نقطه صفر حوادث دست‌یافتنی است
مهناز مهرداد روزنامه نگار
حفظ جان کارگران و کاهش شمار مرگ‌ومیرهای شغلی بی‌تردید نیازمند عزمِ عمومی است، اما در این میان کارفرمایان و به‌ویژه بنگاه‌های بزرگ اقتصادی نقشِ ویژه‌ای دارند. شرکت سرمایه‌گذاری تأمین‌اجتماعی (شستا) از جمله هلدینگ‌های بزرگ است که در 21 رشته صنعتی، از نفت و گاز تا معدن و لوازم‌خانگی فعالیت می‌کند؛ اما اینکه این مجموعه برای کاهش آسیب‌های ناشی از کار چه کرده، موضوعی است که نیاز به بررسی دارد. هرگاه کارگری بر اثر حادثه شغلی جان بسپارد، سازمان تأمین‌اجتماعی تا سال‌ها موظف به پرداخت مستمری او خواهد بود، بنابراین پرسش این است که بزرگ‌ترین شرکت زیرمجموعه این سازمان در این زمینه چه اقداماتی انجام داده است؟
از میان 9 هلدینگ تخصصی زیرمجموعه شستا شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو) و شرکت سرمایه‌گذاری صدر تأمین (تاصیکو) به واسطه داشتن معادن متعدد بیشترین احتمال ابتلا به حوادث ناشی از کار را دارند. احسان احمدی عضو موظف هیأت مدیره هلدینگ تاصیکو در گفتگویی با آتیه‌نو به تشریح وضعیت HSE در این هلدینگ و اقدامات صورت گرفته پرداخته و خاطرنشان می‌کند که رسیدن به نقطه صفر در بحث حوادث امری دور از دسترس نخواهد بود. در ادامه مشروح این گفتگو آمده است.
تاصیکو به عنوان هلدینگی که چندین معدن از طلا و نقره گرفته تا زغال سنگ در زیرمجموعه‌های خود دارد، در راستای تأمین ایمنی و ارتقاء امنیت شغلی کارگران این معادن چه اقداماتی را در دستور کار قرار داده است؟
معدن و فولاد دو صنعت پرحادثه در جهان به شمار می‌روند. در هلدینگ صدر تأمین با توجه به اینکه معادن متعددی داریم، راهکارهایی لحاظ شده که با اتکاء به آنها طی ۱۰ سال گذشته روند حوادث رخ داده، سیری نزولی به همراه داشته است. برخی معادن از جمله زغال سنگ بیشترین خطرات را به همراه دارند هرچند برخی معادن مانند طلا روباز هستند و مخاطرات کمتری متوجه آنها می‌شود. به واسطه اقدامات صورت گرفته در تعداد افرادی که مصدوم شده یا جان خود را از دست می‌دادند آمارها کاهشی جدی داشته تاحدی که میتوان گفت در 10 سال گذشته تا حد 70 تا 80 درصد این حوادث کاهش یافته‌اند. برخی معادن از جمله زغال سنگ پرورده طبس به صورت کامل مکانیزه شده‌اند و بسیاری از ابزار‌های نوینی که در کشورهای مختلف دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، در آنها مهیا شده تا در فعالیت‌های صورت گرفته همواره حفظ جان و سلامت کارگران در قیاس با سوددهی اولویت داشته باشد. تلاش ما برای به حداقل رساندن حوادث در معادن بوده و با توجه به حجم کاری که انجام می‌شود؛ درصد و میزان حوادث رخ داده بسیار پائین بوده است. پس از تأکیدات مقام معظم رهبری و وزیر کار در زمینه لزوم کاهش حوادث ناشی از کار، کمیته‌های تخصصی در وزارت کار ایجاد شد و بر روی این مسئله تمرکز بیشتری صورت گرفت. البته همچنان برخی از معادن از جمله زغال سنگ کرمان کاملاً مکانیزه نیست و این مسئله احتمال بروز رخداد را بیشتر می‌کند، اما با این حال، در این سال‌ها اگرچه حوادث به صفر نرسیده اما بسیار ناچیز بوده است.
