تحول دیجیتال در اسناد پزشکی
سلاله صدرایی روزنامه نگار
سازمان تأمین‌اجتماعی با پوشش هزینه‌های درمانی ۴۹ میلیون نفر، بیش از نیمی از جمعیت کشور را زیر چتر حمایتی خود دارد. این سازمان خدمات درمانی را به دو شکل مستقیم و غیرمستقیم ارائه می‌کند؛ در بخش درمان مستقیم، بیش از ۴۰۰ مرکز ملکی به صورت رایگان نیازهای درمانی بیمه‌شدگان را تأمین می‌کنند و در درمان غیرمستقیم، خدمات از طریق خرید خدمت از بیش از ۵۸ هزار مرکز درمانی، داروخانه و بیمارستان طرف قرارداد ارائه می‌شود.
برای مدیریت این حجم گسترده خدمات، معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی تأمین‌اجتماعی سازوکارهای پیشرفته‌ای برای محاسبه هزینه‌ها و پرداخت به مراکز درمانی به‌کار گرفته است. با الکترونیکی شدن خدمات، نسخه‌های پزشکی کاغذی جای خود را به نسخه‌های الکترونیک داده‌اند؛ روزانه بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نسخه الکترونیکی در سامانه‌های تأمین‌اجتماعی ثبت می‌شود که علاوه بر تسریع و دقت در فرایندها، مزایای زیست‌محیطی نیز دارد.
این تحول دیجیتال، بخشی از برنامه‌های کلان سازمان برای شفاف‌سازی و بهبود عملکرد است. بر این اساس، توسعه و تکمیل سامانه پذیرش و پردازش اسناد بستری (سامانه رسا) به عنوان یکی از اهداف راهبردی سازمان تحت نظر مدیرعامل در دستور کار قرار گرفته است.
مروری بر تاریخچه اسنادپزشکی
برای تبیین زوایای خدمات اسنادپزشکی به‌منظور محاسبات هزینه‌های درمان، مروری بر جایگاه درمان تأمین‌اجتماعی از منظر قانونی داشته باشیم. براساس ماده (3) قانون تأمین‌اجتماعی این نهاد موظف است مخاطبان خود را در برابر الف- حوادث و بیماری‌ها، ب- بارداری، ج- غرامت دستمزد، د- ازکارافتادگی، ه- بازنشستگی و و- مرگ، حمایت کند. براین اساس مجلس شورای اسلامی در بیست و یکم آبان سال 1368 قانون «الزام سازمان تأمین‌اجتماعی به اجرای بندهای «الف» و «ب» ماده (3) قانون تأمین‌اجتماعی» را تصویب کرد. مطابق با این قانون سازمان موظف شد تمامی تعهدات درمانی مزبور را از بخش‌های دولتی و در صورت نیاز از بخش خصوصی با رعایت تعرفه‌های رسمی تامین کند.
اما باید دید پیش از اجرایی شدن قانون مذکور سازمان از چه روشی برای ارائه خدمات استفاده می‌کرد. به گفته دکتر محمدمهدی زمانی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی اداره‌کل تأمین‌اجتماعی درمان استان تهران، «سازمان قبل از تصویب قانون الزام تنها از وزارت بهداری آن زمان خرید خدمت می‌کرد و با تصویب این قانون ساخت‌وساز مراکز درمانی ملکی را اغاز کرد. اما تعداد مراکز جوابگوی رفع نیازهای درمانی بیمه‌شدگان نبود و به‌همین دلیل سازمان مکلف شد که از مراکز خصوصی و دولتی خرید خدمت کند.»
در نتیجه خرید خدمت از مراکز طرف قرارداد، اسناد پزشکی از جمله برگه‌های دفترچه‌های درمان بسیاری صادر شد که رسیدگی به برگه‌های مذکور را برای محاسبات مالی ضروری کرد.
