هزینه‌های بالای مراقبت از کودکان، به یکی از چالش‌های اساسی خانواده‌ها در سراسر جهان تبدیل شده است. در بسیاری از نقاط جهان، این هزینه‌ها بخش عمده‌ای از درآمد ماهانه خانواده‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و زنان را مجبور به کاهش ساعات کاری یا خروج کامل از نیروی کار می‌کنند. تأثیر این معضل اقتصادی تنها به خانواده‌ها محدود نمی‌شود، بلکه پیامدهای گسترده‌ای برای اقتصاد کلان، نرخ مشارکت نیروی کار و آینده جمعیتی کشورها دارد. نوشتۀ حاضر اهمیت سیستم‌های کارآمد و مقرون‌به‌صرفه مراقبت از کودکان را برای توسعه اقتصادی، عدالت اجتماعی و حمایت از نسل‌های آینده بررسی می‌کند.
در بسیاری از کشورهای اروپایی و آسیایی، دولت‌ها با ارائه یارانه‌های قابل‌توجه، به کاهش بار مالی خانواده‌ها کمک می‌کنند. برای مثال، در آلمان خدمات مراقبت از کودکان با هزینه‌های پایین یا حتی رایگان ارائه می‌شود. در مقابل، کشورهایی مانند بریتانیا و ایالات متحده همچنان با بحران دسترسی و هزینه‌های بالای مراقبت از کودکان مواجه هستند. این شرایط نه‌تنها نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی را تشدید می‌کند، بلکه مانعی بزرگ بر سر راه پیشرفت زنان در بازار کار محسوب می‌شود. سیستم‌های ناکارآمد مراقبت از کودکان به‌شدت بر صنایعی که نیروی کار زن در آن‌ها غالب است تأثیر گذاشته و پویایی بازارهای کار را مختل می‌کند. 

هزینه‌های مراقبت از کودکان در بریتانیا
در بریتانیا، خانواده‌ها ممکن است تا ۷۵ درصد از درآمد ماهانه خود را صرف مراقبت از کودکان کنند؛ مسئله‌ای که زنان را از بازگشت به کار دلسرد می‌کند. سارا رونان، مدیر پروژه «ائتلاف آموزش و مراقبت از کودکان» در گروه بودجه زنان بریتانیا، زمانی مجبور شد از شغل خود استعفا دهد، زیرا توانایی پرداخت هزینه مراقبت از کودک خود را نداشت. این داستان یک مورد نادر نیست و در بریتانیا بسیار رایج است؛ جایی که برخی از بالاترین هزینه‌های مراقبت از کودکان در اروپا را دارد و زنان به دلیل هزینه‌های مرتبط، عملاً از حضور در محل کار پس از شروع زندگی خانوادگی بازداشته می‌شوند.
رونان می‌گوید: «مثل بسیاری از والدین، من مجبور شدم قطعات پازل مراقبت از کودک را کنار هم بچینم تا همه‌چیز کار کند. پسرم دو روز در هفته نزد یکی از پدربزرگ‌ها و مادربزرگ‌هایش بود، یک روز نزد دیگری و دو روز را هم در مهدکودک سپری می‌کرد. بعد از مدتی به دلیل مشکلات سلامتی، وضعیت پدربزرگ و مادربزرگ تغییر کرد و من مجبور شدم او را پنج روز در هفته به مهدکودک بفرستم. هزینه مهدکودک ۱۲۰۰ پوند در ماه بود اما من بعد از کسر مالیات، تنها حدود ۱۷۰۰ پوند در ماه درآمد داشتم.»
جدیدترین نظرسنجی که توسط مؤسسه خیریه Pregnant Then Screwed انجام شده است، نشان می‌دهد که مراقبت از کودکان در بریتانیا می‌تواند تا ۷۵ درصد از درآمد والدین را مصرف کند. در سال ۲۰۲۲، بریتانیا به‌عنوان گران‌ترین کشور برای مراقبت از کودکان در میان کشورهای توسعه‌یافته قرار گرفت و هزاران نفر را وادار به اعتراض در شهرهای سراسر کشور کرد؛ اعتراضاتی که در ماه اکتبر گذشته با عنوان «راهپیمایی مومیایی‌ها» شناخته شد. جولی بریرلی، بنیان‌گذار این خیریه، توضیح می‌دهد: «تاکنون، دولت هیچ کاری برای هزینه‌های فزاینده زندگی در بریتانیا انجام نداده است. به نظر می‌رسد هزینه‌های مراقبت از کودکان در ماه آوریل حداقل ۱۰ درصد دیگر افزایش یابد. به‌طور متوسط، هزینه یک مکان برای مراقبت از کودک ۱۴ هزار پوند در سال است و ما انتظار داریم این مبلغ سالانه ۱۰۰۰ پوند افزایش یابد.»
یکی از هر سه والدی که در نظرسنجی شرکت کردند، اعلام کرده‌اند که برای پوشش هزینه‌های مراقبت از کودک، به نوعی بدهی متوسل شده‌اند. بحران جاری هزینه‌های زندگی هزینه‌های بالای مراقبت از کودکان نابرابری‌های اقتصادی-اجتماعی را تشدید کرده و به‌طور نامتناسبی زنان را تحت‌تأثیر قرار داده است. آن‌ها مجبور به کاهش ساعات کاری یا ترک کامل نیروی کار شده‌اند. طبق گزارش مرکز سیاست‌های پیشرو، حدود ۱.۷ میلیون زن در بریتانیا به دلیل هزینه‌های غیرقابل پرداخت مراقبت از کودکان، کمتر از حد معمول کار می‌کنند.

