اقتصاد دریامحور؛ راهبرد کلیدی برای عبور از تحریم‌ها
حمیدرضا بیاتی‌نیا کاشانی روزنامه نگار
اقتصاد دریامحور یکی از راهبردهای کلیدی در توسعه پایدار کشورها محسوب می‌شود که از طریق بهره‌گیری هوشمندانه از ظرفیت‌های دریایی، زمینه‌های متعددی برای رشد اقتصادی، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدهای ارزی فراهم می‌آورد. کشورهایی که از موقعیت جغرافیایی مطلوبی در مجاورت دریا برخوردارند، با برنامه‌ریزی صحیح و سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌های مرتبط، قادرند به بهره‌وری حداکثری از منابع دریایی دست یابند.
کشورمان با داشتن مرزهای گسترده آبی، فرصت‌های قابل‌توجهی در حوزه‌هایی همچون حمل‌ونقل دریایی، شیلات، گردشگری و انرژی‌های تجدیدپذیر در اختیار دارد. توسعه این بخش نه‌تنها به افزایش تولید ناخالص داخلی و تنوع‌بخشی به اقتصاد کشور کمک میکند، بلکه می‌تواند در کاهش وابستگی به منابع سنتی و ایجاد توازن در سیاست‌های اقتصادی نقش مؤثری ایفا کند.
اقتصاد دریامحور چیست؟
اقتصاد دریامحور، یا دریاپایه، به مجموعه فعالیت‌های اقتصادی اشاره دارد که به استفاده از منابع دریایی و توسعه صنایع مرتبط با دریا مربوط می‌شود. دریاها به‌عنوان منبعی غنی از مواد اولیه و انرژی، فرصت‌های فراوانی برای توسعه اقتصادی فراهم می‌کنند. یکی از مزایای بارز اقتصاد دریامحور، ایجاد فرصت‌های شغلی است. صنایع دریایی همچون کشتیرانی، شیلات، حمل‌ونقل دریایی، گردشگری دریایی، ساخت و تعمیر شناورها و صنایع تبدیلی و فرآوری محصولات دریایی همگی از ظرفیت‌های بالایی برای ایجاد اشتغال برخوردارند. این اشتغال‌زایی می‌تواند به بهبود شرایط اقتصادی، کاهش بیکاری و افزایش درآمدهای خانوارها یاری رساند.
کشورمان با موقعیت استراتژیک خود در کنار آب‌های خلیج فارس و دریای عمان، از ظرفیت‌های حمل‌ونقل دریایی برای توسعه تجارت خارجی و افزایش صادرات بهره‌برداری میکند. توسعه بنادر و زیرساخت‌های دریایی، به‌ویژه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی، به اموری مانند تسهیل ترانزیت کالا، افزایش حجم واردات و صادرات و جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی کمک میکند. در این راستا، کشورمان قادر است به یک هاب ترانزیتی و مرکز تجاری در منطقه تبدیل شود.
منابع دریایی و امنیت غذایی
منابع دریایی در ایران به‌ویژه در حوزه شیلات، قادرند نقش مهمی در تأمین امنیت غذایی کشور ایفا کنند. با بهره‌برداری بهینه از این منابع و تقویت صنایع فرآوری و صادرات محصولات دریایی، می‌توان به کاهش وابستگی به واردات مواد غذایی و تقویت امنیت غذایی دست یافت. این مسئله همچنین موجب افزایش صادرات و تقویت جایگاه ایران در بازارهای جهانی خواهد بود.
گردشگری دریایی
سواحل ایران در دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان دارای پتانسیل بالایی برای جذب گردشگران داخلی و خارجی است. توسعه زیرساخت‌های گردشگری دریایی شامل هتل‌ها، مراکز تفریحی و توریستی و فعالیت‌های مربوط به ورزش‌های آبی می‌تواند به جذب گردشگران کمک کند و درآمدهای ارزی قابل‌توجهی برای کشور به همراه داشته باشد.
انرژی‌های تجدیدپذیر
توسعه اقتصاد دریامحور فرصتی برای حفظ و بهبود وضعیت محیط‌زیست دریایی به شمار می‌آید. با مدیریت صحیح منابع دریایی، می‌توان از آلودگی‌های دریایی کاست و اقدامات مؤثری برای حفاظت از اکوسیستم‌های دریایی انجام داد. به‌علاوه، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای کمک میکند و کشورمان را در مسیر توسعه پایدار قرار می‌دهد.
