اندر مصائبِ حملۀ مغول

دربارۀ تصحیح تازه‌ای از «نفثة‌المصدور»

اندر مصائبِ حملۀ مغول

«نفثة‌المصدور» یک کتاب به زبان فارسی است که توسط شهاب‌الدین زیدری نسوی، منشی سلطان جلال‌الدین خوارزمشاه نوشته شده است. این کتاب دربرگیرنده شرح مصائبی است که در حملۀ مغول به او روی آمد. نثر این کتاب نمونه‌ای از برتری در نثر فنی در سدۀ هفتم هجری قمری محسوب می‌شود. موضوع اصلی این کتاب تاریخ ایران در دورۀ حملۀ مغول و فروپاشی حکومت خوارزمشاهیان است. نویسنده علاوه‌بر شرح تاریخی این دوره، به بیان احساسات خود دربارۀ مخدوم جلال‌الدین خوارزمشاه نیز پرداخته است. شهاب‌الدین محمد نسوی، در سال ۶۲۱ قمری مأموریتی از جانب والی نِسا (در خراسان) به دربار سلطان جلال‌الدین فرستاده شد و تا سال ۶۲۸ قمری، که در آن زمان جلال‌الدین درگذشت، در خدمت او بود. سپس در سال ۶۲۹ قمری در میافارقین اقامت کرد و «نفثة‌المصدور» را در آن‌جا نوشت. نام کتاب از دو عبارتی اقتباس شده است که در خود کتاب آمده‌اند: «از نفثة‌المصدوری که مهجوری بدان راحتی تواند یافت چاره نیست.» و «بیا تا به سر نفثة‌المصدور خویش باز شویم که این مصیبت نه از آن قبیل است که ببکاء و عویل در مدت طویل حق آن توان گزارد.» اگرچه از این دو عبارت معلوم نمی‌شود که نفثة‌المصدور اسم دقیق این کتاب باشد، اما با توجه به این‌که معنای مجازی آن به شکایت از روزگار و شرح وقایع ناگوار وارده بر شخص و در واقع درددل است، نفثة‌المصدور نام مناسبی است که با موضوع کتاب هم ارتباط دارد. نفثة‌المصدور یکی از منابع مهم تاریخ دوران استیلای مغول است و مورخان همواره این کتاب را به‌همراه تاب «سیرت جلال‌الدین» از منابع تاریخ این دوران محسوب داشته‌‎اند. با توجه به این‌که این کتاب تاریخی از نوع کتب علمی محسوب می‌شود و به‌منظور تفهیم و تفاهم است و باید به شیوۀ مرسل نوشته شود، اما نسوی این کتاب را به نثری مصنوع اما مؤثر و دلنشین نگاشته است.
ارسال دیدگاه
ضمیمه
ضمیمه