ظهران ممدانی؛ رهبر تغییر در نیویورک
نامزد چپگرای شهرداری خواستار اتوبوسهای رایگان، مراکز عمومی مراقبت از کودک و توقف رشد اجارهبها برای تضمین رفاه عمومی است
حمیدرضا علینیا روزنامه نگار
ظُهران ممدانی، سوسیالدموکرات آمریکایی هندیتبار، در انتخابات اخیر برای مقام شهرداری نیویورک به چهرهای برجسته و بحثبرانگیز تبدیل شده است. او که از سال ۲۰۲۱ نمایندهی مجلس ایالتی از منطقهی آستوریا در کوئینز بوده، با پیروزی در انتخابات مقدماتی حزب دموکرات، ساختار قدرت سنتی را شگفتزده کرده است. این پیروزی نتیجهی بسیج ائتلافی گسترده از کارگران، فعالان حقوق مستأجران، مهاجران، جوانان و گروههای ترقیخواه است که به چشمانداز او برای بازتعریف نیویورک بهعنوان «شهری برای مردم» باور دارند. کارزار انتخاباتی او برخلاف سیاستهای متداول که اغلب در خدمت منافع شرکتهای بزرگ و سرمایهگذاران است، بر رفاه جمعی، عدالت اجتماعی و دموکراسی مشارکتی تمرکز دارد. این رویکرد که سالها در سیاستهای شهری نیویورک غایب بوده، نهتنها ساختار سیاسی شهر را به چالش کشیده، بلکه امیدی تازه برای طبقات محروم و متوسط ایجاد کرده است.
ممدانی با برنامهای جسورانه، اولویتهای سنتی شهرداری را بازتعریف کرده و خواستار سیستمی شده که در آن تصمیمگیریهای شهری از اتاقهای بستهی نخبگان به جوامع محلی منتقل شود. او معتقد است که شهر باید در خدمت ساکنانش باشد؛ نه صرفاً ابزاری برای سودآوری سرمایهداران. این دیدگاه که ریشه در نقدهای ساختاری به سرمایهداری شهری دارد، ممدانی را به یکی از پیشروترین چهرههای سیاسی نسل جدید تبدیل کرده است.
ریشهها و دیدگاه
ظُهران ممدانی در سال ۱۹۹۱ در کامپالا، پایتخت اوگاندا، متولد شد. او فرزند «محمود ممدانی»، روشنفکر برجسته و نظریهپرداز پسااستعماری و «میرا نایر»، فیلمساز سرشناس هندی است. خانواده او که به دلیل فعالیتهای سیاسی و روشنفکرانه در اوگاندا تحت فشار بودند، در سال ۱۹۹۸ به نیویورک مهاجرت کردند. ممدانی در محیطی پرورش یافت که گفتوگوهای سیاسی، نقد قدرت و تعهد به عدالت اجتماعی بخش جداییناپذیری از زندگی روزمره بود. این پیشینه، همراه با تجربهی زیستهی مهاجرت، دیدگاه او را به شدت تحت تأثیر قرار داد و او را به سمت فعالیت در جنبشهای همبستگی جهانی و نقدهای پسااستعماری سوق داد.
ممدانی در کالج بودوین در «مین» تحصیل و مدرک خود را در رشته علوم سیاسی و مطالعات آفریقایی دریافت کرد. پیش از ورود به سیاست، او بهعنوان مشاور پیشگیری از مصادره منازل فعالیت میکرد و با مستأجرانی کار میکرد که در معرض اخراج از خانههایشان بودند. این تجربه، درک عمیقی از نابرابریهای ساختاری در نظام مسکن به او داد و انگیزهای برای فعالیت سیاسیاش شد. او عضو حزب دموکرات است، اما همکاری نزدیکی با «سوسیالیستهای دموکرات آمریکا» (DSA) دارد و بهعنوان یکی از اعضای برجستهی این سازمان شناخته میشود که در سالهای اخیر به نیروی سیاسی مهمی در آمریکا تبدیل شد. این سازمان نقش کلیدی در حمایت از نامزدهای جوانی مانند ممدانی ایفا کرده است.
طلوع سیاسی ممدانی در سال ۲۰۲۰ رخ داد؛ زمانی که با حمایت DSA و با شکست یک نماینده قدیمی، به مجلس ایالتی نیویورک راه یافت. در دوره نمایندگیاش، او بهعنوان مدافع سرسخت حقوق مستأجران، مالکیت عمومی و دسترسی همگانی به خدمات عمومی مانند حملونقل و مراقبتهای بهداشتی شناخته شد. مواضع او، بهویژه در زمینهی حقوق مستأجران، او را به میراث فعالانی چون الا بیکر و فرد همپتون، از رهبران جنبش حقوق مدنی و پلنگهای سیاه، پیوند میدهد. او همچنین از متفکرانی چون «آنجلا دیویس» و «آمارتیا سن» الهام گرفته و معتقد است که دموکراسی واقعی باید فراتر از صندوقهای رأی، به حوزهی شرایط مادی زندگی روزمره گسترش یابد.
