کارورزی پل ورود به بازار کار
طرح کارورزی به‌عنوان یکی از سیاست‌های فعال بازار کار، تلاش دارد تا با ایجاد پیوند میان دانشگاه و صنعت، پلی برای ورود فارغ‌التحصیلان به بازار کار فراهم کند؛ الگویی که از یک‌سو می‌تواند باری از دوش آمار بالای بیکاری دانشگاهیان بردارد و از سوی دیگر، نیاز کارفرمایان به نیروی انسانی آموزش‌دیده را پاسخ دهد. این طرح از سال ۱۳۹۶ و با استناد به ماده ۷۱ قانون برنامه ششم توسعه به دستور وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی عملیاتی شد و از همان ابتدا به عنوان راه‌حلی برد-برد برای کارورز و کارفرما مورد تأکید قرار گرفت.
کارجویان تحصیل‌کرده می‌توانند به‌عنوان کارورز در بنگاه‌های اقتصادی کار کنند و کمک‌هزینه دریافت کنند. در صورت استخدام رسمی پس از دوره کارورزی، کارفرما دو سال از پرداخت حق بیمه معاف می‌شود. این مشوق بیمه‌ای، ابزاری مؤثر برای تشویق جذب نیروهای جوان و تحصیل‌کرده است و به‌عنوان کاتالیزوری برای تسریع استخدام عمل می‌کند.
در نخستین سال اجرای رسمی، یعنی خرداد ۱۳۹۶، دستورالعمل اجرایی طرح از سوی وزارت کار ابلاغ شد. بر اساس این دستورالعمل، فارغ‌التحصیلان و بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند در سامانه طرح ثبت‌نام و با یکدیگر وارد فرایند کارورزی شوند. طبق آخرین گزارش رسمی تا دی‌ماه سال گذشته، ۱۶۱ هزار و ۱۳۲ نفر در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد، ۶۹ هزار و ۲۶۱ نفر با عقد قرارداد وارد بازار کار شده‌اند. همچنین ۲۲ هزار و ۱۳۹ بنگاه اقتصادی مشارکت داشتند که ۱۲ هزار و ۴۲۷ مورد از آن‌ها موفق به بهره‌مندی از معافیت بیمه‌ای شدند. این آمار نشان می‌دهد که طرح کارورزی توانسته تا حدودی جای خود را در بازار کار کشور باز کند، هرچند همچنان چالش‌هایی در مسیر اجرای اثربخش آن وجود دارد.
برخی کارشناسان معتقدند که صرفاً اتکا به معافیت بیمه‌ای نمی‌تواند ضامن پایداری این روند باشد. «آرمین خوشوقتی»، کارشناس روابط کار، در گفت‌وگو با آتیه‌نو تاکید می‌کند که دولت باید از ابزارهای مکمل مانند یارانه دستمزد یا تسهیلات کم‌بهره نیز بهره بگیرد، به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته که ظرفیت اشتغال‌پذیری محدودتر است. خوشوقتی با اشاره به ضرورت بومی‌سازی اشتغال می‌گوید که استخدام نیروی محلی در بنگاه‌های بومی نه‌تنها نرخ بیکاری را کاهش می‌دهد، بلکه از مهاجرت ناخواسته به کلان‌شهرها و پیامدهای آن از جمله حاشیه‌نشینی نیز جلوگیری می‌کند. همچنین او بر لزوم انطباق فرصت‌های کارورزی با رشته‌های تحصیلی دانشگاهی تأکید دارد؛ چراکه تنها در این صورت است که سرمایه انسانی دانشگاهی به بهره‌وری منتهی می‌شود.
اگرچه نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در زمستان ۱۴۰۳ به ۱۰.۷ درصد رسیده و نسبت به زمستان سال قبل کاهش یافته، اما همچنان بالاتر از نرخ بیکاری عمومی است و نشان‌دهنده دشواری‌های ورود به بازار کار برای این گروه است. در واقع، از هر هزار نفر دارای تحصیلات عالی، ۱۰۷ نفر در زمستان گذشته بیکار بوده‌اند. از سوی دیگر، شواهد میدانی حاکی از آن است که بسیاری از فارغ‌التحصیلان به ناچار وارد مشاغل غیررسمی، اینترنتی و دور از تخصص خود می‌شوند که اغلب ثبات و امنیت شغلی ندارند.
