دولت در سه هفته گذشته سامانه کارورزی خود را تاسیس و اقدام به اطلاع‌رسانی در این زمینه کرده است. از رسانه‌های مختلف درباره شرایط عضویت نیروهای جویای کار و فارغ‌التحصیل می‌خوانیم و از سوی دیگر، مزایا و معایب این سامانه، کم‌وبیش گفته و نقدهایی در این زمینه منتشر شده است. اما در این یادداشت می‌خواهم از زاویه نگاه  یک کارفرما به این موضوع بپردازم و مزایا و معایب این اقدام را توضیح ‌دهم.

به باور من، هر اقدامی که در زمینه اشتغالزایی صورت بگیرد مفید فایده است و باید از آن حمایت کرد. به هر حال ما در شرایطی هستیم که با انبوهی از جوانان بیکار و جویای اشتغال روبه‌رو هستیم. بنابراین باید از هر اقدامی که در کاهش تعداد جمعیت جوانان جویای کار مؤثر باشد حمایت شود. به همین دلیل و دلایل دیگر، معتقدم سامانه کارورزی می‌تواند اقدام مثبتی در این زمینه باشد. این سامانه اتفاقی است که در کشورهای پیشرفته متداول است و امرِ غریبی به شمار نمی‌رود. کشور ما نیز باید خیلی پیش‌تر وارد این حوزه می‌شد.

یکی از نقدهایی که به سامانه کارورزی وزارت کار می‌شود این است که فارغ‌التحصیلان جوانی که از طریق این سامانه به کار گرفته می‌شوند، ممکن است سهمی از بازار کار کارگران را اشغال کنند. به باور من، نباید چنین تصویری در ذهن ایجاد شود. در این سامانه، بازار کار فارغ‌التحصیلان تازه‌کار جایگزین بازار کار کارگران نمی‌شود، زیرا اصلا فضای کار کارگران با جوانان کارآموز متفاوت است. کارگر تعریفی دارد و کارآموز تعریفی دیگر.

به‌عنوان کارفرما، من نیز می‌توانم مشتری سامانه کارورزی باشم. به‌طوری که نیروی کار مورد نیاز خود را از طریق این سامانه پیدا و استخدام کنم. به این ترتیب، سامانه کارورزی دولت می‌تواند روشی کم‌هزینه برای کارفرمایانی باشد که به دنبال نیروی کار تحصیل‌کرده، جویای کار و درعین‌حال کم‌هزینه هستند.

یکی از معضلات امروز کارفرمایان در جذب نیروی کار، حق‌بیمه‌ای است که باید به سازمان تامین‌اجتماعی پرداخت کنند. این رقم زیاد نیست اما وقتی مجموع کارگران را کنار هم بگذاریم و حق‌بیمه آنان را جمع بزنیم، دیگر قابل‌چشم‌پوشی نیست. این مسئله باعث افزایش هزینه‌های من به‌عنوان کارفرما و از سوی دیگر، موجب افزایش هزینه تمام‌شده کالا می‌شود. به همین خاطر، اقدام دولت در تقبل سهم بیمه‌ای کارفرما از کل حق‌بیمه کارآموزان، می‌تواند گام مثبتی در تربیت نیروی کار و حتی افزایش عرضه کالا و سرعت بخشیدن به رونق بازار محسوب شود.

یکی از معضلات جدی بازار کار کشور، کمبود نیروی کار متخصص است. کارفرمایان زیادی را می‌شناسم که واقعا به دنبال جذب نیرو هستند، اما آنها نمی‌توانند ریسک کنند و نیروی کار غیرمتخصص استخدام کنند. این مسئله برای آنان هزینه‌بردار است. ریشه این چالش دانشگاه‌های ما هستند که فارغ‌التحصیلانشان را متخصص تربیت نکرده‌اند. موسسات آموزش عالی کشور ما مدرک‌محور هستند که این مسئله ضربه بزرگی به صنعت کشور وارد می‌کند. حوزه شخصی من فناوری است که نیاز به متخصص جویای کار دارد. یک دانش‌آموز دبیرستانی در حال حاضر اپلیکیشن موبایل می‌سازد، اما برخی فارغ‌التحصیلان رشته IT دانشگاه ما این توانایی را ندارند. پس اشکال کار دانشگاه‌های ما هستند. باید وزارت کار با هماهنگی وزارت علوم، اقدام به اصلاح واحدهای درسی دانشجویان کند تا نیاز بازار کار در همان دانشگاه تربیت شود و آماده ورود به بازار کار شود. در این زمینه اتاق بازرگانی پیشنهاد‌هایی ارائه کرده و وزارت علوم هم اقداماتی انجام داده است. در سال‌های اخیر، دانشکده کارآفرینی دانشگاه تهران تاسیس شده که می‌تواند گام مثبتی در این زمینه ارزیابی شود. در پایان به نکته‌ای اشاره کنم که مختص این دولت و آن دولت نیست. معمولا مدیران ما نگاهی پروژه‌محور دارند. کشور با معضلاتی مواجه بوده و برای اصلاح برخی معضلات پروژه‌هایی تحت عناوین مختلف مانند طرح‌های زودبازده اجرا می‌کند. پرواضح است که این دست اقدامات تنها به صورت مقطعی می‌توانند گره‌گشا باشند. باید به جای این روش‌ها نگاهی بلندمدت‌تر داشت. به طوری که کل حوزه کارآفرینی ما اصلاح شود. باید فضای کسب‌وکار، قوانین دست‌وپاگیر، راه‌های ورود سرمایه خارجی و... باز و اصلاح شود. البته این را هم یادآوری کنم که سامانه کارورزی که اخیرا پایه‌ریزی شده، اقدامی است که می‌تواند بلندمدت تلقی شود و برای سال‌ها نیاز بازار کشور را تامین کند.