این دیدگاه، پایهی تلاش ممدانی برای شهردار شدن نیویورک بود. او از مسیر میانهروی سنتی در مدیریت شهری فاصله گرفته و برنامهریزی شهری مبتنی بر بازار و بودجهبندی ریاضتی را رد میکند. در عوض، او خواستار حکمرانی مشارکتی است که در آن شهروندان بهطور مستقیم در تصمیمگیریهای شهری مشارکت کنند. ممدانی باور دارد توسعهی شهری نباید در خدمت سودآوری سرمایهگذاران باشد، بلکه باید نیازهای واقعی مردم؛ بهویژه گروههای حاشیهنشین، را در اولویت قرار دهد. او معتقد است وقتی مسکن، حملونقل یا خدمات عمومی صرفاً بر اساس منطق سود طراحی میشوند، نتیجه ساخت برجهای لوکس، بیتوجهی به مسکن مقرونبهصرفه و کاهش سرمایهگذاری در خدمات عمومی به بهانهی صرفهجویی است. این سیاستها بیش از همه به طبقات فرودست و جوامع اقلیت آسیب میزنند.
از نظر ممدانی، برابری واقعی تنها با دگرگونی ریشهای ساختارهای تولید نابرابری (نژادی، طبقاتی و جنسیتی) ممکن است. عدالت ساختاری که محور اصلی برنامهی اوست، به معنای بازطراحی نظام شهری برای توانمندسازی گروههایی است که سالها از دسترسی به قدرت و منابع محروم بودهاند. این دیدگاه، نیویورک را از فضایی برای سوداگری سرمایهداران به جامعهای مبتنی بر کرامت انسانی و عدالت اقتصادی-اجتماعی تبدیل میکند.
نقشه ترقیخواهانه
پلتفرم انتخاباتی ممدانی برنامهای گسترده و جاهطلبانه ارائه میدهد که بر توزیع مجدد ثروت، گسترش مالکیت عمومی و توانمندسازی نیروی کار متمرکز است. گزارشهای اخیر نیویورک تایمز و فوربز (۲۵ ژوئن ۲۰۲۵) برخی از پیشنهادهای کلیدی او را برجسته کردهاند:
- فروشگاههای مواد غذایی متعلق به شهرداری: ممدانی برای مقابله با «بیابانهای غذایی» در محلههای فقیرنشین و مبارزه با گرانفروشی، پیشنهاد ایجاد شبکهای از فروشگاههای مواد غذایی تحت مدیریت شهرداری را داده است. این فروشگاهها با استخدام نیروی کار اتحادیهای و تأمین کالا از تولیدکنندگان محلی، نهتنها دسترسی به غذای سالم را بهبود میبخشند، بلکه به اقتصاد محلی نیز کمک میکنند. این طرح همچنین به کاهش وابستگی به فروشگاههای زنجیرهای بزرگ و ایجاد فرصتهای شغلی پایدار کمک خواهد کرد.
- اتوبوس رایگان و مراقبت همگانی از کودکان: ممدانی حملونقل عمومی و مراقبت از کودکان را حقوق اساسی میداند؛ نه خدماتی که باید برای آنها پرداخت کرد. او وعده داده است که اتوبوسهای MTA رایگان شوند و مراکز مراقبت از کودکان با بودجهی عمومی در تمام مناطق شهر؛ بهویژه در محلههای کمدرآمد، راهاندازی شوند. این سیاستها با هدف کاهش فشار مالی بر خانوادههای کارگری و بهبود کیفیت زندگی طراحی شدهاند.
- ثبات اجاره و عدالت در مسکن: ممدانی پیشنهاد توقف پنجسالهی افزایش اجارهبهای واحدهای مشمول کنترل اجاره، سرمایهگذاری گسترده در مسکن اجتماعی و محدودسازی قدرت موجران شرکتی را داده است. او همچنین برنامهای برای ساخت ۲۰۰ هزار واحد مسکونی مقرونبهصرفه تحت مالکیت عمومی ارائه کرده است. این طرح در شهری که جزو گرانترین شهرهای جهان است، گامی بزرگ برای تضمین حق سرپناه برای همه ساکنان محسوب میشود.
