از ویروس هرپس سیمپلکس چه می‌دانیم؟
بیتا مهدوی روزنامه نگار
تبخال، یا تاول تب، عفونتی است که توسط ویروس هرپس سیمپلکس (HSV) ایجاد می‌شود. در این بیماری، تاول‌های پر از مایع روی لب یا اطراف آن به چشم می‌آیند. تبخال ممکن است به صورت تکی یا خوشه‌ای ایجاد شود. بر اساس بررسی‌های سازمان جهانی بهداشت، حدود ۳.۷ میلیارد نفر (معادل ۶۷ درصد از جمعیت جهان) به نوع یک ویروس هرپس سیمپلکس آلوده هستند. وقتی این ویروس وارد بدن می‌شود، می‌تواند در هر نقطه‌ای از بدن تبخال ایجاد کند. بهترین بستر برای رشد این ویروس نواحی مخاطی و مرطوب بدن است که داخل دهان نیز یکی از این مناطق محسوب می‌شود. به همین دلیل، تبخال دهانی شایع است. بسیاری از افراد، حتی با وجود آلوده بودن به ویروس، هرگز علائمی از خود نشان نمی‌دهند. علائم این بیماری شامل تاول، زخم و درد است. اگرچه درمان قطعی برای تبخال وجود ندارد، اما با استفاده از داروها و درمان‌های خانگی می‌توان علائم آن را تسکین داد.
دکتر علی رحیمی، متخصص بیماری‌های ویروسی، در گفت‌وگو با آتیه نو درباره تبخال و علل ایجاد آن می‌گوید: «تبخال باعث ایجاد زخم روی لب یا اطراف دهان می‌شود که به آن‌ها تبخال‌های سرماخوردگی یا تبخال‌های تب‌گونه نیز گفته می‌شود. همچنین ممکن است فرد آلوده در دهان خود نیز تبخال داشته باشد، اما این حالت معمولاً فقط در اولین بروز عفونت اتفاق می‌افتد.»
او ادامه می‌دهد: «عامل تبخال، ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک است که معمولاً به‌صورت تاول‌های کوچک دور لب ظاهر می‌شود. تبخال به‌شدت مسری است و زمانی که حاوی ویروس باشد، در صورت انتقال ذرات ویروس به دیگران، آن‌ها نیز مبتلا خواهند شد. یکی از شایع‌ترین راه‌های انتقال ویروس، تماس مستقیم پوست به پوست، بوسیدن یا خاراندن ناحیه‌ای است که ضایعه دارد. ذرات ویروس همچنین می‌توانند از طریق وسایلی مانند ظروف غذاخوری، فنجان، رژلب، اپلیکاتور پماد لب، مسواک یا حتی حوله صورت منتقل شوند. علاوه بر این، فرد مبتلا می‌تواند ویروس را به سایر قسمت‌های بدن خود نیز انتقال دهد.
مسری‌ترین حالت تبخال زمانی است که تاول‌ها پاره می‌شوند (مرحله چرک و خون)، زیرا مایع داخل تاول‌ها حاوی میلیون‌ها ذره ویروسی است. با پیشرفت تبخال و تشکیل دلمه (مرحله پوسته‌پوسته شدن)، تعداد ذرات ویروسی به‌طور چشمگیری کاهش می‌یابد. با این حال، از نظر علمی در تمام مراحل تبخال، احتمال سرایت ویروس وجود دارد. بنابراین، اگر فردی به تبخال مبتلاست، باید از تماس با نوزادان و افراد مبتلا به اگزما یا درماتیت آتوپیک (یک بیماری پوستی خارش‌دار که با خشکی و التهاب پوست همراه است) خودداری کند.»