استراتژی هلدینگ برای کاهش حوادث ناشی از کار چیست؟
برای رسیدن به نقطه صفر حوادث و حداقلی شدن آن در گام اول باید قبول داشت که رسیدن به نقطه صفر یک شعار صفر نبوده و موضوعی دست یافتنی است. یکی از موضوعات مهمی‌که در این راستا باید مورد توجه قرار گیرد بحث ایمن کردن محیط و تجهیزات است که این اقدام در کشورهای پیشرفته نیز مورد توجه قرار دارد. در معادن پر خطری مانند زغال سنگ که عمق ۷۰۰ متری دارند گاه نفس کشیدن بسیار دشوار می‌شود. گام دیگر نظارت جدی‌تر بر فعالیت‌ها است. بحث آموزش نیز موضوع سومی‌است که باید در دستور کار قرار بگیرد و در مراحل مختلف به تناوب آموزش‌های عملی و مستمر به کارگران و پیمانکاران ارائه شود. در صورتی که همین سه بند را مورد توجه قرار دهیم؛ میتوان به نقطه‌ای رسید که حوادث به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کند اما در نهایت رسیدن به نقطه صفر نیازمند پشتکار و سرمایه‌گذاری قابل توجه است. ما نیز در هلدینگ تاصیکو تلاش داریم برای رسیدن به این نقطه در کنار اقدامات صورت گرفته در بحث نظارت نیز به شرکت‌ها کمک کنیم. در واقع باید این را پذیرفت که سرمایه‌گذاری در حوزه ایمنی یک هزینه محسوب نمی‌شود بلکه خود نوعی سرمایه‌گذاری است. زمانی که حادثه‌ای رخ دهد علاوه بر اینکه نیروی انسانی ما با مشکل مواجه می‌شود، تولید هم برای مدتی متوقف خواهد شد. بر همین اساس موضوعاتی مانند HSE و ایمنی کارگاه‌ها و آموزش هر ساله بودجه خاص خود را دارند که این رقم بر اساس سود شرکت‌ها مشخص می‌شود.
در قیاس با دنیا وضعیت خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در دنیا هم هنوز حادثه در معادن رخ می‌دهد و حتی در کشورهای پیشرفته نیز گهگاه شاهد این موضوع هستیم اما تفاوتی که وجود دارد آن است که کشورهای توسعه یافته با هدف گذاری دقیق به سمت حادثه صفر در حرکت هستند. واقعیت آن است که جان انسان‌ها و کارگران یک سرمایه جدی است و برای مجموعه‌ها حکم ثروت و دارایی دارد. بر همین اساس لازم است برای حفظ سلامت کارگران بیشترین تلاش صورت گیرد. ما نیز در این راستا تلاش داریم، اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله باقی است. از تجربیات جهانی استفاده می‌کنیم و بررسی گذشته گویای آن است که در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم، اما همچنان فاصله قابل توجهی با کشورهای پیشرفته دنیا داریم. به هنگام رخداد یک حادثه، هزینه‌های بسیار سنگینی ایجاد می‌شود که صرفاً به بحث‌های غرامت و درمان محدود نمی‌شود. پس از حادثه شاهد توقف تولید، کاهش بهره‌وری، افت روحیه کارگران و آسیب دیدن برند شرکت هستیم که همه این موارد هزینه‌هایی هستند که به مجموعه‌ها تحمیل می‌شوند. اگر بار مالی که هر یک از این موارد به شرکت‌ها تحمیل می‌کنند را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که یک حادثه می‌تواند میلیاردها تومان هزینه غیرمستقیم برای شرکت‌ها به همراه داشته باشد. بر همین اساس سرمایه‌گذاری در حوزه ایمنی منجر به کاهش ضررهای آتی خواهد شد.