هزینه‌های مراقبت از کودکان در سراسر جهان
هزینه‌های بالای مراقبت از کودکان تنها محدود به بریتانیا نیست. در ایالات متحده، خانواده‌ها به‌طور متوسط سالانه ۱۰ هزار تا ۱۵ هزار دلار برای مراقبت از هر کودک هزینه می‌کنند. در مناطق شهری این هزینه‌ها حتی بیشتر است. در برخی ایالت‌ها مانند ماساچوست، هزینه‌ها می‌تواند از ۲۰ هزار دلار در سال هم فراتر رود. طبق گزارش سازمان Child Care Aware of America، هزینه‌های مراقبت از کودکان در چندین ایالت بیش از ۲۰ درصد از درآمد متوسط خانوار را تشکیل می‌دهد و این امر به یکی از بزرگ‌ترین بارهای مالی برای والدین شاغل تبدیل شده است.
در کشورهای آسیایی، هزینه‌های مراقبت از کودکان متفاوت است. در ژاپن به دلیل یارانه‌های دولتی، هزینه‌ها نسبتاً مقرون‌به‌صرفه است و والدین معمولاً بین ۱۰ تا ۶۰ هزار ین در ماه برای مهدکودک‌های دولتی پرداخت می‌کنند. با این‌ حال، به دلیل تقاضای زیاد و لیست‌های انتظار طولانی، یافتن مکان در این مراکز می‌تواند چالش‌برانگیز باشد.
برعکس، در کشورهایی مانند هند که دستمزدها پایین‌تر است، خانواده‌ها اغلب به ترتیبات مراقبت غیررسمی یا حمایت خانواده گسترده متکی هستند. هزینه مراقبت رسمی از کودکان در شهرهای بزرگ از  پنج تا ۲۰ هزار روپیه در ماه متغیر است. از طرفی، کیفیت و دسترسی به مراقبت از کودکان همچنان نگرانی‌های قابل‌توجهی در این مناطق محسوب می‌شود.

هزینه‌های مراقبت از کودکان در اروپا
در کشورهای اتحادیه اروپا، تا ۹۰ درصد کودکان سه تا پنج سال، و یک‌سوم کودکان زیر سه سال، در مراکز رسمی مراقبت از کودکان حضور دارند. هزینه‌های مراقبت از کودکان در قاره اروپا تفاوت زیادی در نقاط مختلف دارد.
بر اساس داده‌های OECD، هزینه‌های مراقبت از کودکان در کشورهایی مانند آلمان و اتریش، که هنوز در آن‌ها سیاست‌های دولت رفاهی باقی مانده، کمتر از پنج درصد درآمد خانوار است. در این کشورها، حتی والدینی که در پایتخت زندگی می‌کنند، از مراقبت رایگان کودکانشان بهره‌مند می‌شوند. این رقم در بریتانیا به حدود ۵۲ درصد از درآمد متوسط زنان می‌رسد.
در اکثر کشورهای اروپایی، والدین از مراقبت‌های یارانه‌ای قابل‌توجهی برخوردارند که بار مالی را کاهش می‌دهد. برای مثال، در هلند که بازار مراقبت از کودکان عمدتاً توسط ارائه‌دهندگان خصوصی اداره می‌شود، هزینه‌ها ممکن است تا ۸۰ درصد از درآمد متوسط زنان را به خود اختصاص دهد. با وجود این، پس از مزایای دولتی مراقبت از کودکان، والدین کم‌درآمد در نهایت فقط پنج درصد پرداخت می‌کنند. در واقع، دولت هلند قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ طرحی را اجرا کند که ۹۵ درصد از هزینه‌های مراقبت از کودکان را برای همه والدین شاغل پوشش دهد.