زمانی در این باره می‌گوید: «به‌دنبال سیاست خرید خدمت، بخش درمان غیرمستقیم سازمان تأمین‌اجتماعی تشکیل شد که اکنون در ذیل معاونت درمان سازمان با عنوان «اداره‌کل درمان غیرمستقیم» قرار دارد. همچنین در مدیریت‌های درمان استان‌ها، «دفتر اسنادپزشکی» به‌منظور رسیدگی به سندهای درمانی بیمه‌شدگان در مراکز طرف قرارداد ایجاد شد.»
روند فعالیت دفاتر اسنادپزشکی طی سال‌های اخیر با تغییراتی مواجه شده است؛ به‌نحوی که در سال 1398 چارت تشکیلاتی اسناد پزشکی ارتقا یافت و با حذف برخی واحدها و ادارات با عنوان «معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی» ذیل مدیریت درمان استان‌ها شروع به فعالیت کرد.
وظایف اسنادپزشکی؟
اکنون باید دید وظایف معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی چیست و به‌طور دقیق چه کارهایی را انجام می‌دهد. در یک نگاه اجمالی می‌توان گفت وظایف معاونت مذکور در سه بخش کلی نخست شامل خرید خدمت از تمام مراکز تشخیصی و درمانی، دوم دریافت اسناد پزشکی از مراکز طرف قرارداد و رسیدگی و کنترل اسناد و سوم، پرداخت هزینه‌ها را شامل می‌شود. سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی اداره‌کل درمان استان تهران با اشاره به جزئیات این خدمات می‌گوید: «در بخش نخست، خرید خدمت باید از تمامی مراکز درمانی و تشخیصی دارای مجوز فعالیت از مجاری قانونی نظیر وزارت بهداشت و سازمان نظام‌پزشکی به‌صورت انعقاد قرارداد انجام شود. همچنین وظیفه دوم، یعنی دریافت و رسیدگی به اسناد پزشکی که در اصطلاح «مقومی اسناد» نام دارد برعهده گروه کارشناسان خبره قرار دارد و در نهایت هزینه‌ها باید بر مبنای تعرفه دولتی محاسبه و پرداخت شود.»
دریافت الکترونیکی اسناد سرپایی
به این ترتیب، در هر استان مراکز طرف قرارداد سازمان، اسناد درمانی بیماران را به معاونت‌های خرید راهبردی ارسال می‌کنند که این روند اکنون در بخش‌های درمان سرپایی به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود. تا پیش از استفاده از فناوری اطلاعات، نسخ پزشکان، اعم از دستورات دارویی و پاراکلینیک در برگه‌های دفترچه‌های کاغذی ثبت می‌شد و مراکز محل مراجعه بیماران نیز پس از ارائه خدمات، برگه‌ها را جمع‌آوری کرده و به دفاتر اسنادپزشکی ارسال می‌کردند. اما با استقرار نسخه‌الکترونیک ابتدا در مراکز ملکی تأمین‌اجتماعی و تعمیم آن به مراکز طرف قرارداد، اینک اسنادپزشکی بخش‌های درمان سرپایی در قالب فناوری اطلاعات ارسال می‌شود و این شیوه در سراسر استان‌های کشور به‌اجرا درمی‌‌آید.
برهمین اساس، دکتر نادر پارسایی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان تأمین‌اجتماعی استان گلستان درباره فراگیر شدن طرح نسخه‌الکترونیک در بین مراکز طرف قرارداد می‌گوید: «پس از استقرار سامانه نسخه‌الکترونیک در بخش سرپایی مراکز طرف قرارداد که از سال 1398 آغاز شد با اطلاع‌رسانی مناسب به پزشکان، مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها در قالب برگزاری سمینارها، ارائه برنامه‌های آموزشی و معرفی کتاب با محتوای آموزشی، فعالان عرصه درمان را برای بهره‌مندی از نسخه‌الکترونیک همسو کردیم.»