چالش‌های به صفر رساندن حوادث ناشی از کار به چه صورت است؟
یکی از مهمترین این موارد فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات است؛ چرا که بسیاری از تجهیزات ما به سمت مستهلک شدن می‌روند. حتی بر اساس استانداردهای جهانی نیز کار در اعماق زمین با کار در معادن روباز متفاوت است و کار کردن در معادنی مانند زغال سنگ ریسک بیشتری به همراه دارد؛ چرا که احتمال انفجار، گاز گرفتگی و خفگی بر اثر انتشار گرد و غبار همه از مواردی است که سختی کار در این معادن را بیشتر می‌کند. برای غلبه بر این شرایط نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین و تأمین تجهیزات و فناوری‌های پیچیده وجود دارد. از سوی دیگر در بحث آموزش ما از آموزش‌های تخصصی روز دنیا بسیار عقب هستیم و در بسیاری موارد آموزش‌های ما به موارد تئوریک محدود می‌شود، در حالی که لازم است آموزش‌های تخصصی و عملی داشته باشیم. یکی دیگر از چالش‌ها نیز پیمانکارانی هستند که تعداد آنها بسیار بالا بوده و پراکندگی آنها را در استان‌های مختلف شاهدیم. در حوزه معدن پراکندگی شرکت‌های پیمانکار بسیار بالا است و گاه ممکن است در یک معدن چندین پیمانکار به طور همزمان در حال فعالیت باشند. هماهنگ کردن تمام این پیمانکاران با استانداردهای آموزشی کار ساده‌ای نخواهد بود. از سوی دیگر، فرهنگ ایمنی و رفتار انسانی موضوع دیگری است که باید در دستور کار قرار گیرد؛ چرا که در بسیاری از موارد کارگران به دلیل عجله‌ای که دارند موضوعات ایمنی را نادیده می‌گیرند و به طور مثال برای کشیدن یک سیگار یا خوردن یک فنجان چای، جان خود را با خطر مواجه می‌کنند. مسئله مهم دیگر، فشار اقتصادی تولید است که موجب می‌شود تولیدکننده و کارگر تحت فشار قرار گیرند. فشار برای افزایش تولید، گاه موجب می‌شود ایمنی در اولویت‌های پس از تولید قرار گیرد. این نکته بسیار مهمی است و ضرورت دارد به تعادلی بین تولید و ایمنی برسیم. زیرساخت‌های حوزه امداد و نجات از دیگر چالش‌های جدی این حوزه به شمار می‌رود؛ چراکه واقعاً دراین بخش ضعیف هستیم و با کمبود شدیدی مواجهیم. در برخی مناطق امکانات اورژانس و امداد نجات به اندازه کافی در دسترس نیست و همین مسئله تبعات متعددی به همراه دارد.
از میان 9 هلدینگ تخصصی زیرمجموعه شستا شرکت سرمایه گذاری نفت و گاز و پتروشیمی تأمین (تاپیکو) و شرکت سرمایه‌گذاری صدر تأمین (تاصیکو) به واسطه داشتن معادن متعدد بیشترین احتمال ابتلا به حوادث ناشی از کار را دارند. احسان احمدی عضو موظف هیأت مدیره هلدینگ تاصیکو در گفتگویی با آتیه‌نو به تشریح وضعیت HSE در این هلدینگ و اقدامات صورت گرفته پرداخته و خاطرنشان می‌کند که رسیدن به نقطه صفر در بحث حوادث امری دور از دسترس نخواهد بود. در ادامه مشروح این گفتگو آمده است.
