صنعت دارو ستون استراتژیک توسعه
مهرداد حقگو کارشناس بازار سرمایه
صنعت دارو بهعنوان یکی از ستونهای کلیدی توسعه اقتصادی و اجتماعی، نقشی فراتر از تولید کالا دارد و بهطور مستقیم با امنیت سلامت، رفاه عمومی و پایداری اجتماعی پیوند خورده است. اهمیت این صنعت در بزنگاههایی همچون همهگیریها، بلایای طبیعی و بحرانهای اقتصادی آشکارتر از همیشه نمایان شده است. کشورهایی که توانایی تولید پایدار و مستقل دارو را در مرزهای خود دارند، از مزیت ژئوپلیتیک بالاتری برخوردار میشوند. در دهههای اخیر، صنعت داروسازی جهانی با تکیه بر نوآوری، فناوریهای پیشرفته و زنجیره تأمین گسترده، جایگاهی استراتژیک در سیاستگذاریهای ملی و بینالمللی یافته است. در همین حال، ایران نیز بهدلیل نیازهای فزاینده سلامت و شرایط خاص اقتصادی، توجه ویژهای به تقویت ظرفیتهای داخلی تولید دارو داشته است.
گزارشها نشان میدهد صنعت دارو در دو دهه اخیر رشدی قابلتوجه داشته و حجم فروش آن در جهان اکنون به حدود ۱,۸۰۰ میلیارد دلار رسیده است. پیشبینیها حکایت از آن دارد که این روند تا سال ۲۰۲۷ ادامه خواهد یافت و فروش جهانی به ۱,۹۰۰ میلیارد دلار میرسد. این صنعت بهشدت تکنولوژیمحور است و به نوآوری وابسته مانده، بهطوریکه میانگین هزینه تحقیق و توسعه آن حدود ۱۵ درصد کل هزینههاست؛ درحالیکه این رقم در سایر صنایع بهطور متوسط ۶ درصد است. در ایران، میزان واردات دارو شامل مواد اولیه و محصول نهایی سالانه بین ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار برآورد میشود. با توسعه سایتهای تولیدی در داخل، سهم واردات محصول نهایی کاهش یافته و در مقابل، نیاز به واردات مواد اولیه بیشتر شده است. امروز شرکتهای دارویی حاضر در بازار سرمایه کشور به پنج گروه تقسیم میشوند: تولیدکنندگان نهایی، تولیدکنندگان مواد اولیه، شرکتهای پخش، هلدینگهای سرمایهگذاری و سایر تولیدکنندگان همچون بستهبندی یا داروهای گیاهی. با وجود ظرفیتهای موجود، سیاستگذاری قیمتی در صنعت دارو همچنان تحت کنترل مستقیم دولت است و این تفاوت مهمی با بسیاری از صنایع دیگر دارد. سازمان غذا و دارو نقش تعیینکنندهای در قیمتگذاری ایفا میکند و هرچند این مداخله به کنترل بازار کمک کرده، در مواردی تولیدکنندگان را با چالش روبهرو ساخته است. نقدینگی و مطالبات انباشته، از مهمترین مشکلات صنعت به شمار میروند. چرخه تولید تحت فشار مشکلات مالی شرکتهای پخش و داروخانهها قرار گرفته است. کارشناسان بر این باورند که با شفافسازی بودجه دارو و بازنگری در سیاستهای قیمتی میتوان بخشی از بحران را مهار کرد. دارو کالایی حیاتی است و نیاز به گردش سریع منابع مالی دارد، اما مشکلات ارزی و تأخیر در تخصیص ارز روند تولید را مختل کرده است. این امر موجب شده شرکتها برای ادامه فعالیت به منابع مالی گرانقیمت روی آورند که در شرایط نرخ بهره بالا صرفه اقتصادی ندارد و حتی ۲۳ درصد سود عملیاتی شرکتهای پخش صرف هزینههای مالی میشود.
گزارشها نشان میدهد صنعت دارو در دو دهه اخیر رشدی قابلتوجه داشته و حجم فروش آن در جهان اکنون به حدود ۱,۸۰۰ میلیارد دلار رسیده است. پیشبینیها حکایت از آن دارد که این روند تا سال ۲۰۲۷ ادامه خواهد یافت و فروش جهانی به ۱,۹۰۰ میلیارد دلار میرسد. این صنعت بهشدت تکنولوژیمحور است و به نوآوری وابسته مانده، بهطوریکه میانگین هزینه تحقیق و توسعه آن حدود ۱۵ درصد کل هزینههاست؛ درحالیکه این رقم در سایر صنایع بهطور متوسط ۶ درصد است. در ایران، میزان واردات دارو شامل مواد اولیه و محصول نهایی سالانه بین ۲ تا ۲.۵ میلیارد دلار برآورد میشود. با توسعه سایتهای تولیدی در داخل، سهم واردات محصول نهایی کاهش یافته و در مقابل، نیاز به واردات مواد اولیه بیشتر شده است. امروز شرکتهای دارویی حاضر در بازار سرمایه کشور به پنج گروه تقسیم میشوند: تولیدکنندگان نهایی، تولیدکنندگان مواد اولیه، شرکتهای پخش، هلدینگهای سرمایهگذاری و سایر تولیدکنندگان همچون بستهبندی یا داروهای گیاهی. با وجود ظرفیتهای موجود، سیاستگذاری قیمتی در صنعت دارو همچنان تحت کنترل مستقیم دولت است و این تفاوت مهمی با بسیاری از صنایع دیگر دارد. سازمان غذا و دارو نقش تعیینکنندهای در قیمتگذاری ایفا میکند و هرچند این مداخله به کنترل بازار کمک کرده، در مواردی تولیدکنندگان را با چالش روبهرو ساخته است. نقدینگی و مطالبات انباشته، از مهمترین مشکلات صنعت به شمار میروند. چرخه تولید تحت فشار مشکلات مالی شرکتهای پخش و داروخانهها قرار گرفته است. کارشناسان بر این باورند که با شفافسازی بودجه دارو و بازنگری در سیاستهای قیمتی میتوان بخشی از بحران را مهار کرد. دارو کالایی حیاتی است و نیاز به گردش سریع منابع مالی دارد، اما مشکلات ارزی و تأخیر در تخصیص ارز روند تولید را مختل کرده است. این امر موجب شده شرکتها برای ادامه فعالیت به منابع مالی گرانقیمت روی آورند که در شرایط نرخ بهره بالا صرفه اقتصادی ندارد و حتی ۲۳ درصد سود عملیاتی شرکتهای پخش صرف هزینههای مالی میشود.
ارسال دیدگاه