همچنین زمانی در شرح جزئیات دریافت اسنادپزشکی، می‌گوید: «در هر استان مراکز طرف قرارداد سازمان، اسناد درمانی بیماران را که درواقع اسناد مالی به‌شمار می‌رود به معاونت‌های خرید راهبردی ارسال می‌کنند که این اقدام اکنون در بخش‌های سرپایی به‌صورت الکترونیک و درصد کمی به‌صورت کاغذی انجام می‌شود. سپس مبالغ مالی سندها بررسی شده و پس از تایید مراتب، جهت پرداخت در اختیار بخش ممیزی قرار می‌گیرد. پیش از این پرداخت‌ها در معاونت خرید راهبردی استان‌ها انجام می‌شد؛ اما با تغییر چارت تشکیلاتی، ممیزی برعهده معاونت پشتیبانی و توسعه منابع انسانی و پرداخت نیز در اختیار اداره کل مالی سازمان قرار دارد.»
پایلوت پرونده‌های پزشکی الکترونیک
اینک برنامه الکترونیک شدن دریافت اسنادپزشکی بخش‌های بستری از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی پی‌گیری می‌شود و برای این منظور تأمین‌اجتماعی با استقرار سامانه «رسا» امکان دریافت پرونده‌های پزشکی بیماران را از مراکز طرف قرارداد دولتی/دانشگاهی فراهم کرده است. در طرح‌های بیست‌گانه تحول‌آفرین و توسعه‌ای سازمان نیز مطابق با بند 2 این طرح، ارسال الکترونیک اسناد بستری و بستری موقت توسط مراکز طرف قرارداد مورد توجه قرار گرفته است. همچنین پیاده‌سازی سرویس‌های موردنظر وزارت بهداشت از جمله سرویس برگشت کسور و سرویس رهگیری اسنادپزشکی در این سامانه از دیگر برنامه‌های تأمین‌اجتماعی به‌شمار می‌رود.
زمانی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی اداره‌کل درمان استان تهران در این باره از آمادگی برای اتصال به سامانه سپاس وزارت بهداشت به‌منظور دریافت الکترونیک اسناد بستری خبر می‌دهد. به گفته او «با پایه‌گذاری سامانه رسا تأمین‌اجتماعی در مسیر دریافت پرونده بستری بیمه‌شدگان در مراکز دولتی/دانشگاهی قرار داریم و این سامانه در 6 بیمارستان استان تهران مراحل پایلوت را پشت‌سر گذاشته و اخیرا طی نامه‌ای با امضای مدیرعامل سازمان به وزارت بهداشت اعلام شده است که آماده پذیرش اسناد همه بیمارستان‌های بخش دولتی و دانشگاهی و حتی خصوصی در سامانه رسا هستیم.»
پارسایی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان گلستان در این باره می‌گوید: «اکنون پذیرش پرونده‌های بستری بیمه‌شده‌های ما در مراکز طرف قرارداد به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود و در آینده‌ای نزدیک دریافت اسناد بستری این مراکز در سامانه «رسا» سازمان تأمین‌اجتماعی میسر خواهد شد. در نتیجه می‌توانیم رسیدگی به اسناد را در قالب خدمات الکترونیک انجام دهیم.»
به گفته پارسایی، اجرای طرح مذکور یعنی دریافت الکترونیک اسناد در سامانه رسا به‌صورت پایلوت در بیمارستان‌های هر استان درحال اجرا است و در استان گلستان نیز در دو بیمارستان انجام می‌شود.
وی در این زمینه می‌افزاید: «در نتیجه اسناد پزشکی را به‌طور هم‌زمان هم به‌صورت کاغذی و نیز الکترونیک رسیدگی می‌کنیم. پایلوت این طرح کمک می‌کند تا نواقص برطرف و رسیدگی‌ها با دقت و صحت بیشتری انجام شود.»