تاصیکو به عنوان هلدینگی که چندین معدن از طلا و نقره گرفته تا زغال سنگ در زیرمجموعه‌های خود دارد، در راستای تأمین ایمنی و ارتقاء امنیت شغلی کارگران این معادن چه اقداماتی را در دستور کار قرار داده است؟
معدن و فولاد دو صنعت پرحادثه در جهان به شمار می‌روند. در هلدینگ صدر تأمین با توجه به اینکه معادن متعددی داریم، راهکارهایی لحاظ شده که با اتکاء به آنها طی ۱۰ سال گذشته روند حوادث رخ داده، سیری نزولی به همراه داشته است. برخی معادن از جمله زغال سنگ بیشترین خطرات را به همراه دارند هرچند برخی معادن مانند طلا روباز هستند و مخاطرات کمتری متوجه آنها می‌شود. به واسطه اقدامات صورت گرفته در تعداد افرادی که مصدوم شده یا جان خود را از دست می‌دادند آمارها کاهشی جدی داشته تاحدی که میتوان گفت در 10 سال گذشته تا حد 70 تا 80 درصد این حوادث کاهش یافته‌اند. برخی معادن از جمله زغال سنگ پرورده طبس به صورت کامل مکانیزه شده‌اند و بسیاری از ابزار‌های نوینی که در کشورهای مختلف دنیا مورد استفاده قرار می‌گیرد، در آنها مهیا شده تا در فعالیت‌های صورت گرفته همواره حفظ جان و سلامت کارگران در قیاس با سوددهی اولویت داشته باشد. تلاش ما برای به حداقل رساندن حوادث در معادن بوده و با توجه به حجم کاری که انجام می‌شود؛ درصد و میزان حوادث رخ داده بسیار پائین بوده است. پس از تأکیدات مقام معظم رهبری و وزیر کار در زمینه لزوم کاهش حوادث ناشی از کار، کمیته‌های تخصصی در وزارت کار ایجاد شد و بر روی این مسئله تمرکز بیشتری صورت گرفت. البته همچنان برخی از معادن از جمله زغال سنگ کرمان کاملاً مکانیزه نیست و این مسئله احتمال بروز رخداد را بیشتر می‌کند، اما با این حال، در این سال‌ها اگرچه حوادث به صفر نرسیده اما بسیار ناچیز بوده است.
استراتژی هلدینگ برای کاهش حوادث ناشی از کار چیست؟
برای رسیدن به نقطه صفر حوادث و حداقلی شدن آن در گام اول باید قبول داشت که رسیدن به نقطه صفر یک شعار صفر نبوده و موضوعی دست یافتنی است. یکی از موضوعات مهمی‌که در این راستا باید مورد توجه قرار گیرد بحث ایمن کردن محیط و تجهیزات است که این اقدام در کشورهای پیشرفته نیز مورد توجه قرار دارد. در معادن پر خطری مانند زغال سنگ که عمق ۷۰۰ متری دارند گاه نفس کشیدن بسیار دشوار می‌شود. گام دیگر نظارت جدی‌تر بر فعالیت‌ها است. بحث آموزش نیز موضوع سومی‌است که باید در دستور کار قرار بگیرد و در مراحل مختلف به تناوب آموزش‌های عملی و مستمر به کارگران و پیمانکاران ارائه شود. در صورتی که همین سه بند را مورد توجه قرار دهیم؛ میتوان به نقطه‌ای رسید که حوادث به شکل قابل توجهی کاهش پیدا کند اما در نهایت رسیدن به نقطه صفر نیازمند پشتکار و سرمایه‌گذاری قابل توجه است. ما نیز در هلدینگ تاصیکو تلاش داریم برای رسیدن به این نقطه در کنار اقدامات صورت گرفته در بحث نظارت نیز به شرکت‌ها کمک کنیم. در واقع باید این را پذیرفت که سرمایه‌گذاری در حوزه ایمنی یک هزینه محسوب نمی‌شود بلکه خود نوعی سرمایه‌گذاری است. زمانی که حادثه‌ای رخ دهد علاوه بر اینکه نیروی انسانی ما با مشکل مواجه می‌شود، تولید هم برای مدتی متوقف خواهد شد. بر همین اساس موضوعاتی مانند HSE و ایمنی کارگاه‌ها و آموزش هر ساله بودجه خاص خود را دارند که این رقم بر اساس سود شرکت‌ها مشخص می‌شود.