کارجویان تحصیل‌کرده می‌توانند به‌عنوان کارورز در بنگاه‌های اقتصادی کار کنند و کمک‌هزینه دریافت کنند. در صورت استخدام رسمی پس از دوره کارورزی، کارفرما دو سال از پرداخت حق بیمه معاف می‌شود. این مشوق بیمه‌ای، ابزاری مؤثر برای تشویق جذب نیروهای جوان و تحصیل‌کرده است و به‌عنوان کاتالیزوری برای تسریع استخدام عمل می‌کند.
در نخستین سال اجرای رسمی، یعنی خرداد ۱۳۹۶، دستورالعمل اجرایی طرح از سوی وزارت کار ابلاغ شد. بر اساس این دستورالعمل، فارغ‌التحصیلان و بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند در سامانه طرح ثبت‌نام و با یکدیگر وارد فرایند کارورزی شوند. طبق آخرین گزارش رسمی تا دی‌ماه سال گذشته، ۱۶۱ هزار و ۱۳۲ نفر در این طرح ثبت‌نام کرده‌اند که از این تعداد، ۶۹ هزار و ۲۶۱ نفر با عقد قرارداد وارد بازار کار شده‌اند. همچنین ۲۲ هزار و ۱۳۹ بنگاه اقتصادی مشارکت داشتند که ۱۲ هزار و ۴۲۷ مورد از آن‌ها موفق به بهره‌مندی از معافیت بیمه‌ای شدند. این آمار نشان می‌دهد که طرح کارورزی توانسته تا حدودی جای خود را در بازار کار کشور باز کند، هرچند همچنان چالش‌هایی در مسیر اجرای اثربخش آن وجود دارد.
برخی کارشناسان معتقدند که صرفاً اتکا به معافیت بیمه‌ای نمی‌تواند ضامن پایداری این روند باشد. «آرمین خوشوقتی»، کارشناس روابط کار، در گفت‌وگو با آتیه‌نو تاکید می‌کند که دولت باید از ابزارهای مکمل مانند یارانه دستمزد یا تسهیلات کم‌بهره نیز بهره بگیرد، به‌ویژه در مناطق کمتر توسعه‌یافته که ظرفیت اشتغال‌پذیری محدودتر است. خوشوقتی با اشاره به ضرورت بومی‌سازی اشتغال می‌گوید که استخدام نیروی محلی در بنگاه‌های بومی نه‌تنها نرخ بیکاری را کاهش می‌دهد، بلکه از مهاجرت ناخواسته به کلان‌شهرها و پیامدهای آن از جمله حاشیه‌نشینی نیز جلوگیری می‌کند. همچنین او بر لزوم انطباق فرصت‌های کارورزی با رشته‌های تحصیلی دانشگاهی تأکید دارد؛ چراکه تنها در این صورت است که سرمایه انسانی دانشگاهی به بهره‌وری منتهی می‌شود.
اگرچه نرخ بیکاری فارغ‌التحصیلان دانشگاهی در زمستان ۱۴۰۳ به ۱۰.۷ درصد رسیده و نسبت به زمستان سال قبل کاهش یافته، اما همچنان بالاتر از نرخ بیکاری عمومی است و نشان‌دهنده دشواری‌های ورود به بازار کار برای این گروه است. در واقع، از هر هزار نفر دارای تحصیلات عالی، ۱۰۷ نفر در زمستان گذشته بیکار بوده‌اند. از سوی دیگر، شواهد میدانی حاکی از آن است که بسیاری از فارغ‌التحصیلان به ناچار وارد مشاغل غیررسمی، اینترنتی و دور از تخصص خود می‌شوند که اغلب ثبات و امنیت شغلی ندارند.