اتصال مراکز ملکی به سامانه رسا
یکی دیگر از اهداف راهبردی تأمین‌اجتماعی مطابق با طرح‌های بیست‌گانه، طرح پایلوت سامانه رسا در مراکز ملکی سازمان به‌منظور پذیرش و پردازش اسناد بستری است. به این ترتیب، اسناد بستری و بستری موقت توسط بیمارستان‌های ملکی سازمان به‌صورت الکترونیک به سامانه «رسا» تأمین‌اجتماعی منتقل می‌شود و اداره‌کل درمان غیرمستقیم وظیفه رسیدگی به اسناد مذکور را برعهده دارد. انجام این اقدام همچنین در بند 3 طرح‌های بیست‌گانه سازمان با عنوان «طرح اصلاح ساختار مدیریتی درمان» مورد تاکید قرار گرفته و در زیرمجموعه این بند «ارسال صورت‌حساب و مدارک پزشکی مراکز ملکی به سامانه‌های درمان غیرمستقیم» و نیز «پذیرش و رسیدگی الکترونیک اسناد پزشکی مراکز ملکی توسط معاونت خرید راهبردی استان‌ها» در زمره اهداف راهبردی درج شده است. به‌گفته زمانی، «از پانزدهم اسفند 1403 مراکز ملکی نیز به سامانه رسا متصل شده‌اند و اطلاعات پرونده بیماران بستری در مراکز ملکی با هدف خرید راهبردی در این سامانه ثبت می‌شود.»
افزایش سرعت و شفافیت
بهره‌مندی از خدمات الکترونیک مزایای فراوانی دارد و در حوزه اسناد پزشکی، دسترسی آسان به اطلاعات و بازبینی سریع اسناد را برای پرداخت هزینه‌های درمان مراکز طرف قرارداد فراهم کرده است. سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان گلستان، الکترونیک شدن اسناد پزشکی را موجب افزایش سرعت، دقت و شفافیت امور درمانی می‌داند. به گفته پارسایی، «اکنون امکان بررسی دقیق‌تر کسورات و بازبینی نسخه‌ها برای تجویز منطقی داروها فراهم شده که نهایتاً به بهینه‌شدن نظارت‌ها منجر می‌شود.»
همچنین سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی اداره‌کل درمان استان تهران، استفاده از خدمات الکترونیک را در دنیای شتاب‌زده امروز ضروری می‌داند و می‌گوید: «در این طرح دسترسی به اطلاعات و آمارها برای تجزیه و تحلیل تسهیل شده است؛ اما نباید از تخلفات احتمالی غافل شد. پیش از این اگر کسی دفترچه دیگری را استفاده می‌کرد، اکنون هر فرد با ارائه کد ملی می‌تواند این مسیر را طی کند. سازمان تأمین‌اجتماعی برای پیشگیری، کد رهگیری را به تلفن همراه بیماران ارسال و آن را به پزشک معالج و مراکز تشخیصی و داروخانه‌ها ارائه می‌کند تا صحت بیمه‌شدگان تأیید شود.»
زمانی نیز از مزایای دیگر اسناد پزشکی الکترونیک، امکان شناسایی تخلفات عنوان می‌کند: «قبلاً حجم بالای اسناد کاغذی مانع بررسی دقیق بود، اما اکنون اطلاعات چند سال گذشته بیمار از جمله بیماری‌ها، داروهای تجویزی و آزمایش‌ها به‌راحتی در دسترس است و این امر نظارت گذشته‌نگر ما را کامل‌تر می‌کند.»
کنترل دقیق مصرف داروها
بسیاری از داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج جزو اقلام گران‌قیمت محسوب می‌شوند. سازمان تأمین‌اجتماعی با همکاری صندوق بیمه‌های خاص و صعب‌العلاج، دسترسی رایگان یا با فرانشیز اندک به این داروها را برای بیمه‌شدگان فراهم کرده است. پیش از الکترونیکی شدن اسناد پزشکی، نظارت دقیق بر مصرف داروها به دلیل حجم بالای پرونده‌ها دشوار بود، اما اکنون با استفاده از خدمات الکترونیک، امکان رصد دقیق مصرف این داروها فراهم شده است.
زمانی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی اداره‌کل درمان استان تهران، درباره تدابیر نظارتی این معاونت بر داروهای گران‌قیمت مانند شیمی‌درمانی می‌گوید: «داروهای گران‌قیمت بیماری‌های خاص طبق استاندارد تجویز وزارت بهداشت کنترل می‌شوند. بیماران دارای پرونده پزشکی مشخص هستند و تجویز داروها به ثبت رسیده و سهمیه دارویی هر بیمار تعیین می‌شود. همچنین تأییدیه داروها در پرتال معاونت درمان درج می‌شود که قابل ردیابی و بررسی است.»