- حمایت از نیروی کار و کسبوکارهای کوچک: ممدانی وعده داده حداقل دستمزد تا سال ۲۰۳۰ به ۳۰ دلار در ساعت افزایش یابد و مقررات جدیدی برای اپلیکیشنهای تحویل غذا وضع شود تا از حقوق کارگران این بخش که عمدتاً مهاجران هستند، حمایت کند. او در کنار جنبشهای کارگری مانند «لوس دلیوریستاس یونیدوس»، گروهی خودسازمانیافته از کارگران تحویل غذا، ایستاده است. همچنین، او پیشنهاد ایجاد مقام «تزار کسبوکارهای محلی» را داده است تا از کسبوکارهای کوچک در برابر فشارهای مالیاتی، اجارههای بالا و رقابت ناعادلانه با فروشگاههای زنجیرهای و پلتفرمهای دیجیتال مانند آمازون حمایت کند.
- همبستگی بینالمللی: جنجالیترین موضع ممدانی، اعلام آمادگی برای بازداشت بنیامین نتانیاهو، نخستوزیر اسرائیل، به استناد حکم دادگاه بینالمللی کیفری (ICC) به اتهام جنایت جنگی و جنایت علیه بشریت است. این موضع نمادین، همسویی او با جنبشهای ضداستعماری و عدالت جهانی را نشان میدهد. این اظهارات تحسین گروههای حامی فلسطین را برانگیخته، اما خشم رسانههای محافظهکار و برخی گروههای سیاسی را نیز در پی داشته است.
این سیاستها نهتنها پیشرو، بلکه در جهتگیری رادیکال هستند و ساختار سرمایهداری شهری را به چالش میکشند. تأکید ممدانی بر مالکیت عمومی، حمایت از نیروی کار و عدالت اجتماعی، او را از رویکردهای نولیبرال و لیبرالهای میانهرو متمایز میکند. برنامههای او همچنین به دنبال بازتوزیع قدرت و منابع به نفع جوامع حاشیهنشین است؛ گروههایی که سالها از سیاستگذاریهای شهری کنار گذاشته شدهاند.
حامیان، منتقدان و شکاف عمومی
صعود سیاسی ممدانی واکنشهای به شدت دوقطبی را برانگیخته است. از یک سو، سازمانهای مردمی، اتحادیههای مستأجران، گروههای کارگری و سیاستمداران ترقیخواه از چشمانداز او بهعنوان آیندهای نوگرا و عادلانه تمجید کردهاند. شبکهی الجزیره پیروزی او در انتخابات مقدماتی را نقطهی عطفی برای سیاستهای حامی فلسطین در آمریکا توصیف کرده است. هیأت تحریریه واشنگتنپست نیز او را «چپگراترین فرد از نظر ایدئولوژیک پس از برنی سندرز» در یک رقابت شهری بزرگ خوانده است. این تمجیدها نشاندهنده استقبال گستردهای است که ممدانی در میان فعالان و رأیدهندگان جوان و چندقومیتی به دست آورده است.
در مقابل، منتقدان؛ بهویژه محافظهکاران و نمایندگان منافع تجاری، هشدار دادهاند که سیاستهای او میتواند به هرجومرج اقتصادی منجر شود. برخی نشریههای تندرو آمریکایی استدلال کردهاند که طرحهایی مانند فروشگاههای دولتی و توقف افزایش اجارهبها، سرمایهگذاری را کاهش داده و مالکان کوچک را نابود میکند. رسانههای محافظهکار او را «رادیکالی به سبک تروتسکی» توصیف کردهاند و برخی رهبران کسبوکار، شهر را به خروج سرمایه تهدید کردهاند. این انتقادها اغلب ریشه در نگرانی از کاهش سودآوری بخش خصوصی و تغییر تعادل قدرت به نفع طبقات کارگر دارد.
بااینحال، ممدانی در میان رأیدهندگان جوان، مهاجران و ساکنان مناطق بیرونی نیویورک از حمایت گستردهای برخوردار است. شعار او برای ساختن شهری در خدمت «مردم، نه سود» در شرایطی که اجارهها سرسامآور، دستمزدها راکد و تهدیدات سیاسی مانند رشد فاشیسم در حال افزایش است، در میان طبقات فرودست و متوسط طنینانداز شده است. کارزار او توانسته رأیدهندگان جدیدی را بسیج کند و تخیل سیاسی نوینی نسبت به نقش دولت شهری ایجاد کند. این حمایت؛ بهویژه در میان جوامع چندفرهنگی کوئینز، بروکلین و برانکس که از افزایش هزینههای زندگی و نابرابری اقتصادی رنج میبرند، قابلتوجه است.
