سهیلا ملکشاهی، مدیرکل تامین‌اجتماعی استان ایلام در گفت‌و‌گو با آتیه‌نو تبیین کرد
فرصت‌ها و تهدیدهای بیمه‌ای در یک استان مرزی
استان ایلام به دلیل مرز مشترک با کشور عراق، شرایط بسیار ویژه‌ای هم از نظر سیاسی و هم از جنبه‌های اقتصادی و اجتماعی دارد. از یک طرف، برخی مشاغل استان در اختیار عراقی‌های مهاجر و ساکن این استان است و بسیاری از این افراد هنوز شناسایی نشده و بیمه نیستند. از طرف دیگر، بخشی از ظرفیت خدمات درمانی این استان توسط همین افراد و حتی مسافران عراقی اشغال می‌شود. البته این همجواری با برنامه‌ریزی درست می‌تواند از یک چالش به یک فرصت تبدیل شود و سازمان تامین‌اجتماعی می‌تواند با سرمایه‌گذاری در حوزه توریسم درمانی، از این ظرفیت استفاده کند. سهیلا ملکشاهی، مدیرکل تامین‌اجتماعی استان با اشاره به همین ظرفیت‌ها، خواستار توجه بیشتر به استان ایلام است. مشروح گفت‌وگوی ویژه‌نامه استانی آتیه‌نو با مدیرکل تامین‌اجتماعی استان ایلام را پیش رو دارید.
وضعیت شاخص‌های بیمه‌ای استان ایلام چگونه است؟ چه تعداد بیمه‌شده و مستمری‌بگیر در این استان تحت پوشش خدمات سازمان تامین‌اجتماعی هستند؟
در استان ایلام، مجموع بیمه‌شدگان اصلی و تبعی بیش از 264 هزار نفر است که این تعداد، 51 درصد از جمعیت استان را تشکیل می‌دهد. حدود 105 هزار نفر از این تعداد، بیمه‌شده اصلی و بیمه‌پرداز و مابقی بیمه‌شدگان تبعی هستند. در استان ایلام، همچنین مجموع تعداد مستمری‌بگیران اصلی و تبعی تحت پوشش حدود 31 هزار و 200 نفر است که نسبت به وضعیت پایان سال قبل 4 درصد رشد داشته. اگر بخواهیم این آمارها را ریزتر کنیم، بیمه‌شدگان مشاغل آزاد استان با آمار 5 هزار و 819 نفری در مهر ماه سال جاری، حدود 19درصد نسبت به سال قبل کاهش داشته و تعداد قالیبافان استان با آمار
4 هزار و 742 نفر در مهرماه امسال، حدود 13 درصد نسبت به آمار پایان سال گذشته، کاهش داشته است. تعداد رانندگان بیمه‌شده استان هم در حال حاضر 7 هزار و 379 نفر است که یک درصد از آمار سال قبل کمتر است. البته همه آمارهای ما کاهشی نبوده و با اقدام‌هایی که در حوزه ترویج فرهنگ بیمه و اطلاع‌رسانی انجام داده‌ایم توانستیم تعداد بیمه‌شدگان اختیاری را 5درصد افزایش دهیم و به هزار و 332 نفر برسانیم. تعداد بیمه‌شدگان توافقی نیز با شناسایی گروه‌های جدید شاغلان و توافق با اصناف در زمینه بیمه آنان، امسال به 723 نفر رسیده که 42 درصد نسبت به سال گذشته رشد داشت. تعداد کارگران ساختمانی بیمه‌شده نیز با آمار 17 هزار و 262 نفر، 3 درصد داشته است. در این مدت همچنین با کنترل دقیق وضعیت اشتغال مقرری‌بگیران بیمه بیکاری، تعداد این دسته از بیمه‌شدگان نسبت به سال قبل 6 درصد کمتر شده است.
با این حساب، ضریب پشتیبانی و وضعیت منابع و مصارف تامین‌اجتماعی استان چگونه است؟
ضریب پشتیبانی یا همان نسبت تعداد بیمه‌پردازان به مستمری‌بگیران در استان ایلام 9.1 است و خوشبختانه با توجه به مسیر توسعه پیش‌روی استان، در وضعیت فعلی، تعادل خوبی بین منابع و مصارف اداره‌کل استان برقرار است.
