تکامل ویروسها در زندگی مدرن
سید یوسف هاشموند متخصص ایمنی و بهداشت حرفهای
ویروسها موجوداتی دائماً در حال تغییرند و رمز ژنتیکی خود را با جهشهای پیدرپی تغییر میدهند. همهگیری کرونا این تصور را ایجاد کرد که ما میتوانیم به سادگی در دام یک ویروس گرفتار شویم و زندگی خود را از دست بدهیم. گاهی جهشهایی در ویروسها رخ میدهد که افزایش قابلیت زنده ماندن، تکثیر، یا توانایی فرار از سیستم ایمنی را در پی دارد. این تغییرات، سازگاری ویروسها با محیط را افزایش داده و چالشی دائمی برای علم پزشکی و سلامت عمومی ایجاد کردهاند.
یکی از مهمترین پاسخهای جامعه علمی به این چالش، بهروزرسانی واکسنهاست. ویروسهایی مانند آنفولانزای فصلی به وضوح نشان دادهاند که یک ویروس چقدر سریع تغییر میکند و اثربخشی واکسنهای موجود را کاهش میدهد. به همین دلیل، سازمانهای بهداشت جهانی بهطور مداوم جهشهای ویروسی را رصد میکنند تا فرمولاسیون واکسنها را مطابق با سویههای جدید تغییر دهند. به عنوان مثال، واکسنهای آنفولانزا هر ساله بر اساس پیشبینیهای کارشناسان بهروزرسانی میشوند تا مؤثر باقی بمانند.
در این میان ظهور فناوری واکسنهای mRNA (پیامرسان) سرعت واکنش به ویروسهای جدید را متحول کرده است. در حالی که واکسنهای سنتی از ویروسهای ضعیفشده یا غیرفعال برای آموزش سیستم ایمنی استفاده میکنند، واکسنهای آر.ان.ای دستورالعمل ژنتیکی تولید یک پروتئین بیضرر ویروسی را به سلولها میدهند. این انعطافپذیری باعث میشود واکسنهای مورد نظر بتوانند به سرعت برای هدف قرار دادن انواع جدید ویروسها، مانند سویههای کرونا بهروزرسانی شوند. این ویژگی، آنها را به ابزاری کلیدی در مبارزه با عفونتهای نوظهور تبدیل کرده است.
با این حال، حتی با واکسنهای بهروز شده، اثربخشی ممکن است بسته به جهشهای ویروسی متفاوت باشد. همین امر اهمیت تزریق واکسن را به ویژه برای افراد در معرض خطر نشان میدهد. واکسنها، حفاظت قوی در برابر بیماریهای شدید، بستری شدن در بیمارستان و مرگ ایجاد میکنند.
از طرفی، این باور عمومی میان مردم وجود دارد که جهان نوین بیماریها را بیشتر و متفاوت کرده است. اینکه آیا نسل امروز نسبت به گذشتگان خود بیشتر بیمار میشود یا نه را باید در روندهای تاریخی دنبال کرد. انقلاب صنعتی، با وجود مزایایی که در تسهیل زندگی بشر داشت، آلایندههای شیمیایی را وارد محیط زیست کرد و باعث شیوع بیماریهای ریوی و سایر مشکلات سلامتی شد. همچنین، پیشرفت در کشاورزی و دامداری با تولید آلایندهها، بیماریهای جدیدی را به وجود آورد. علاوه بر این، سبک زندگی ماشینی باعث کاهش فعالیت بدنی در جوامع انسانی شده است. این کاهش تحرک، زمینهساز شیوع بیماریهای گوناگونی است که در گذشته کمتر رایج بودند. سبک زندگی مدرن، هرچند رفاه را افزایش داده، اما چالشهای جدیدی را برای سلامت عمومی به همراه داشته است.
ارسال دیدگاه




