مذاکرات سیاسی و پیش‌بینی نرخ ارز
رحمان سعادت کارشناس اقتصادی
مذاکرات سیاسی اخیر میان ایران و آمریکا، تأثیر قابل‌توجهی بر نرخ ارز و طلا گذاشته و شرایط خاصی در این بازارها ایجاد کرده است. این موضوع پرسشی اساسی ایجاد می‌کند؛ در صورت موفقیت یا شکست مذاکرات، سرنوشت این بازارها چگونه خواهد بود؟
در ایام نوروز، با وجود آنکه حجم معاملات ارزی بسیار اندک بود، نرخ‌ها رشد قابل‌توجهی را تجربه کردند. به‌عبارت دیگر، دلالان با سوءاستفاده از تعطیلات سعی کردند نرخ ارز را افزایش دهند. اما در اولین روز پس از تعطیلات و با آغاز مذاکرات ایران و آمریکا، نرخ ارز و قیمت طلا به‌شدت کاهش یافت. این موضوع نشان می‌دهد که دلالان بازار ارز در تلاش برای نرخ‌سازی بوده‌اند. وقتی خبر شروع مذاکرات ایران و آمریکا منتشر شد، نرخ ارز، طلا و سکه کاهش شدیدی را تجربه کرد و این موضوع منجر به ضرر سنگین دلالان و سوداگران شد.
معمولاً ۷۰ درصد افرادی که به‌صورت غیرحرفه‌ای در بازار ارز فعالیت می‌کنند، در دام «جهش نرخ دلار» می‌افتند. بنابراین، مردم باید با دقت و دانش کافی وارد این بازار شوند و تنها به‌منظور رفع نیازهای واقعی خود اقدام به خرید و فروش کنند. افراد خبره و صاحبان سرمایه‌های کلان فریب نمی‌خورند و معمولاً پس از اینکه بازار دچار ریزش شد و تب جهش ارزی فروکش کرد، وارد بازار می‌شوند. در مواقعی که جهش ارزی رخ می‌دهد، معمولاً حداقل یک‌چهارم از افزایش نرخ ارز کاهش می‌یابد. به‌عنوان نمونه در ریزش اخیر، نرخ دلار حدود ۲۲ درصد کاهش یافت.
نرخ ارز در کشور ما تا حد زیادی یک متغیر سیاسی است. تغییرات در مسائل بین‌المللی و سیاست خارجی، تأثیر قابل‌توجهی بر بازار ارز دارد. بنابراین، هرچقدر هم اقتصاد داخلی تقویت شود، باز به سیاست خارجی و اقتصاد بین‌المللی وابسته خواهیم بود.
دلار به‌عنوان یک ارز مرجع در جهان، نقش اساسی در معاملات اقتصادی ایفا می‌کند و حدود ۷۰ درصد از معاملات جهانی با دلار انجام می‌شود. بنابراین، مذاکرات با آمریکا می‌تواند به کاهش و تثبیت نرخ‌ها در بازارهای مختلف منجر شود. در دو هفته اخیر، نرخ ارز حدود ۲۰۰۰ تومان در هر روز کاهش یافته است.
اگر توافقی که در این مذاکرات حاصل می‌شود، در سطح عالی باشد، احتمالاً شاهد ریزشی مشابه آنچه که در سال ۱۳۶۷ اتفاق افتاد، خواهیم بود. در این صورت، قیمت ارز ممکن است سقوطی تاریخی را تجربه کند. اما اگر توافق حاصل‌شده در سطح اندک باشد، در بدترین حالت نرخ ارز تثبیت شده و از افزایش بیشتر آن جلوگیری خواهد شد.
ثبات در بازار ارز تأثیر زیادی بر تولید دارد و با توجه به شعار امسال مبنی بر «سرمایه‌گذاری در تولید»، تثبیت نرخ ارز می‌تواند موتور محرک رشد تولید باشد. اقتصاد ایران ظرفیت‌های بالایی برای رشد دارد و مذاکرات ایران و آمریکا می‌تواند منجر به افزایش سرمایه‌گذاری در این بخش‌ها شود. در این شرایط، اهداف برنامه هفتم توسعه نیز قابل‌دسترس خواهد بود.