بیمه قالیبافان از جمله بیمه‌های مشمول کمک دولت است که روال اجرایی شناسایی قالیبافان واقعی و تامین منابع این بیمه، چالش‌هایی در پی دارد. شما به آمار و ارقام بیمه‌شدگان خاص استان اشاره‌ای داشتید. برای پایش افرادی که ممکن است در واقع مشاغل دیگری داشته باشند اما برای بهره‌مندی از تسهیلات، خود را مثلا قالیباف معرفی کرده اند، چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
روند اضافه شدن افراد جدید به طرح بیمه قالیبافان در استان ایلام نیز مانند استان‌های دیگر از سال 93 تقریبا متوقف شد و دیگر افراد جدیدی وارد نشدند، اما بیمه کارگران ساختمانی ادامه دارد. چالش اصلی از آنجا آغاز شد که از ابتدای اجرای طرح بیمه قالیبافان، سازمان تامین‌اجتماعی اختیار بررسی صلاحیت متقاضیان این نوع بیمه را نداشت و افراد با ارائه کارت مهارت فنی و حرفه‌ای و یک معرفی‌نامه از اتاق صنعت، معدن و تجارت یا اداره گردشگری، در زمره بیمه‌شدگان قالیباف قرار می‌گرفتند. بعدها مشخص شد برخی از افرادی که با نام قالیباف بیمه شده‌اند، اصلا قالیباف نیستند. بنابراین سازمان تامین‌اجتماعی و اتاق‌های صنعت، معدن و تجارت مکلف به بازرسی از کارگاه‌های قالیبافی برای احراز شرایط و شناسایی مشمولان واقعی شدند. در بازرسی‌هایی که در این مدت در استان انجام شد، تعداد مشمولان طرح بیمه قالیبافان از 7 هزار نفر به 4 هزار و 600 نفر کاهش یافت و مشخص شد که تقریبا 2 هزار و 400 نفر از این افراد، قالیباف نبوده‌اند. البته به صراحت اعلام می‌کنیم که هرگز در صدد قطع پوشش بیمه‌ای افرادی که واقعا به شغل قالیبافی مشغولند، نیستیم اما بالاخره این نوع بیمه، حمایت دولت از شاغلان شغلی خاص است و نباید افراد دیگری که مشغول به کار قالیبافی نیستند، از آن استفاده کنند.
علاوه بر بیمه‌های مشمول کمک دولت، یکی دیگر از مواردی که برای سازمان‌های بیمه‌گر چالش‌هایی جدی ایجاد کرده، کاهش متوسط سن بازنشستگی متاثر از اجرای طرح‌های مختلف بازنشستگی پیش از موعد است. به نظر شما چه راهی برای اصلاح این طرح‌ها وجود دارد؟
مهمترین و در عین حال آسیب‌رسان‌ترین طرح بازنشستگی پیش از موعد، قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور است زیرا متاسفانه قانون بازنشستگی در مشاغل سخت و زیان‌آور به‌صورت ناقص اجرا شده است. هدف اولیه قانون، ایمن‌سازی محیط کار و جلوگیری از فرسودگی جسمی و روانی کارگران بود اما در عمل فقط بر بازنشستگی زودهنگام کارگران تاکید می‌شود.در استان ایلام، افرادی وجود دارند که در سن 45 سالگی با 20 سال سابقه کار بازنشسته شده‌اند. جوانی که تازه پا به میانسالی گذاشته و مستمری بازنشستگی هم دریافت می‌کند، قطعا نمی‌تواند بیکار بنشیند و مجدداً وارد بازار کار می‌شود و شغلی اختیار می‌کند که می‌توانست در اختیار فرد بیکار دیگری قرار گیرد. تأیید یا رد درخواست بازنشستگی افراد در مشاغل سخت و زیان‌آور برعهده کمیته‌های استانی است و به نظر من اعضای این کمیته‌ها باید به خوبی با قانون و زیر و بم آن آشنا باشند.