فناوری‌های نوین
اقتصاد دریامحور به توسعه فناوری‌های نوین در صنایع دریایی نیاز دارد. این فناوری‌ها شامل ساخت شناورها، تجهیزات دریایی، فناوری‌های استخراج منابع دریایی و انرژی‌های تجدیدپذیر دریایی است. با سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها، پیشرفت‌های علمی و صنعتی حاصل می‌شود و می‌توان در رقابت‌های جهانی جایگاه خود را تقویت کرد.
اقتصاد دریاپایه
مسعود دانشمند، کارشناس مسائل اقتصادی، در گفت‌وگو با آتیه نو، با بیان اینکه اقتصاد دریامحور بر چند محور اصلی استوار است، گفت: «کشتی‌سازی، تعمیر و نگهداری کشتی، ترانزیت کالا، گردشگری، شیلات و... از جمله پایه‌های اصلی اقتصاد دریاپایه به حساب می‌آیند.»
او افزود: «به دلیل تحریم‌ها، سفارش کشتی‌سازی یا تعمیر و نگهداری آن عملاً نمی‌تواند خیلی کارا باشد و از آن درآمد ارزی به دست آورد، اما در حوزه ترانزیت کالا با توجه به پتانسیل‌های موجود، می‌توان از آن بهره برد.»
دانشمند توضیح داد: «هند علاقه‌مند است که از مسیر چابهار، سالانه 20 میلیون تن کالا از طریق روسیه به اروپای شمالی و حوزه اسکاندیناوی صادر کند. بنابراین ضروری است به این ظرفیت مهم توجه شود.»
او ادامه داد: «با توجه به اقداماتی که در این رابطه صورت گرفته، حتی اگر راه‌آهن چابهار نیز به بهره‌برداری نرسد، ظرف سه تا چهار سال آینده قادر خواهیم بود هشت تا ده میلیون تن کالا از چابهار به اروپای شمالی ترانزیت کنیم. این موضوع می‌تواند برای استان سیستان و بلوچستان از اهمیت بسزایی برخوردار باشد.»
دبیرکل اسبق خانه اقتصاد ایران یادآور شد: «در حوزه شیلات نیز با توجه به دسترسی فراوان به دریا در منطقه ساحلی، از طریق پرورش ماهی در قفس‌های کوچک، می‌توان کسب‌وکارهای فراوانی ایجاد کرد. دولت نیز باید این ماهی‌ها را به صورت تضمینی از تولیدکنندگان بخرد و آن‌ها را صادر یا در بازار داخلی عرضه کند. این چرخه می‌تواند هم گردش مالی قابل‌توجهی ایجاد کند و هم اشتغال‌زایی مناسبی را به دنبال داشته باشد.»
در مجموع باید گفت، اقتصاد دریامحور با توجه به منابع طبیعی فراوان دریایی، موقعیت جغرافیایی استراتژیک ایران و پتانسیل‌های بالای آن در حوزه‌های مختلف اقتصادی، محیط‌زیستی و...، نقش تعیین‌کننده‌ای در توسعه پایدار کشور ایفا میکند. از این‌رو، سرمایه‌گذاری در صنایع دریایی، توسعه بنادر و زیرساخت‌های حمل‌ونقل دریایی، حفاظت از منابع دریایی و تقویت فناوری‌های نوین به ارتقای جایگاه ایران در سطح منطقه و جهان یاری می‌رساند.
با برنامه‌ریزی جامع و اجرای دقیق سیاست‌ها، می‌توان از ظرفیت‌های بی‌نظیر دریایی کشور برای دستیابی به رشد اقتصادی پایدار، ایجاد اشتغال و افزایش درآمدهای ارزی بهره برد. این امر نه‌تنها به بهبود وضعیت اقتصادی کشور کمک میکند، بلکه می‌تواند جایگاه ایران را به‌عنوان یکی از بازیگران اصلی در اقتصاد جهانی تثبیت کند.
ارسال دیدگاه
