سبک زندگی نامناسب، عامل کاهش باروری مردان
پزشکان هشدار می‌دهند الگوهای نادرست زندگی، نقش پررنگی در کاهش قدرت باروری مردان دارند؛ مشکلی رو به افزایش که نه‌تنها به سلامت عمومی بلکه به آینده فرزندآوری نیز آسیب می‌زند.
دکتر کاوه سلطان‌زاده، متخصص اورولوژی و عضو مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا در تهران، با اشاره به یافته‌های اپیدمیولوژیک می‌گوید: «در پنج دهه گذشته، تغییرات سبک زندگی در جوامع به‌تدریج منجر به افت کیفیت باروری مردان شده است. این موضوع تنها محدود به دوران بزرگسالی نیست، بلکه شرایط دوران جنینی نیز در شکل‌گیری ظرفیت باروری نقش دارد.»
به گفته او، قرار گرفتن مادر در معرض دخانیات در دوران بارداری ممکن است به سلول‌های پایه اسپرم در جنین پسر آسیب برساند؛ آسیبی که گاه در بزرگسالی به شکل ناباروری خود را نشان می‌دهد. بنابراین، اصلاح سبک زندگی باید از مرحله تصمیم به بارداری آغاز شود، نه زمانی که مشکل بروز کرده است.
یکی از مؤلفه‌های کلیدی در این میان، تغذیه است. دکتر سلطان‌زاده هشدار می‌دهد که مصرف زیاد فست‌فود، گوشت قرمز و غذاهای پرچرب، سلامت باروری را تهدید می‌کند. در مقابل، رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها - مانند میوه و سبزی تازه، ماهی، عسل، سیاه‌دانه، جوانه گندم و مغزدانه‌ها - می‌تواند به بهبود عملکرد اسپرم‌ها کمک کند.
ورزش نیز نقشی دوگانه دارد. فعالیت بدنی منظم به حفظ وزن مناسب و کاهش چربی بدن کمک می‌کند، اما تمرین‌های سنگین که منجر به افزایش دمای داخلی بدن می‌شوند، می‌توانند به کیفیت اسپرم آسیب بزنند. او تأکید می‌کند: «مردان باید میان ورزش مفید و ورزش مضر برای باروری تمایز قائل شوند.»
مسأله نگران‌کننده دیگر، استفاده از مکمل‌های حاوی استروئید است که به گفته این پزشک، توازن هورمونی را مختل کرده و به سیستم تولید مثل آسیب می‌زند. این اختلال گاه حتی در سطح جنین پسر در رحم مادر نیز ممکن است رخ دهد.
افزایش حرارت موضعی هم موضوع مهمی شمار می‌رود. کار در محیط‌های گرم مانند نانوایی‌ها، پوشیدن لباس‌های زیر تنگ و پلاستیکی، استفاده طولانی‌مدت از لپ‌تاپ روی پا و حتی نشستن طولانی‌مدت می‌توانند باعث افزایش دمای بیضه و کاهش توان باروری شوند.
به گفته متخصصان، هرچند برخی عوامل ناباروری غیرقابل تغییرند، اما سبک زندگی سالم همچنان یکی از معدود متغیرهایی است که به‌طور مستقیم و مؤثر می‌توان آن را اصلاح کرد.
دکتر کاوه سلطان‌زاده، متخصص اورولوژی و عضو مرکز درمان ناباروری ابن‌سینا در تهران، با اشاره به یافته‌های اپیدمیولوژیک می‌گوید: «در پنج دهه گذشته، تغییرات سبک زندگی در جوامع به‌تدریج منجر به افت کیفیت باروری مردان شده است. این موضوع تنها محدود به دوران بزرگسالی نیست، بلکه شرایط دوران جنینی نیز در شکل‌گیری ظرفیت باروری نقش دارد.»
به گفته او، قرار گرفتن مادر در معرض دخانیات در دوران بارداری ممکن است به سلول‌های پایه اسپرم در جنین پسر آسیب برساند؛ آسیبی که گاه در بزرگسالی به شکل ناباروری خود را نشان می‌دهد. بنابراین، اصلاح سبک زندگی باید از مرحله تصمیم به بارداری آغاز شود، نه زمانی که مشکل بروز کرده است.
یکی از مؤلفه‌های کلیدی در این میان، تغذیه است. دکتر سلطان‌زاده هشدار می‌دهد که مصرف زیاد فست‌فود، گوشت قرمز و غذاهای پرچرب، سلامت باروری را تهدید می‌کند. در مقابل، رژیم غذایی غنی از آنتی‌اکسیدان‌ها - مانند میوه و سبزی تازه، ماهی، عسل، سیاه‌دانه، جوانه گندم و مغزدانه‌ها - می‌تواند به بهبود عملکرد اسپرم‌ها کمک کند.
ورزش نیز نقشی دوگانه دارد. فعالیت بدنی منظم به حفظ وزن مناسب و کاهش چربی بدن کمک می‌کند، اما تمرین‌های سنگین که منجر به افزایش دمای داخلی بدن می‌شوند، می‌توانند به کیفیت اسپرم آسیب بزنند. او تأکید می‌کند: «مردان باید میان ورزش مفید و ورزش مضر برای باروری تمایز قائل شوند.»
مسأله نگران‌کننده دیگر، استفاده از مکمل‌های حاوی استروئید است که به گفته این پزشک، توازن هورمونی را مختل کرده و به سیستم تولید مثل آسیب می‌زند. این اختلال گاه حتی در سطح جنین پسر در رحم مادر نیز ممکن است رخ دهد.
افزایش حرارت موضعی هم موضوع مهمی شمار می‌رود. کار در محیط‌های گرم مانند نانوایی‌ها، پوشیدن لباس‌های زیر تنگ و پلاستیکی، استفاده طولانی‌مدت از لپ‌تاپ روی پا و حتی نشستن طولانی‌مدت می‌توانند باعث افزایش دمای بیضه و کاهش توان باروری شوند.
به گفته متخصصان، هرچند برخی عوامل ناباروری غیرقابل تغییرند، اما سبک زندگی سالم همچنان یکی از معدود متغیرهایی است که به‌طور مستقیم و مؤثر می‌توان آن را اصلاح کرد.