در قیاس با دنیا وضعیت خود را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در دنیا هم هنوز حادثه در معادن رخ می‌دهد و حتی در کشورهای پیشرفته نیز گهگاه شاهد این موضوع هستیم اما تفاوتی که وجود دارد آن است که کشورهای توسعه یافته با هدف گذاری دقیق به سمت حادثه صفر در حرکت هستند. واقعیت آن است که جان انسان‌ها و کارگران یک سرمایه جدی است و برای مجموعه‌ها حکم ثروت و دارایی دارد. بر همین اساس لازم است برای حفظ سلامت کارگران بیشترین تلاش صورت گیرد. ما نیز در این راستا تلاش داریم، اما هنوز تا رسیدن به نقطه مطلوب فاصله باقی است. از تجربیات جهانی استفاده می‌کنیم و بررسی گذشته گویای آن است که در مسیر درستی قرار گرفته‌ایم، اما همچنان فاصله قابل توجهی با کشورهای پیشرفته دنیا داریم. به هنگام رخداد یک حادثه، هزینه‌های بسیار سنگینی ایجاد می‌شود که صرفاً به بحث‌های غرامت و درمان محدود نمی‌شود. پس از حادثه شاهد توقف تولید، کاهش بهره‌وری، افت روحیه کارگران و آسیب دیدن برند شرکت هستیم که همه این موارد هزینه‌هایی هستند که به مجموعه‌ها تحمیل می‌شوند. اگر بار مالی که هر یک از این موارد به شرکت‌ها تحمیل می‌کنند را بررسی کنیم، متوجه خواهیم شد که یک حادثه می‌تواند میلیاردها تومان هزینه غیرمستقیم برای شرکت‌ها به همراه داشته باشد. بر همین اساس سرمایه‌گذاری در حوزه ایمنی منجر به کاهش ضررهای آتی خواهد شد.
چالش‌های به صفر رساندن حوادث ناشی از کار به چه صورت است؟
یکی از مهمترین این موارد فرسودگی ماشین‌آلات و تجهیزات است؛ چرا که بسیاری از تجهیزات ما به سمت مستهلک شدن می‌روند. حتی بر اساس استانداردهای جهانی نیز کار در اعماق زمین با کار در معادن روباز متفاوت است و کار کردن در معادنی مانند زغال سنگ ریسک بیشتری به همراه دارد؛ چرا که احتمال انفجار، گاز گرفتگی و خفگی بر اثر انتشار گرد و غبار همه از مواردی است که سختی کار در این معادن را بیشتر می‌کند. برای غلبه بر این شرایط نیاز به سرمایه‌گذاری سنگین و تأمین تجهیزات و فناوری‌های پیچیده وجود دارد. از سوی دیگر در بحث آموزش ما از آموزش‌های تخصصی روز دنیا بسیار عقب هستیم و در بسیاری موارد آموزش‌های ما به موارد تئوریک محدود می‌شود، در حالی که لازم است آموزش‌های تخصصی و عملی داشته باشیم. یکی دیگر از چالش‌ها نیز پیمانکارانی هستند که تعداد آنها بسیار بالا بوده و پراکندگی آنها را در استان‌های مختلف شاهدیم. در حوزه معدن پراکندگی شرکت‌های پیمانکار بسیار بالا است و گاه ممکن است در یک معدن چندین پیمانکار به طور همزمان در حال فعالیت باشند. هماهنگ کردن تمام این پیمانکاران با استانداردهای آموزشی کار ساده‌ای نخواهد بود. از سوی دیگر، فرهنگ ایمنی و رفتار انسانی موضوع دیگری است که باید در دستور کار قرار گیرد؛ چرا که در بسیاری از موارد کارگران به دلیل عجله‌ای که دارند موضوعات ایمنی را نادیده می‌گیرند و به طور مثال برای کشیدن یک سیگار یا خوردن یک فنجان چای، جان خود را با خطر مواجه می‌کنند. مسئله مهم دیگر، فشار اقتصادی تولید است که موجب می‌شود تولیدکننده و کارگر تحت فشار قرار گیرند. فشار برای افزایش تولید، گاه موجب می‌شود ایمنی در اولویت‌های پس از تولید قرار گیرد. این نکته بسیار مهمی است و ضرورت دارد به تعادلی بین تولید و ایمنی برسیم. زیرساخت‌های حوزه امداد و نجات از دیگر چالش‌های جدی این حوزه به شمار می‌رود؛ چراکه واقعاً دراین بخش ضعیف هستیم و با کمبود شدیدی مواجهیم. در برخی مناطق امکانات اورژانس و امداد نجات به اندازه کافی در دسترس نیست و همین مسئله تبعات متعددی به همراه دارد.
ارسال دیدگاه
