واقعیت‌های اشتغال نابینایان

واقعیت‌های اشتغال نابینایان

عبدالله‌ خاتمی‌فر وکیل پایه دادگستری و عضو کانون وکلای مرکز

تا پایان سال ۱۴۰۲، بیش از ۲۲۳ هزار نفر نابینا و کم‌بینا در ایران تحت پوشش سازمان بهزیستی بودند و بیش از ۱۳۰ هزار نفر دیگر خارج از آمار رسمی‌اند؛ جمع کل این گروه نزدیک به ۳۴۴ هزار نفر است.  بر اساس گزارش‌های رسانه‌ای، اگر نرخ اشتغال حدود ۳۰ درصد باشد، تنها ۳۰ نفر از هر ۱۰۰ نابینا شاغلند و بیش از دو سوم آنان بیکارند. در مقایسه با کشوری مانند مصر، که نرخ بیکاری افراد دارای معلولیت ۷۳ درصد گزارش شده، نشان می‌دهد وضعیت اشتغال نابینایان در ایران در سطح منطقه چالش‌برانگیز است و نیازمند توجه فوری است. قانون جامع حمایت از افراد دارای معلولیت ایران، از جمله فصل پنجم خود، تکالیف روشنی برای کارآفرینی و اشتغال نابینایان تعیین کرده است.  دولت موظف به تخصیص اعتبارات بودجه‌ای، ایجاد صندوق حمایت از فرصت‌های شغلی و ارائه تسهیلات مالی به کارگاه‌های تولیدی، خدماتی و صنفی است.  این قانون همچنین اختصاص ۳۰ درصد ظرفیت پست‌های سازمانی «تلفنچی» دستگاه‌های دولتی به نابینایان و برگزاری آزمون پذیرش آنان را الزامی کرده است.  پرداخت کمک هزینه ارتقای کارایی معلولان تا ۵۰ درصد حقوق و دستمزد برای کارفرمایان بخش خصوصی و الزام دستگاه‌های دولتی به اختصاص ۳ درصد مجوزهای اشتغال به معلولان از دیگر تدابیر قانونی است که برای تحقق فرصت‌های شغلی پیش‌بینی شده‌اند.
علاوه بر مزایای مالی و معافیت‌های مالیاتی، قوانین ایران برای مناسب‌سازی محیط‌های شهری و ساختمان‌ها و نیز تسهیل دسترسی نابینایان به فضاهای عمومی، پیش‌بینی‌های مشخص دارد.  بر اساس مواد ۲۰ و ۲۱ فصل هفتم قانون جامع حمایت از معلولان، سازمان‌های دولتی، شهرداری‌ها، رسانه‌ها و حتی دارندگان تالارهای نمایش موظفند پخش محتوای شنیداری را برای نابینایان رایگان و در دسترس قرار دهند.  این اقدامات زمینه‌ساز فرصت‌های شغلی در حوزه‌هایی مانند تولید و بازاریابی محتواهای صوتی است؛ جایی که نابینایان اغلب مهارت ویژه دارند و می‌توانند نقطه قوتی برای اشتغال و درآمدزایی پایدار آنان ایجاد کنند. علاوه بر قوانین و نهادهای رسمی، تشکل‌های مردمی و انجمن‌های نابینایان نقش مهمی در توانمندسازی و ایجاد فرصت‌های شغلی ایفا می‌کنند.  تقویت این نهادها، آموزش و ارتقای مهارت نابینایان فاقد توانمندی‌های ویژه، و بهره‌گیری از ظرفیت شهرداری‌ها برای سنجش دقیق نیازها و مشارکت نابینایان در طراحی و نظارت بر شهر می‌تواند وضعیت اشتغال آنان را بهبود بخشد.  رسانه‌های جمعی و فضای مجازی نیز ابزارهای مؤثری برای اطلاع‌رسانی و تسریع فرآیند توانمندسازی هستند و با هماهنگی مناسب می‌توانند امکان دسترسی این گروه به فرصت‌های شغلی را افزایش دهند.
وضعیت کنونی نابینایان در ایران نشان می‌دهد که اگرچه قانون و ظرفیت‌های نهادی وجود دارد، اما تحقق این اهداف نیازمند پیگیری جدی، هماهنگی بین دستگاه‌ها و سرمایه‌گذاری در مهارت‌ها و ظرفیت‌های نابینایان است.  
ارسال دیدگاه
ضمیمه
ضمیمه