نقش زنان در اقتصاد غیررسمی
حمید حاج اسماعیلی کارشناس بازار کار
در شرایطی که بازار کار ایران زیر فشار تورم، تحریم و رکود قرار دارد و بخش غیررسمی به سرعت در حال گسترش است، مشاغل خانگی به عنوان یکی از مؤثرترین راهکارهای حفظ اشتغال و پایداری اقتصادی مطرح شدهاند. تجربه جهانی نشان میدهد که بخش عمده این مشاغل را زنان بر عهده دارند و در ایران نیز، بهویژه برای زنان سرپرست خانوار، این فعالیتها نقشی حیاتی در معیشت و استقلال اقتصادی ایفا میکنند.
زمانی که اقتصاد با بحران یا ناپایداری روبهرو میشود، زمینه برای رشد فعالیتهای غیررسمی و کاهش کیفیت تولید فراهم میگردد. در چنین شرایطی، سیاستهای حمایتی دولت و همکاری بخش خصوصی میتواند به سمت ساماندهی و توسعه مشاغل خانگی هدایت شود؛ فعالیتهایی که نه تنها اشتغال را حفظ میکنند، بلکه هزینههای تولید و مصرف انرژی و حملونقل را نیز کاهش میدهند.
از مهمترین مزایای مشاغل خانگی، انعطافپذیری بالا و امکان تولید در محیط خانواده است. افراد میتوانند در حوزههایی مانند صنایعدستی، پوشاک، مواد غذایی یا خدمات اینترنتی بدون نیاز به محل کار سنتی فعالیت کنند. گسترش اقتصاد دیجیتال نیز زمینهای تازه برای کار از خانه فراهم کرده است، بهویژه برای فارغالتحصیلان و جوانانی که دسترسی آسان به اینترنت دارند. بسیاری از واحدهای تولیدی نیز بخشی از فعالیت خود را به خانهها واگذار میکنند تا هزینههایشان کاهش یابد و سرعت کار بالا رود؛ روندی که در صنعت پوشاک و نساجی بسیار رایج است. با این حال، رشد پایدار این فعالیتها نیازمند سازماندهی و برنامهریزی دولتی است. دولت میتواند از طریق آموزشهای فنی، مشاوره شغلی و شناسایی ظرفیتهای محلی، این بخش را به شکلی ساختارمند توسعه دهد. یکی از پیششرطهای موفقیت در این مسیر، ایجاد بازارچههای محلی و نمایشگاههای دائمی برای عرضه محصولات خانگی است. وجود این بازارها نهتنها به فروش محصولات کمک میکند، بلکه انگیزه تولیدکنندگان را افزایش میدهد و به رونق گردشگری و اقتصاد شهری یاری میرساند. بدون بازار مشخص، تلاش فعالان خانگی غالباً بیثمر میماند. زنان سرپرست خانوار که سهم عمدهای در مشاغل خانگی دارند، نیازمند حمایت ویژه هستند. ارائه تسهیلات، آموزش و بیمه به آنان میتواند به بهبود وضعیت معیشت خانواده، ارتقای مشارکت اجتماعی و کاهش آسیبهای اجتماعی کمک کند. از سوی دیگر، توسعه این نوع فعالیتها موجب تقویت حس استقلال زنان و افزایش حضور آنان در عرصه اقتصادی میشود.
در مجموع، مشاغل خانگی نهتنها ابزاری برای گذر از شرایط سخت اقتصادیاند، بلکه به عنوان راهبردی پایدار در توسعه محلی و مشارکت اجتماعی نیز عمل میکنند. سیاستگذاران باید با فراهمکردن آموزشهای کاربردی، دسترسی به بازار و حمایتهای مالی و بیمهای، این بخش را به یکی از ستونهای مقاوم اقتصاد ملی بدل کنند.
ارسال دیدگاه