افراد مستعد
دکتر رحیمی می‌افزاید: «همه افراد در هر سنی ممکن است به این ویروس آلوده شوند، اما برخی افراد بیشتر مستعد ابتلا به تبخال داخل دهان هستند. به طور کلی، افرادی که سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند، بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرند. همچنین افرادی که سیستم ایمنی سرکوب‌شده دارند، مانند بیماران سرطانی، مبتلایان به ایدز یا افرادی که عضو پیوندی دریافت کرده‌اند، باید بیشتر مراقب باشند، زیرا ممکن است علائم شدیدتری از عفونت را تجربه کنند. برخی عوامل می‌توانند تشکیل تبخال را تحریک کنند؛ از جمله سایر عفونت‌ها، تب یا افزایش دمای بدن، سرماخوردگی، استرس و اضطراب، قرار گرفتن در معرض نور خورشید، ضعف سیستم ایمنی بدن، تغییرات هورمونی مانند دوران قاعدگی و سوختگی‌های شدید پوستی.»
علائم
این متخصص درباره علائم تبخال توضیح می‌دهد: «افرادی که برای اولین‌بار به ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک مبتلا می‌شوند، معمولاً یک هفته پس از ورود ویروس به بدن دچار تب، سردرد، تهوع و استفراغ می‌شوند. ممکن است گلودرد و بلع دردناک نیز داشته باشند و در دهانشان زخم‌هایی ایجاد شود. این علائم معمولاً هفت تا ۱۴ روز باقی می‌مانند. البته این فقط شروع ماجراست؛ زمانی‌که ویروس برای بار دوم فعال شود، تبخال ظاهر می‌شود. با فعال‌شدن ویروس، فرد در ناحیه مشخصی (معمولاً اطراف لب‌ها) دچار سوزش، خارش، قرمزی و تورم می‌شود. طی ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد، یک یا چند تبخال کوچک و دردناک ظاهر می‌شوند. تبخال معمولاً در مدت چهار روز ظاهر شده و در عرض هشت تا ده روز به‌طور کامل از بین می‌رود.»
رحیمی اضافه می‌کند: «برخی دیگر از علائم این بیماری عبارتند از: درد و خارش، تورم و حساسیت غدد لنفاوی، ضعف و احساس ناخوشی، بروز تاول‌های قرمز روی پوست، عفونت چشم که در موارد شدید می‌تواند منجر به نابینایی شود و عفونت دردناک ناخن (عقربک ناخن).»
درمان
دکتر رحیمی با اشاره به اینکه تبخال معمولاً در مدت هفت تا ده روز بدون درمان بهبود می‌یابد، می‌گوید: «متأسفانه هیچ درمان قطعی برای ویروس تبخال وجود ندارد، اما روش‌های درمانی مختلفی برای تسکین علائم آن وجود دارد. اگر فردی به‌طور مکرر به تبخال مبتلا می‌شود، باید برای تجویز داروهای ضدویروسی به پزشک مراجعه کند. این داروها می‌توانند طول دوره بیماری و درد را کاهش دهند. زمان شروع درمان نیز مهم است؛ اگر درمان در مراحل اولیه (زمانی که فرد احساس سوزش یا خارش دارد) آغاز شود، بهبودی سریع‌تر اتفاق می‌افتد.»
او همچنین یادآور می‌شود: «برخی از روش‌های تسکین علائم تبخال شامل مواردی همچون استفاده از پمادهای ضدویروسی که می‌توانند خارش و درد را کاهش دهند، استفاده از پمادهای مرطوب‌کننده لب برای جلوگیری از ترک‌خوردگی و خونریزی، استفاده از پمادهای حاوی اکسید روی یا ترکیبات محافظ در برابر نور خورشید و اجتناب از تماس مستقیم با نور خورشید هستند. از طرفی داروهای ضدویروسی خوراکی نیز در دسترس هستند، اما فقط با نسخه پزشک قابل تهیه‌اند. این داروها ویروس را از بدن حذف نمی‌کنند، فقط از انتقال آن به دیگران جلوگیری می‌کنند.»
در نهایت، دکتر رحیمی تأکید می‌کند: «پیشگیری از انتقال ویروس به دیگران و مراقبت از خود در برابر عوامل تحریک‌کننده تبخال، بهترین راه برای مدیریت این بیماری محسوب می‌شود.»
ارسال دیدگاه