برای مدیریت این حجم گسترده خدمات، معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی تأمین‌اجتماعی سازوکارهای پیشرفته‌ای برای محاسبه هزینه‌ها و پرداخت به مراکز درمانی به‌کار گرفته است. با الکترونیکی شدن خدمات، نسخه‌های پزشکی کاغذی جای خود را به نسخه‌های الکترونیک داده‌اند؛ روزانه بیش از یک میلیون و ۲۰۰ هزار نسخه الکترونیکی در سامانه‌های تأمین‌اجتماعی ثبت می‌شود که علاوه بر تسریع و دقت در فرایندها، مزایای زیست‌محیطی نیز دارد.
این تحول دیجیتال، بخشی از برنامه‌های کلان سازمان برای شفاف‌سازی و بهبود عملکرد است. بر این اساس، توسعه و تکمیل سامانه پذیرش و پردازش اسناد بستری (سامانه رسا) به عنوان یکی از اهداف راهبردی سازمان تحت نظر مدیرعامل در دستور کار قرار گرفته است.
مروری بر تاریخچه اسنادپزشکی
برای تبیین زوایای خدمات اسنادپزشکی به‌منظور محاسبات هزینه‌های درمان، مروری بر جایگاه درمان تأمین‌اجتماعی از منظر قانونی داشته باشیم. براساس ماده (3) قانون تأمین‌اجتماعی این نهاد موظف است مخاطبان خود را در برابر الف- حوادث و بیماری‌ها، ب- بارداری، ج- غرامت دستمزد، د- ازکارافتادگی، ه- بازنشستگی و و- مرگ، حمایت کند. براین اساس مجلس شورای اسلامی در بیست و یکم آبان سال 1368 قانون «الزام سازمان تأمین‌اجتماعی به اجرای بندهای «الف» و «ب» ماده (3) قانون تأمین‌اجتماعی» را تصویب کرد. مطابق با این قانون سازمان موظف شد تمامی تعهدات درمانی مزبور را از بخش‌های دولتی و در صورت نیاز از بخش خصوصی با رعایت تعرفه‌های رسمی تامین کند.
اما باید دید پیش از اجرایی شدن قانون مذکور سازمان از چه روشی برای ارائه خدمات استفاده می‌کرد. به گفته دکتر محمدمهدی زمانی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی اداره‌کل تأمین‌اجتماعی درمان استان تهران، «سازمان قبل از تصویب قانون الزام تنها از وزارت بهداری آن زمان خرید خدمت می‌کرد و با تصویب این قانون ساخت‌وساز مراکز درمانی ملکی را اغاز کرد. اما تعداد مراکز جوابگوی رفع نیازهای درمانی بیمه‌شدگان نبود و به‌همین دلیل سازمان مکلف شد که از مراکز خصوصی و دولتی خرید خدمت کند.»
در نتیجه خرید خدمت از مراکز طرف قرارداد، اسناد پزشکی از جمله برگه‌های دفترچه‌های درمان بسیاری صادر شد که رسیدگی به برگه‌های مذکور را برای محاسبات مالی ضروری کرد.
زمانی در این باره می‌گوید: «به‌دنبال سیاست خرید خدمت، بخش درمان غیرمستقیم سازمان تأمین‌اجتماعی تشکیل شد که اکنون در ذیل معاونت درمان سازمان با عنوان «اداره‌کل درمان غیرمستقیم» قرار دارد. همچنین در مدیریت‌های درمان استان‌ها، «دفتر اسنادپزشکی» به‌منظور رسیدگی به سندهای درمانی بیمه‌شدگان در مراکز طرف قرارداد ایجاد شد.»
