیالیز استان تبدیل شده است.»

افزایش ریسک  ابتلا به سرطان
کارشناس متخصص دارو و تجهیزات پزشکی مدیریت درمان آذربایجان شرقی یکی از اولویت‌های مهم پاراکلینیک استان را راه‌اندازی رادیوتراپی در بیمارستان استاد عالی‌نسب تبریز بیان کرد و افزود: «به استناد گزارش وزارت بهداشت، استان آذربایجان شرقی جزو استان‌های پر‌خطر در زمینه شیوع بیماری سرطان به شمار می‌رود‌. ریسک ابتلا به سرطان در استان در حال افزایش است و به طور حتم در سال‌های آتی پوشش هزینه‌های درمان این بیماری در بخش درمان غیرمستقیم افزایش می‌یابد. در حال حاضر تنها دو مرکز رادیوتراپی در استان، شامل یک مرکز دانشگاهی و یک مرکز خصوصی رادیوتراپی ارائه می‌دهند و این تعداد از مرکز پاسخگوی نیازهای درمانی بیماران سرطانی نیست؛ به نحوی که مدت زمان انتظار بیماران سرطانی استان جهت استفاده از خدمات رادیوتراپی به طور متوسط دو الی سه ماه است. در حالی که زمان فاکتوری بسیار مهم و تعیین‌کننده در درمان بیماران سرطانی به شمار می‌رود و هر‌گونه تعلل در درمان و از دست دادن زمان، می‌تواند به قیمت جان بیمار تمام شود. در سال 1400 حدود 85 درصد از بیماران نیازمند به خدمات رادیوتراپی که تحت پوشش سازمان تأمین‌اجتماعی بودند از خدمات بخش خصوصی استفاده کردند و تنها 15 درصد از بیماران تحت پوشش سازمان توانستند از خدمات رادیوتراپی مرکز دانشگاهی استفاده کنند. به دلیل اختلاف هزینه‌های درمان در بخش دولتی با بخش خصوصی پرداخت سهم بیمه شده یا به عبارتی پرداختی از جیب بیمه شده افزایش یافته و بیمار علاوه بر تحمل آلام ناشی از بیماری، متحمل پرداخت هزینه‌های گزاف درمان می‌شود.» صفایی‌فر گفت: «بنابراین یکی از نیازهای اساسی بیمه‌شدگان استان را راه اندازی بخش رادیوتراپی تشکیل می‌دهد که طرح توجیهی آن از سوی مدیریت درمان استان به ستاد مرکزی ارسال شده و در حال بررسی در کمیته‌های تخصصی قرار دارد. در صورت تأیید طرح، قدم خوبی برای رفع نیازهای درمانی بیماران سرطانی برداشته شود. از نظر توجیه سرمایه‌گذاری تأمین‌اجتماعی در این حوزه، تنها با در نظر گرفتن کاهش هزینه‌های سازمان در درمان غیرمستقیم و خرید خدمت از مراکز رادیوتراپی طرف قرارداد، بازگشت سرمایه برای سرمایه‌گذاری در ایجاد بخش رادیوتراپی بیمارستان عالی‌نسب، حداکثر سه ساله برآورد می‌شود. همچنین با توجه به اینکه داروهای بیماران سرطانی هزینه‌های بالایی دارد در صورت امکان استفاده از خدمات رادیوتراپی جهت درمان، کاهش هزینه‌های داروهای تحت پوشش سازمان نیز فراهم خواهد شد. علاوه بر این با توجه به اینکه 85 درصد از بیماران تحت پوشش سازمان در استان از خدمات بخش خصوصی استفاده می‌کنند در صورت وجود خدمات رادیوتراپی در سازمان هزینه‌های پرداختی سهم بیمه شده نیز حذف یا بسیار کاهش خواهد یافت.» کارشناس متخصص دارو و تجهیزات پزشکی مدیریت درمان استان آذربایجان‌شرقی علاوه بر ضرورت گسترش خدمات رادیوتراپی، توجه به خدمات درمان ناباروری در درمان مستقیم سازمان را مهم برشمرد و افزود: «به نظر می‌رسد مقابله با بیماری سرطان و کنترل هزینه‌های مرتبط با درمان این بیماری و همچنین ارائه خدمات درمان ناباروری دو چالش مهم پیش روی درمان سازمان در سال‌های آتی باشد. در سال‌های اخیر بسیاری از خدمات درمان ناباروری تحت پوشش بیمه درمان سازمان تأمین‌اجتماعی قرار گرفته و با توجه به شیوع 10 الی 15 درصدی ناباروری در کشور و هزینه‌های بالای تشخیص و درمان آن، رفته‌رفته بار پوشش هزینه‌های بیمه‌ای درمان غیرمستقیم سازمان در این حوزه افزایش خواهد یافت. در حال حاضر بیش از 70 درصد از مراکز درمان ناباروری کشور را مراکز بخش خصوصی تشکیل می‌دهد و تأسیس مراکز درمان ناباروری در مراکز ملکی سازمان با توجه به وجود زیرساخت‌های مورد نیاز در مراکز ملکی، بهره‌مندی از متخصصان و هزینه‌های معقول و توجیه‌پذیر تجهیزات مورد نیاز که حدود 20 میلیارد تومان تخمین زده می‌شود، نه‌تنها می‌تواند زمینه سرمایه‌گذاری مناسب و کاهش هزینه‌های غیرمستقیم را فراهم کند بلکه در طولانی‌مدت می‌تواند به جوان‌سازی جمعیت کشور و در نتیجه جلوگیری از کاهش نیروی کار کمک کند.» متخصص حوزه مهندسی پزشکی در پایان افزود: «برای سرمایه‌گذاری به نحو علمی و تخصصی در حوزه درمان، ضرورت بهره‌مندی از نیروهای متخصص مهندسی پزشکی وجود دارد و به‌رغم سال‌ها فعالیت این متخصصان در سازمان، جایگاه آنها به نحو شایسته تبیین نشده و انتظار می‌رود برای این گروه حرفه‌ای نیز ردیف‌های تشکیلاتی همچون سایر رشته‌های تخصصی در نظر گرفته شود.»