حتی اگر جهان از فردا مصرف زغال‌سنگ، نفت و گاز را متوقف کند، آنچه ما می‌خوریم همچنان به‌تنهایی برای گرم کردن زمین بیش از ۱.۵ درجه‌ سانتی‌گراد کافی خواهد بود. این هشدار جدی از سوی «کمیسیون EAT-Lancet» منتشر شده است؛ هیأتی متشکل از بیش از ۷۰ دانشمند برجسته از شش قاره‌ جهان که اخیرا جامع‌ترین ارزیابی خود از چگونگی بی‌ثبات شدن سیاره‌ با عادات غذایی را منتشر کرده است. تقریباً یک‌سوم از انتشار گازهای گلخانه‌ای جهانی از غذا ناشی می‌شود. از متانی که گاوها در فرایند هضم خود بیرون می‌دهند گرفته تا جنگل‌هایی که برای تولید خوراک دام نابود می‌شوند و سوخت‌های فسیلی‌ای که برای تولید کودهای شیمیایی به‌کار می‌رود. اما آسیب‌ها به انتشار گازها محدود نمی‌شود. نظام‌های غذایی اکنون بزرگ‌ترین عامل تجاوز بشر از «فضای ایمن عملکردی زمین» هستند. این همان مرزهای زیست‌محیطی سیاره ماست و باعث از بین رفتن تنوع زیستی، تخریب زمین، کمبود آب شیرین و آلودگی ناشی از کودها شده‌ است. «یوهان روکستروم»، دانشمند سوئدی که ریاست مشترک این هیئت را بر عهده داشت معتقد است «نتایج، هشداردهنده‌اند». «روکستروم» مفهوم «مرزهای سیاره‌ای» را پایه‌گذاری کرده و باور دارد که «غذا به‌تنهایی می‌تواند ما را فراتر از ۱.۵ درجه ببرد...اما همین غذا می‌تواند به بازگشت تعادل کمک کند.»

نقشه‌ راه برای تغییر
استدلال اصلی دانشمندان این است که هنوز هم می‌توان حدود ۱۰ میلیارد نفر را در محدوده‌ ایمن عملکردی زمین با رژیمی سالم تغذیه کرد؛ چالشی که نظام‌های غذایی امروز حتی در سطح جمعیت فعلی نیز از عهده‌ی آن برنمی‌آیند. «رژیم غذایی سلامت سیاره‌ای» که آنان پیشنهاد می‌کنند بر میوه‌ها، سبزیجات، حبوبات و مغزها تکیه‌ زیادی دارد؛ رژیمی همراه با مقدار متوسطی لبنیات، مرغ و ماهی و میزان بسیار کمتری گوشت قرمز و فرآوری‌شده. نویسندگان برآورد کرده‌اند که پیروی از این الگو می‌تواند هر سال از مرگ زودرس تا ۱۵ میلیون نفر جلوگیری کند و هم‌زمان انتشار گازهای مرتبط با غذا را بیش از نصف کاهش دهد.
آنان هزینه‌ سالانه‌ اجرای این تغییر را بین ۲۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد دلار برآورد کرده‌اند، رقمی بسیار کمتر از صرفه‌جویی تریلیون‌دلاری در حوزه‌ سلامت و محیط زیست است.  «والتر ویلت»، اپیدمیولوژیست دانشگاه هاروارد و هم‌رییس هیئت، تأکید کرد که این طرح به معنای تحمیل «سبک زندگی شبه‌گیاه‌خواری» نیست. این رژیم می‌تواند با سنت‌های محلی سازگار شود، اما مسیر کلی روشن است: مصرف بیشتر گیاهان و کمتر کردن گوشت و شکر. بخش زیادی از این پیام جدید نیست. گزارش اصلی EAT-Lancet در سال ۲۰۱۹ نیز خواستار تغییرات اساسی در رژیم غذایی به ویژه در اروپا و آمریکای شمالی شد، جایی که مصرف گوشت و لبنیات بیش از میانگین جهانی است. آنچه تغییر کرده، وزن شواهد و احساسی است که نشان می‌دهد سیاست‌ها نه در این مسیر بلکه در جهت مخالف حرکت کرده‌اند. نسخه‌ ۲۰۱۹ «لنست» تیتر رسانه‌های جهان شد و واکنش شدید صنایع گوشت و لبنیات را برانگیخت. شرکت‌های روابط‌عمومی و دانشگاهیان وابسته به این صنایع، پیشنهادهای آن را نخبه‌گرایانه، غیرواقع‌بینانه یا ضدکشاورز خواندند. «ویلت» می‌گوید این بار نیز «تلاشی هماهنگ» برای بی‌اعتبار کردن یافته‌ها صورت گرفته است.

وعده‌ شکنی اروپا
مطالعه‌ اصلی «لنست» مستقیماً در تدوین «استراتژی از مزرعه تا سفره» اتحادیه‌ی اروپا (Farm to Fork  Strategy)  تأثیر داشت؛ برنامه‌ای که در سال ۲۰۲۰ به عنوان بخشی از «توافق سبز» توسط «اورسولا فن در لاین» رئیس کمیسیون اروپا راه‌اندازی شد. این نقشه‌ راه وعده داده بود با نصف کردن مصرف آفت‌کش‌ها، کاهش کودهای شیمیایی، گسترش کشاورزی ارگانیک و ترویج رژیم‌های غذایی سالم‌تر، نظام غذایی اروپا را «منصفانه، سالم و دوستدار محیط زیست» کند.
با این حال، پس از پنج سال، «از مزرعه تا سفره» عملاً از بین رفته است. در پی اعتراض‌ کشاورزان، لابی‌های هماهنگ صنایع و پیامدهای سیاسی جنگ روسیه و اوکراین، اتحادیه‌ اروپا بی‌سروصدا بلندپروازانه‌ترین اصلاحات غذایی خود را کنار گذاشت.
در عوض، اتحادیه دوباره به همان مناقشات قدیمی بازگشته است: اینکه آیا باید یارانه‌های کشاورزی را محدود کرد یا نه، چگونه باید واردات از اوکراین یا آمریکای لاتین را مدیریت کرد و چطور می‌توان کشاورزان خشمگین فرانسه، آلمان و لهستان را آرام کرد. این در حالی است که دانشمندان خود اتحادیه هشدار می‌دهند کشاورزی عامل اصلی نابودی تنوع زیستی و تخریب خاک و منابع آبی است. 
منبع: پولیتیکو