آشنایی با صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها
داریوش ناصرپور کارشناس رفاهی
صندوق بازنشستگی کارکنان بانک‌ها یکی از ستون‌های کمتر دیده‌شده نظام رفاه و تأمین‌اجتماعی ایران است که امروز سرنوشت ۲۶۲ هزار و ۵۰۰ نفر از بازنشستگان، وظیفه‌بگیران و شاغلان بانک‌های یازده‌گانه را در دست دارد؛ ۴۹ درصد این جامعه بازنشستگانند، ۱۲ درصد وظیفه‌بگیر و ۳۹ درصد شاغل. این صندوق در تیرماه ۱۳۵۹ و پس از ملی شدن بانک‌ها به‌وجود آمد تا پراکندگی و ناهمگونی پرداخت مستمری‌ها پایان یابد و حقوق کارکنان بانکی؛ چه در گذشته خصوصی و چه در بانک‌های دولتی، در قالب یک نهاد یکپارچه تضمین شود.
منابع صندوق از حق‌بیمه‌های کارکنان عضو، وجوه انتقالی از دیگر صندوق‌ها و سود سرمایه‌گذاری‌ها در املاک، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و بازار سرمایه تأمین می‌شود. این ساختار پیچیده برای دهه‌ها توانسته حقوق و رفاه صدها هزار نفر را پشتیبانی کند.
اما مأموریت صندوق تنها پرداخت مستمری نیست. مدیران آن می‌گویند اهداف راهبردی جدیدی در دستور کار قرار گرفته که شامل ارتقای خدمات رفاهی و منزلت بازنشستگان، بازنگری در قوانین حمایتی، توسعه زیرساخت‌های فناورانه و افزایش قدرت اقتصادی از طریق بهینه‌سازی سبد دارایی‌هاست. چنین رویکردی بیانگر درک اهمیت آینده‌نگری در شرایطی است که بازنشستگان امروز نیازمند خدمات بهترند و شاغلان فردا به اطمینان از امنیت دوران بازنشستگی‌شان چشم دوخته‌اند. رشد ۵۰ درصدی سرمایه‌گذاری‌ها و افزایش ۷۳ درصدی مازاد درآمد بر هزینه طی سال گذشته نشانه‌هایی است از تلاش برای تقویت پایه‌های مالی و کارآمدسازی دارایی‌ها، درحالی‌که همزمان پرداخت‌ها و تسهیلات رفاهی به اعضا گسترش یافته است. چالش‌ها اما جدی‌اند. روند کاهشی تعداد شاغلان و افزایش مستمری‌بگیران، صندوق را با فشاری تدریجی روبه‌رو کرده است. الزام به واگذاری سهام کنترلی بنگاه‌ها بر اساس برنامه هفتم توسعه، به‌علاوه ابهامات و محدودیت‌های متعدد در مقررات بازنشستگی، ریسک‌هایی ایجاد می‌کند که مدیریت هوشمندانه و اصلاحات ساختاری را ضروری می‌سازد. تجربه‌های جهانی نشان داده‌اند صندوق‌هایی که خود را با تغییرات جمعیتی و اقتصادی وفق ندهند، دیر یا زود به بحران پایداری مالی می‌رسند. بنابراین، حفظ ارزش دارایی‌ها و چابک‌سازی تصمیم‌گیری‌ها باید بخشی جدایی‌ناپذیر از استراتژی آینده صندوق باشد. با وجود این چالش‌ها، دستاوردهای اخیر امیدبخشند. اجرای ۴۰ درصد متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، رشد ۶۶ درصدی وام‌های ضروری و ازدواج، دو برابر شدن تسهیلات دانشجویی، جهش ۴۰۰ تا ۴۴۰ درصدی کمک‌هزینه‌های آموزشی، نگهداری سالمندان و برگزاری مراسم ترحیم، رشد ۵۲ درصدی درآمدهای عملیاتی و افزایش ۴۷ درصدی ارزش کل دارایی‌ها نشان می‌دهد صندوق به‌دنبال تقویت جایگاه و پاسخگویی به نیازهای واقعی اعضاست.
منابع صندوق از حق‌بیمه‌های کارکنان عضو، وجوه انتقالی از دیگر صندوق‌ها و سود سرمایه‌گذاری‌ها در املاک، اوراق مشارکت، سپرده‌های بانکی و بازار سرمایه تأمین می‌شود. این ساختار پیچیده برای دهه‌ها توانسته حقوق و رفاه صدها هزار نفر را پشتیبانی کند.
اما مأموریت صندوق تنها پرداخت مستمری نیست. مدیران آن می‌گویند اهداف راهبردی جدیدی در دستور کار قرار گرفته که شامل ارتقای خدمات رفاهی و منزلت بازنشستگان، بازنگری در قوانین حمایتی، توسعه زیرساخت‌های فناورانه و افزایش قدرت اقتصادی از طریق بهینه‌سازی سبد دارایی‌هاست. چنین رویکردی بیانگر درک اهمیت آینده‌نگری در شرایطی است که بازنشستگان امروز نیازمند خدمات بهترند و شاغلان فردا به اطمینان از امنیت دوران بازنشستگی‌شان چشم دوخته‌اند. رشد ۵۰ درصدی سرمایه‌گذاری‌ها و افزایش ۷۳ درصدی مازاد درآمد بر هزینه طی سال گذشته نشانه‌هایی است از تلاش برای تقویت پایه‌های مالی و کارآمدسازی دارایی‌ها، درحالی‌که همزمان پرداخت‌ها و تسهیلات رفاهی به اعضا گسترش یافته است. چالش‌ها اما جدی‌اند. روند کاهشی تعداد شاغلان و افزایش مستمری‌بگیران، صندوق را با فشاری تدریجی روبه‌رو کرده است. الزام به واگذاری سهام کنترلی بنگاه‌ها بر اساس برنامه هفتم توسعه، به‌علاوه ابهامات و محدودیت‌های متعدد در مقررات بازنشستگی، ریسک‌هایی ایجاد می‌کند که مدیریت هوشمندانه و اصلاحات ساختاری را ضروری می‌سازد. تجربه‌های جهانی نشان داده‌اند صندوق‌هایی که خود را با تغییرات جمعیتی و اقتصادی وفق ندهند، دیر یا زود به بحران پایداری مالی می‌رسند. بنابراین، حفظ ارزش دارایی‌ها و چابک‌سازی تصمیم‌گیری‌ها باید بخشی جدایی‌ناپذیر از استراتژی آینده صندوق باشد. با وجود این چالش‌ها، دستاوردهای اخیر امیدبخشند. اجرای ۴۰ درصد متناسب‌سازی حقوق بازنشستگان، رشد ۶۶ درصدی وام‌های ضروری و ازدواج، دو برابر شدن تسهیلات دانشجویی، جهش ۴۰۰ تا ۴۴۰ درصدی کمک‌هزینه‌های آموزشی، نگهداری سالمندان و برگزاری مراسم ترحیم، رشد ۵۲ درصدی درآمدهای عملیاتی و افزایش ۴۷ درصدی ارزش کل دارایی‌ها نشان می‌دهد صندوق به‌دنبال تقویت جایگاه و پاسخگویی به نیازهای واقعی اعضاست.
ارسال دیدگاه
ضمیمه
تیتر خبرها
