کودکآزاری و تابوهای فرهنگی
نرگس جمشیدیان مسئول واحد حقوقی انجمن حمایت از حقوق کودکان
گزارش و پیگیری پروندههای تجاوز جنسی به کودکان به دلیل ترس از آبرو و انگ اجتماعی در سایه تابوهای فرهنگی، اغلب با موانعی در کشور مواجه است.
در بسیاری از موارد، کودکان بهویژه در سنین پایین که مورد تجاوز قرار میگیرند، درک درستی از اتفاقی که برایشان پیش آمده ندارند و حتی ممکن است تصور کنند این رفتار طبیعی است. وقتی نیز که متجاوز از نزدیکان کودک باشد، کودک ممکن است نتواند موضوع را بازگو کند یا خانواده او را از صحبت کردن در مورد آن منع کنند.
حتی در مواردی که کودک قصد افشاگری دارد، ممکن است با بیتوجهی و یا منع از بازگو کردن مواجه شود. در برخی از خانوادهها به کودک گفته میشود که درباره اندام خصوصیاش صحبت نکند یا حتی موضوع را کتمان میکنند تا آبرویشان حفظ شود.
در موارد تجاوز به دختران این محدودیت شدیدتر است. ترس از آینده کودک و نگرانی از انگ اجتماعی باعث میشود خانوادهها از گزارشدهی خودداری کنند. در برخی موارد نیز پدر خود متجاوز بوده و مادر بهخاطر ترس از آبرو و ترس از فروپاشی خانواده، از گزارش جرم خودداری میکند.
در برخی از مواردی که خانوادهها با انجمن تماس میگیرند، در بدو امر تعرض جدی پیگیری میشود اما پس از مدتی، تحت فشار اطرافیان یا به دلیل نگرانی از افشای موضوع، همکاری خود را قطع میکنند.
حتی در مواردی که وکلای انجمن وکالت پرونده را برعهده گرفته و ورود کردهاند، خانوادهها در مرحله دادسرا یا دادگاه از ادامه پیگیری منصرف شده و ارتباطشان را قطع کردهاند. این امر موجب سختی در پیگیری پروندهها میشود.
بنابراین میتوان چنین نتیجه گرفت که یکی از بزرگترین موانع رسیدگی به جرائم جنسی علیه کودکان تابوهای فرهنگی و اجتماعی است. به همین دلیل فرهنگسازی برای تغییر این نگرش جامعه و همچنین تقویت سازوکارهای حمایتی از خانواده قربانیان بسیار احساس میشود.
به گفته کارشناسان، تابوهای فرهنگی و نگرشهای سنتی در مورد جرایم جنسی نهتنها به قربانیان فشار روانی وارد میکند بلکه با ایجاد فضای مخفیکاری، «حاشیه امن» برای مجرمان فراهم میکند. کاهش گزارشدهی به دلیل ترس از افشا یا قضاوت، هزینه ارتکاب جرم را برای متجاوزان کاهش داده و احتمال مجازات را کاهش میدهد. با توجه به اینکه کودکآزاری جرمی عمومی است، اما میبایست تمام مردم در صورت مواجهه با چنین مواردی، با مراجع ذیصلاح همچون پلیس یا اورژانس اجتماعی تماس گرفته و کودکآزاری را گزارش دهند، یا حتی میتوانند موضوع را از طریق انجمنهایی که اساسنامه آنها در زمینه حمایت از اطفال و نوجوانان مانند انجمن حمایت از حقوق کودکان است، پیگیری کنند.
انجمن حمایت از حقوق کودکان از نهادهای قانونگذار و اجرایی خواسته تا با ایجاد بستری امن برای گزارشدهی و حمایت از قربانیان، مانع از تداوم سکوت در این پروندهها شوند. علاوه بر این، انجمن حمایت از حقوق کودکان به منظور حمایت از حقوق کودکان؛ بهویژه کودکان در معرض آسیب یا آسیبدیده ضمن ارائه خدمات مشاوره حقوقی به تماسگیرندگان، وکالت رایگان شامل موارد کیفری (از قبیل کودکآزاری و تجاوز جنسی) و مدنی (از قبیل نفقه، حضانت) کودکان را میپذیرد.