روند فعالیت دفاتر اسنادپزشکی طی سال‌های اخیر با تغییراتی مواجه شده است؛ به‌نحوی که در سال 1398 چارت تشکیلاتی اسناد پزشکی ارتقا یافت و با حذف برخی واحدها و ادارات با عنوان «معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی» ذیل مدیریت درمان استان‌ها شروع به فعالیت کرد.
وظایف اسنادپزشکی؟
اکنون باید دید وظایف معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی چیست و به‌طور دقیق چه کارهایی را انجام می‌دهد. در یک نگاه اجمالی می‌توان گفت وظایف معاونت مذکور در سه بخش کلی نخست شامل خرید خدمت از تمام مراکز تشخیصی و درمانی، دوم دریافت اسناد پزشکی از مراکز طرف قرارداد و رسیدگی و کنترل اسناد و سوم، پرداخت هزینه‌ها را شامل می‌شود. سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی اداره‌کل درمان استان تهران با اشاره به جزئیات این خدمات می‌گوید: «در بخش نخست، خرید خدمت باید از تمامی مراکز درمانی و تشخیصی دارای مجوز فعالیت از مجاری قانونی نظیر وزارت بهداشت و سازمان نظام‌پزشکی به‌صورت انعقاد قرارداد انجام شود. همچنین وظیفه دوم، یعنی دریافت و رسیدگی به اسناد پزشکی که در اصطلاح «مقومی اسناد» نام دارد برعهده گروه کارشناسان خبره قرار دارد و در نهایت هزینه‌ها باید بر مبنای تعرفه دولتی محاسبه و پرداخت شود.»
دریافت الکترونیکی اسناد سرپایی
به این ترتیب، در هر استان مراکز طرف قرارداد سازمان، اسناد درمانی بیماران را به معاونت‌های خرید راهبردی ارسال می‌کنند که این روند اکنون در بخش‌های درمان سرپایی به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود. تا پیش از استفاده از فناوری اطلاعات، نسخ پزشکان، اعم از دستورات دارویی و پاراکلینیک در برگه‌های دفترچه‌های کاغذی ثبت می‌شد و مراکز محل مراجعه بیماران نیز پس از ارائه خدمات، برگه‌ها را جمع‌آوری کرده و به دفاتر اسنادپزشکی ارسال می‌کردند. اما با استقرار نسخه‌الکترونیک ابتدا در مراکز ملکی تأمین‌اجتماعی و تعمیم آن به مراکز طرف قرارداد، اینک اسنادپزشکی بخش‌های درمان سرپایی در قالب فناوری اطلاعات ارسال می‌شود و این شیوه در سراسر استان‌های کشور به‌اجرا درمی‌‌آید.
برهمین اساس، دکتر نادر پارسایی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان تأمین‌اجتماعی استان گلستان درباره فراگیر شدن طرح نسخه‌الکترونیک در بین مراکز طرف قرارداد می‌گوید: «پس از استقرار سامانه نسخه‌الکترونیک در بخش سرپایی مراکز طرف قرارداد که از سال 1398 آغاز شد با اطلاع‌رسانی مناسب به پزشکان، مراکز درمانی، بیمارستان‌ها و داروخانه‌ها در قالب برگزاری سمینارها، ارائه برنامه‌های آموزشی و معرفی کتاب با محتوای آموزشی، فعالان عرصه درمان را برای بهره‌مندی از نسخه‌الکترونیک همسو کردیم.»
همچنین زمانی در شرح جزئیات دریافت اسنادپزشکی، می‌گوید: «در هر استان مراکز طرف قرارداد سازمان، اسناد درمانی بیماران را که درواقع اسناد مالی به‌شمار می‌رود به معاونت‌های خرید راهبردی ارسال می‌کنند که این اقدام اکنون در بخش‌های سرپایی به‌صورت الکترونیک و درصد کمی به‌صورت کاغذی انجام می‌شود. سپس مبالغ مالی سندها بررسی شده و پس از تایید مراتب، جهت پرداخت در اختیار بخش ممیزی قرار می‌گیرد. پیش از این پرداخت‌ها در معاونت خرید راهبردی استان‌ها انجام می‌شد؛ اما با تغییر چارت تشکیلاتی، ممیزی برعهده معاونت پشتیبانی و توسعه منابع انسانی و پرداخت نیز در اختیار اداره کل مالی سازمان قرار دارد.»