ادامه در صفحه 9
گاه بر اثر اشتباه، مشاغلی در زمره مشاغل سخت و زیان‌آور محسوب می‌شوند که واقعا سخت و زیان‌آور نیستند. این اتفاقات علاوه بر اینکه برای سایر شاغلان هم توقع ایجاد می‌کند، به منابع سازمان تامین‌اجتماعی که متعلق به همه اقشار بیمه‌شدگان است نیز لطمه می‌زند. البته باید تاکید کرد که سازمان تامین‌اجتماعی قصد ندارد حمایت‌های خود را از شاغلان واقعی مشاغل سخت و زیان‌آور قطع کند. ما امیدواریم مشاغلی که سخت و زیان‌آور نیستند، فقط به صرف طرح و تأیید در کمیته، در زمره این مشاغل گنجانده نشوند.
استان ایلام، یکی از استان‌های مرزی کشور است. ظرفیت‌های اقتصادی و چالش‌های این وضعیت برای سازمان تامین‌اجتماعی چیست؟
شرایط خاص استان و مراودات استان ایلام با استان‌های مرزی عراق، به نظر من می‌تواند فرصتی مغتنم برای سازمان تامین‌اجتماعی تلقی شود. یک شخص ساکن در نقاط مرزی عراق، می‌تواند اول صبح از عراق، عازم ایلام شود و خدمات مورد نیاز خود را از بیمارستان‌های این استان دریافت کند و عصر به منزل خود بازگردد. این موقعیت جغرافیایی، لزوم ایجاد و توسعه ظرفیت توریسم درمانی در استان را دوچندان می‌سازد. عمده بار ارائه خدمات درمانی در استان ایلام، بر دوش بیمارستان شهدای زاگرس است که این بیمارستان متعلق به سازمان تامین‌اجتماعی است. اگر این سازمان برای توسعه زیرساخت‌های پزشکی استان برنامه ویژه‌ای داشته باشد، هم می‌توان نسبت به پذیرش گردشگران سلامت اقدام کرد و هم دسترسی بیمه‌شدگان استان به خدمات درمانی را افزایش داد تا کمتر شاهد مراجعه بیمه‌شدگان به استان‌های همجوار و حتی پایتخت باشیم. در حوزه اقتصادی نیز اگرچه سازمان تامین‌اجتماعی در حوزه پتروشیمی استان سرمایه‌گذاری کرده، اما در صنایع پایین‌دستی پتروشیمی و حتی نفت و گاز استان ظرفیت زیادی برای مطالعه و سرمایه‌گذاری بیشتر وجود دارد. تصویب طرح منطقه ویژه اقتصادی شهرستان مهران هم فرصت سرمایه‌گذاری خوبی برای ارتقای ارزش ذخایر بیمه‌شدگان فراهم کرده است. استان ایلام همچنین با در اختیار داشتن طبیعت بکر، پتانسیل تبدیل شدن به یک قطب گردشگری را دارد.
درگیری‌ها و مشکلاتی که کشور عراق در سال‌های گذشته با آن دست به گریبان بوده، موجب مهاجرت اجباری تعدادی از اتباع این کشور به استان ایلام شده است. این شرایط چه تبعاتی در پی داشته است؟
بر اساس ماده 50 قانون تامین‌اجتماعی، اتباع خارجی شاغل در ایران باید تحت پوشش بیمه قرار گیرند. بخشی از مشاغل استان هم در دستان مهاجران یا معاودان عراقی (ایرانیان ساکن عراق که در زمان رژیم بعث مجبور به ترک عراق و بازگشت به ایران شدند) ساکن ایلام است و به نوعی آنها در تولید و صنعت استان اثرگذار هستند. البته ممکن است برخی از این افراد با وجود اشتغال چندین ساله در استان، تاکنون از هیچ پوشش بیمه‌ای برخوردار نباشند. انتظار ما این است که ادارات کار استان و مدیریت اتباع بیگانه استانداری ایلام با تعامل و همکاری بیشتر، ما را در شناسایی و ارائه خدمات بیمه‌ای به این افراد یاری رسانند.
ارسال دیدگاه