بریتانیا در انتهای صف
به‌‌رغم اینکه دولت طی پنج سال گذشته سالانه چهار میلیارد پوند در مراقبت از کودکان از طریق هشت طرح حمایتی مختلف سرمایه‌گذاری کرده است، این موضوع در بریتانیا صدق نمی‌کند. سارا رونان، از گروه بودجه زنان می‌گوید: «انواع حمایت‌های موجود، دیگر نیازهای خانواده‌ها را برآورده نمی‌کند.» این موضوع می‌تواند تا حدودی توضیح دهد که چرا حدود یک میلیون خانواده واجد شرایط در بریتانیا از حق معافیت از مالیات مراقبت کودکان، که سالانه ۲۰۰۰ پوند به والدین پرداخت می‌کند، استفاده نکرده‌اند.» جولی بریرلی، از مؤسسه خیریه Pregnant Then Screwed می‌گوید: «دولت در صحبت کردن درباره این مزایا بسیار خوب است، اما اداره واقعی، پرداخت و دسترسی به آن‌ها افتضاح است.»
همچنین خانواده‌های کم‌درآمد و محروم در بریتانیا می‌توانند برای مراقبت از کودکان از طرح اعتبار همگانی (Universal Credit Childcare) استفاده کنند که تا ۸۵ درصد از هزینه‌ها را برای خانواده‌هایی که درآمد سالانه ۱۶ هزار پوند یا کمتر دارند، پرداخت می‌کند اما این پول به صورت معوق پرداخت می‌شود. به همین دلیل، فقط ۱۳ درصد افراد از این حمایت عمومی استفاده می‌کنند و از این ۱۳ درصد، ۸۱ درصد مادران مجرد هستند.

مدل آلمان: الگویی قابل‌تحسین اما ناکامل
در سوی دیگر طیف، کشوری مانند آلمان قرار دارد؛ جایی که میانگین هزینه سالانه مراقبت از کودکان فقط ۱۳۱۰ یورو است. از سال ۲۰۱۳، کودکان بالای ۱۲ ماه به‌طور قانونی حق دارند از طریق شهرداری محلی خود در مراکز مراقبت از کودکان موسوم به کیتا (Kitas) پذیرش شوند. این مراکز معمولاً ماهانه بین ۷۰ تا ۱۵۰ یورو هزینه دارند که این هزینه توسط دولت و به‌شکل یارانه داده می‌شود.
کلارا گرویتروی، یک زن شاغل و مادر دو فرزند احساس خوش‌شانسی می‌کند، زیرا پیش‌تر در هامبورگ زندگی می‌کرد اما اکنون در برلین مستقر است؛ جایی که مراقبت از کودکان رایگان است. او که شاخه برلین مؤسسه مادران شاغل (Working Moms) را رهبری می‌کند، می‌گوید: «اگر نمی‌توانستم هزینه مراقبت از کودکان را بپردازم، نمی‌دانم چگونه می‌توانستم به جایی که امروز هستم برسم.»
در حالی که مدل مراقبت از کودکان در آلمان برای کشورهایی مانند بریتانیا قابل‌تحسین است، اما بی‌نقص نیست. در بسیاری از نقاط آلمان، مراکز «کیتا» با کمبود نیرو مواجه هستند و به‌ویژه برای کودکان زیر سه سال صف‌های انتظار طولانی دارند. در نظرسنجی‌ای که در سال ۲۰۲۰ توسط مؤسسه «جوانان آلمان» انجام شد، ۴۹ درصد از والدین دارای کودکان زیر سه سال گزارش کردند که به یک کیتا نیاز دارند، اما فقط ۲۴ درصد توانسته‌اند تعداد ساعات موردنیاز را در کیتا تأمین کنند. 