پایلوت پرونده‌های پزشکی الکترونیک
اینک برنامه الکترونیک شدن دریافت اسنادپزشکی بخش‌های بستری از سوی سازمان تأمین‌اجتماعی پی‌گیری می‌شود و برای این منظور تأمین‌اجتماعی با استقرار سامانه «رسا» امکان دریافت پرونده‌های پزشکی بیماران را از مراکز طرف قرارداد دولتی/دانشگاهی فراهم کرده است. در طرح‌های بیست‌گانه تحول‌آفرین و توسعه‌ای سازمان نیز مطابق با بند 2 این طرح، ارسال الکترونیک اسناد بستری و بستری موقت توسط مراکز طرف قرارداد مورد توجه قرار گرفته است. همچنین پیاده‌سازی سرویس‌های موردنظر وزارت بهداشت از جمله سرویس برگشت کسور و سرویس رهگیری اسنادپزشکی در این سامانه از دیگر برنامه‌های تأمین‌اجتماعی به‌شمار می‌رود.
زمانی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسنادپزشکی اداره‌کل درمان استان تهران در این باره از آمادگی برای اتصال به سامانه سپاس وزارت بهداشت به‌منظور دریافت الکترونیک اسناد بستری خبر می‌دهد. به گفته او «با پایه‌گذاری سامانه رسا تأمین‌اجتماعی در مسیر دریافت پرونده بستری بیمه‌شدگان در مراکز دولتی/دانشگاهی قرار داریم و این سامانه در 6 بیمارستان استان تهران مراحل پایلوت را پشت‌سر گذاشته و اخیرا طی نامه‌ای با امضای مدیرعامل سازمان به وزارت بهداشت اعلام شده است که آماده پذیرش اسناد همه بیمارستان‌های بخش دولتی و دانشگاهی و حتی خصوصی در سامانه رسا هستیم.»
پارسایی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان گلستان در این باره می‌گوید: «اکنون پذیرش پرونده‌های بستری بیمه‌شده‌های ما در مراکز طرف قرارداد به‌صورت الکترونیک انجام می‌شود و در آینده‌ای نزدیک دریافت اسناد بستری این مراکز در سامانه «رسا» سازمان تأمین‌اجتماعی میسر خواهد شد. در نتیجه می‌توانیم رسیدگی به اسناد را در قالب خدمات الکترونیک انجام دهیم.»
به گفته پارسایی، اجرای طرح مذکور یعنی دریافت الکترونیک اسناد در سامانه رسا به‌صورت پایلوت در بیمارستان‌های هر استان درحال اجرا است و در استان گلستان نیز در دو بیمارستان انجام می‌شود.
وی در این زمینه می‌افزاید: «در نتیجه اسناد پزشکی را به‌طور هم‌زمان هم به‌صورت کاغذی و نیز الکترونیک رسیدگی می‌کنیم. پایلوت این طرح کمک می‌کند تا نواقص برطرف و رسیدگی‌ها با دقت و صحت بیشتری انجام شود.»
اتصال مراکز ملکی به سامانه رسا
یکی دیگر از اهداف راهبردی تأمین‌اجتماعی مطابق با طرح‌های بیست‌گانه، طرح پایلوت سامانه رسا در مراکز ملکی سازمان به‌منظور پذیرش و پردازش اسناد بستری است. به این ترتیب، اسناد بستری و بستری موقت توسط بیمارستان‌های ملکی سازمان به‌صورت الکترونیک به سامانه «رسا» تأمین‌اجتماعی منتقل می‌شود و اداره‌کل درمان غیرمستقیم وظیفه رسیدگی به اسناد مذکور را برعهده دارد. انجام این اقدام همچنین در بند 3 طرح‌های بیست‌گانه سازمان با عنوان «طرح اصلاح ساختار مدیریتی درمان» مورد تاکید قرار گرفته و در زیرمجموعه این بند «ارسال صورت‌حساب و مدارک پزشکی مراکز ملکی به سامانه‌های درمان غیرمستقیم» و نیز «پذیرش و رسیدگی الکترونیک اسناد پزشکی مراکز ملکی توسط معاونت خرید راهبردی استان‌ها» در زمره اهداف راهبردی درج شده است. به‌گفته زمانی، «از پانزدهم اسفند 1403 مراکز ملکی نیز به سامانه رسا متصل شده‌اند و اطلاعات پرونده بیماران بستری در مراکز ملکی با هدف خرید راهبردی در این سامانه ثبت می‌شود.»