مقاومت در برابر سیستم
پیروزی ممدانی در انتخابات مقدماتی بر اندرو کومو، فرماندار پیشین ایالت نیویورک، با ۴۳.۵ درصد در برابر ۳۶.۴ درصد، شگفتی سیاسی بزرگی بود. کومو که نماینده ساختار سنتی قدرت و سیاستهای میانهرو است، اکنون در حال بررسی نامزدی مستقل است. این پیروزی نشاندهنده تغییر در فضای سیاسی نیویورک و رشد نفوذ جنبشهای ترقیخواه است. انتخابات پیشرو احتمالاً به همهپرسی ایدئولوژیک دربارهی آینده نیویورک تبدیل خواهد شد؛ جایی که دو دیدگاه متضاد – یکی مبتنی بر حفظ وضع موجود و دیگری خواستار تحول ساختاری – با یکدیگر رقابت میکنند.
با وجود مشارکت پایین در انتخابات مقدماتی (حدود ۱۷ درصد)، کارزار ممدانی با تکیه بر سازماندهی مردمی، استفاده از شبکههای اجتماعی و ائتلافسازی با گروههای محلی، مسیر پیروزی را هموار میبیند. بااینحال، او با موانع ساختاری متعددی روبهروست: پوشش منفی رسانهای، فشارهای لابی املاک و مستغلات، مقاومت اتحادیههای نیروهای انتظامی و محدودیتهای منشور شهرداری نیویورک که قدرت شهردار را در برخی حوزهها محدود میکند.
حتی اگر ممدانی در انتخابات نهایی شکست بخورد، او میدان سیاسی را بازتعریف کرده است. نامزدی او موضوعاتی مانند مالکیت عمومی، همبستگی جهانی و دموکراسی اقتصادی را به مرکز گفتمان شهری آورده است. او با طرح این مسائل، گفتوگوهای سیاسی را از چارچوبهای سنتی فراتر برده و به موضوعات ساختاری مانند نابرابری و عدالت پرداخته است. به قول یکی از حامیانش: «حتی اگر شهرداری را نبریم، بحث را بردهایم.» این تأثیرگذاری نشاندهنده قدرت کارزار او در تغییر ذهنیتها و ایجاد گفتمانی جدید دربارهی آینده شهر است.
شهری برای مردم
شعار «شهری برای مردم» به هسته فلسفی چشمانداز ممدانی تبدیل شده است. این شعار نقدی بنیادین بر تحول نیویورک به فضایی است که بهجای خدمت به ساکنان، تحت سلطه پول، سفتهبازی و فرصتهای خصوصیشده قرار گرفته است. نیویورکی برای مردم، تجربه زیست شهری را به پروژهای جمعی تبدیل میکند که بر دسترسی برابر، عدالت و کنترل اجتماعی بر منابع استوار است. این دیدگاه در برابر منافع بازارهای مالی و شرکتهای بزرگ میایستد و خواستار بازتعریف شهر بهعنوان فضایی برای زندگی، نه صرفاً کسب سود، است.
این روحیه در تمام برنامههای ممدانی دیده میشود. فروشگاههای دولتی مواد غذایی، باور به مسئولیت عمومی در تأمین نیازهای اساسی را نشان میدهند. توقف افزایش اجارهها و گسترش مسکن عمومی، سرپناه را از کالایی تجاری به حقی انسانی تبدیل میکند. حملونقل و مراقبت کودک رایگان، سرمایهگذاریهایی اجتماعی هستند که کرامت انسانی را در اولویت قرار میدهند. این سیاستها در مجموع، تلاشی جامع برای بازتوزیع قدرت از موجران به مستأجران، از شرکتها به جوامع و از بخش خصوصی به عمومی است.
در دورانی که شهرها بیش از پیش در خدمت سرمایه هستند، اصرار ممدانی بر اولویت دادن به مردم، بازگشتی رادیکال به وعده دموکراسی شهری است. او شهر را نه بهعنوان کسبوکاری برای سودآوری، بلکه بهعنوان خانهای برای ساکنانش میبیند. این دیدگاه؛ بهویژه در زمانهای که بحران اقلیمی، نابرابری اقتصادی و یأس سیاسی رو به افزایش است؛ امیدی برای بازسازی شهری مبتنی بر عدالت و همبستگی ایجاد میکند. چه ممدانی در انتخابات پیروز شود چه نه، کارزار او چالشی برای کسانی است که شهر را صرفاً فضایی برای کسبوکار میدانند و نقطه اتکایی برای کسانی است که باور دارند شهر میتواند خانهای برای همه باشد.