اهمیت مراقبت از کودکان با هزینه مناسب
هزینه‌های مراقبت از کودکان فقط یک مشکل خانوادگی نیست، بلکه مسئله‌ای اجتماعی با پیامدهای بلندمدت به شمار می‌رود. هزینه‌های بالای مراقبت از کودکان به‌طور نامتناسبی بر زنان تأثیر می‌گذارد و اغلب آن‌ها را مجبور به کاهش ساعات کاری یا ترک کامل نیروی کار می‌کند. بر اساس گزارش مرکز سیاست‌های پیشرو، تخمین زده می‌شود که تنها در بریتانیا ۱.۷ میلیون زن به دلیل عدم توانایی در تأمین هزینه مراقبت از کودکان، کمتر از میزان مطلوب خود کار می‌کنند.
با تسهیل امکان تأمین هزینه مراقبت از کودکان برای خانواده‌ها، جامعه می‌تواند از جهات مختلفی بهره‌مند شود. زمانی که والدین به‌ویژه مادران، قادر باشند به‌طور کامل در بازار کار شرکت کنند، رشد اقتصادی اتفاق می‌‌افتد. کشورهایی با سیستم‌های قوی مراقبت از کودکان مانند سوئد و دانمارک، نرخ مشارکت نیروی کار زنان بالاتری دارند که به اقتصادهای قوی‌تر منجر می‌شود.
علاوه بر این، مراقبت از کودکان با هزینه کم و دسترسی آسان می‌تواند به کاهش نرخ تولد پایین که در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته مشاهده می‌شود، کمک کند. برای خانواده‌ها، تصمیم‌گیری درباره داشتن فرزند به‌طور فزاینده‌ای تحت‌تأثیر بار مالی مرتبط با پرورش آن‌ها قرار می‌گیرد. جامعه‌ای که با ارائه خدمات مراقبت از کودکان و هزینه مناسب از خانواده‌ها حمایت می‌کند، نه‌تنها پایداری جمعیتی خود را تضمین می‌کند، بلکه نابرابری‌های اجتماعی و اقتصادی را نیز کاهش می‌دهد. مراقبت از کودکان همچنین سرمایه‌گذاری مهمی در نیروی کار آینده محسوب می‌شود. آموزش دوران کودکی با بهبود توانایی‌های شناختی، اجتماعی و عاطفی کودکان ارتباط دارد که به بهره‌وری و سازگاری بالاتر آن‌ها در بزرگسالی تبدیل می‌شود. سیستم مناسب مراقبت از کودکان فقط به کمک به والدین محدود نمی‌شود، بلکه پایه‌ای برای پیشرفت نسل‌های آینده محسوب می‌شود.

مراقبت از کودکان در بازارهای کار مدرن
در اقتصاد جهانی که به سرعت در حال تحول است، انعطاف‌پذیری و سازگاری نیروی کار از عوامل کلیدی است. یک سیستم طراحی‌شده مناسب مراقبت از کودکان، به والدین اجازه می‌دهد بدون فدا کردن اهداف شغلی یا رفاه خانوادگی، در نیروی کار باقی بمانند یا به آن بازگردند. در بسیاری از موارد، والدینی که به مراقبت از کودکان با هزینه مناسب دسترسی دارند، بهتر می‌توانند مهارت‌های خود را ارتقا دهند، تغییر شغل را تجربه کنند و یا به نقش‌های مدیریتی برسند که این امر موجب تقویت انعطاف‌پذیری در بازار کار می‌شود. از سوی دیگر، سیستم‌های ناکافی مراقبت از کودکان می‌توانند کمبود نیروی کار را تشدید کنند. صنایعی مانند بهداشت و درمان، آموزش و خرده‌فروشی که به‌شدت به نیروی کار زنان وابسته‌اند، زمانی آسیب‌پذیر هستند که هزینه‌های بالای مراقبت از کودکان، زنان را از نیروی کار خارج ‌کند. پرداختن به این مسئله فقط موضوع عدالت نیست، بلکه یک ضرورت اقتصادی در مواجهه با جمعیت‌های پیر و افزایش تقاضا برای نیروی کار ماهر است.
منبع: گاردین