افزایش سرعت و شفافیت
بهره‌مندی از خدمات الکترونیک مزایای فراوانی دارد و در حوزه اسناد پزشکی، دسترسی آسان به اطلاعات و بازبینی سریع اسناد را برای پرداخت هزینه‌های درمان مراکز طرف قرارداد فراهم کرده است. سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی مدیریت درمان گلستان، الکترونیک شدن اسناد پزشکی را موجب افزایش سرعت، دقت و شفافیت امور درمانی می‌داند. به گفته پارسایی، «اکنون امکان بررسی دقیق‌تر کسورات و بازبینی نسخه‌ها برای تجویز منطقی داروها فراهم شده که نهایتاً به بهینه‌شدن نظارت‌ها منجر می‌شود.»
همچنین سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی اداره‌کل درمان استان تهران، استفاده از خدمات الکترونیک را در دنیای شتاب‌زده امروز ضروری می‌داند و می‌گوید: «در این طرح دسترسی به اطلاعات و آمارها برای تجزیه و تحلیل تسهیل شده است؛ اما نباید از تخلفات احتمالی غافل شد. پیش از این اگر کسی دفترچه دیگری را استفاده می‌کرد، اکنون هر فرد با ارائه کد ملی می‌تواند این مسیر را طی کند. سازمان تأمین‌اجتماعی برای پیشگیری، کد رهگیری را به تلفن همراه بیماران ارسال و آن را به پزشک معالج و مراکز تشخیصی و داروخانه‌ها ارائه می‌کند تا صحت بیمه‌شدگان تأیید شود.»
زمانی نیز از مزایای دیگر اسناد پزشکی الکترونیک، امکان شناسایی تخلفات عنوان می‌کند: «قبلاً حجم بالای اسناد کاغذی مانع بررسی دقیق بود، اما اکنون اطلاعات چند سال گذشته بیمار از جمله بیماری‌ها، داروهای تجویزی و آزمایش‌ها به‌راحتی در دسترس است و این امر نظارت گذشته‌نگر ما را کامل‌تر می‌کند.»
کنترل دقیق مصرف داروها
بسیاری از داروهای بیماران خاص و صعب‌العلاج جزو اقلام گران‌قیمت محسوب می‌شوند. سازمان تأمین‌اجتماعی با همکاری صندوق بیمه‌های خاص و صعب‌العلاج، دسترسی رایگان یا با فرانشیز اندک به این داروها را برای بیمه‌شدگان فراهم کرده است. پیش از الکترونیکی شدن اسناد پزشکی، نظارت دقیق بر مصرف داروها به دلیل حجم بالای پرونده‌ها دشوار بود، اما اکنون با استفاده از خدمات الکترونیک، امکان رصد دقیق مصرف این داروها فراهم شده است.
زمانی، سرپرست معاونت خرید راهبردی و اسناد پزشکی اداره‌کل درمان استان تهران، درباره تدابیر نظارتی این معاونت بر داروهای گران‌قیمت مانند شیمی‌درمانی می‌گوید: «داروهای گران‌قیمت بیماری‌های خاص طبق استاندارد تجویز وزارت بهداشت کنترل می‌شوند. بیماران دارای پرونده پزشکی مشخص هستند و تجویز داروها به ثبت رسیده و سهمیه دارویی هر بیمار تعیین می‌شود. همچنین تأییدیه داروها در پرتال معاونت درمان درج می‌شود که قابل ردیابی و بررسی است.»