دکتر مهدی ناقوسی در گفت‌وگو با آتیه‌نو مطرح کرد
افزایش 50 درصدی بودجه درمان مستقیم
سازمان تأمین‌اجتماعی پس از وزارت بهداشت، دومین ارائه دهنده خدمات درمانی در کشور به‌شمار می‌رود. این نهاد از طریق بیش از 400 مرکز، خدمات سرپایی و بستری بیمه‌شدگان را ارائه می‌دهد. عواملی مانند رایگان بودن و ارتقای کیفیت خدمات، توانسته میزان استقبال از این مراکز را فزونی دهد، به‌نحوی که طی 9 ماه سال گذشته بیش از 100 میلیون مراجعه به بخش سرپایی به‌ثبت رسیده است. برای اطلاع از کمّ‌وکیف این خدمات با دکتر مهدی ناقوسی، مدیرکل درمان مستقیم سازمان تأمین‌اجتماعی به گفت‌وگو نشستیم. به گفته او بودجه درمان مستقیم در سال جاری در مقایسه با سال گذشته حدود 50 درصد افزایش یافته است. مشروح این گفت‌وشنود را پیش رو دارید.
سلاله صدرایی روزنامه نگار
چه تعداد مرکز ملکی در حوزه بستری و سرپایی متعلق به تأمین‌اجتماعی است و این نهاد چند درصد خدمات درمانی کشور را ارائه می‌دهد؟
سازمان تأمین‌اجتماعی در بخش درمان مستقیم، 404 مرکز درمانی ملکی در سراسر کشور دارد. در حوزه درمان بستری، سازمان دارای 80 مرکز، شامل 75 بیمارستان و پنج مرکز جراحی محدود (دی‌کلینیک) است.
همچنین در حوزه درمان سرپایی از طریق 328 مرکز شامل درمانگاه عمومی، تخصصی، پلی‌کلینیک و دندانپزشکی مستقل ارائه خدمت می‌‌کنیم.
اما در پاسخ به بخش دوم سؤالتان باید بگویم؛ سازمان 11 هزار و 647 تخت فعال بستری دارد که این میزان 7.7 درصد تخت‌های فعال کشور را شامل می‌شود. همچنین 7.2 درصد کل بیمارستان‌های کشور متعلق به تأمین‌اجتماعی است و این نهاد در یکی دو سال گذشته، پس از دانشگاه علوم‌پزشکی و بخش خصوصی در رده سوم از لحاظ تعداد بیمارستان‌ها و تخت فعال قرار داشت.
بودجه درمان مستقیم در سال 1404 چقدر است و در مقایسه با سال‌های گذشته چه روندی دارد؟
بودجه مصوب امسال در زمینه «اعتبارات هزینه‌ای» در بخش «تولید درمان» مبلغ 88 میلیارد و 767 میلیون تومان تعیین شده که در مقایسه با سال گذشته 47.6 درصد رشد دارد.
همچنین در سال جاری بودجه «برنامه‌های عملیاتی» با 66.4 درصد رشد نسبت به سال گذشته به مبلغ 6 میلیارد و 735 میلیون تومان رسیده است.
جا دارد اضافه کنم که اعتبارات هزینه‌ای در بخش تولید درمان در سال 1403 (قطعی و برآوردی) به مبلغ 60 میلیارد و 164 میلیون تومان بود که در مقایسه با سال 1402 رشد 42.2 درصدی داشت. در این بازه زمانی، مصارف بخش درمان برای برنامه‌های عملیاتی، مبلغ 4 میلیارد و 48 میلیون تومان تعیین شد که نسبت به سال قبل حدود 59 درصد افزایش داشت.
نخستین بند از طرح‌های بیست‌گانه سازمان تأمین‌اجتماعی مربوط به «طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع و حفاظت مالی بیمه‌شدگان» است. در حال حاضر، نظام ارجاع در درمان مستقیم چگونه اجرا می‌شود و برنامه آن اداره‌کل برای اجرای کامل طرح چیست؟
نظام ارجاع داخلی در تمامی مراکز ملکی به‌اجرا در می‌آید و تأمین‌اجتماعی توانسته با هدایت صحیح و به‌موقع بیماران توسط پزشک عمومی در سطح یک، تا حد زیادی از ظرفیت تخصصی یعنی سطوح دو و سه درمانی در مراکز ملکی، استفاده بهینه کند. اجرای طرح این‌گونه است که در تمامی مراکز ملکی، بیماران برمبنای تشخیص پزشکان عمومی در صورت نیاز به ویزیت سطح دو و سه یعنی متخصص و فوق‌تخصص، در یک فرایند تعریف‌شده به این پزشکان در همان مرکز یا سایر مراکز ملکی سطح استان، ارجاع می‌شوند.
به این ترتیب، مسیر ویزیت پزشک متخصص/فوق‌تخصص از طریق نظام ارجاع در سامانه جامع مدیریت اطلاعات بیمارستانی (HIS) نشان‌دار شده و پس از ویزیت بیمار توسط متخصص/فوق‌تخصص، بازخورد اقدامات این پزشکان به‌عنوان گیرنده ارجاع، برای پزشک عمومی سطح یک قابل مشاهده است.
گزارش‌های تولیدی از عملکرد نظام ارجاع داخلی از طریق سامانه HIS نشان می‌دهد که نظام ارجاع داخلی به‌درستی اجرا شده و در مسیر ارتقا قرار دارد. بر این اساس در نظر داریم تا سیستم نظام ارجاع داخلی را به‌صورت منطقه‌ای و کشوری انجام دهیم. این اقدام کمک می‌کند تا بیماران در صورت تشخیص پزشکان سطوح تخصصی مراکز ملکی، برای ادامه درمان به استان‌های هم‌جوار منطقه‌ای یا در صورت لزوم به بیمارستان میلاد تهران ارجاع داده شوند.
برخی بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی به‌عنوان مراکز تخصصی و فوق‌تخصصی، خدماتی مانند جراحی ارتوپدی، قلبی - عروقی، چشم و مغز و اعصاب ارائه می‌دهند. با توجه به گرانی تجهیزات و لوازم پزشکی و افزایش نرخ ارز، برای تهیه اقلام پزشکی و تجهیزات های‌‌تِک، چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
همان‌طور که اشاره کردید؛ بیمارستان‌هایی از جمله شهید دکتر لواسانی، شهید دکتر لبافی‌نژاد، شهید دکتر فیاض‌بخش و شهید دکتر معیری سانتر خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی هستند. از طرفی سازمان تأمین‌اجتماعی همواره بودجه‌های مناسبی را برای خرید لوازم پزشکی و به‌روزرسانی تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته درمانی اختصاص می‌دهد. در نتیجه، تمامی تجهیزات پزشکی مصرفی مانند اروتز و پروتز برای بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی رایگان است.
طی سال‌های اخیر با توجه به گرانی نرخ ارز و تورم اقتصادی، سازمان علاوه بر پرداخت هزینه‌های گزاف تجهیزات درمانی، برنامه‌ریزی‌های خوبی را در راستای افزایش بهره‌برداری از امکانات و تجهیزات موجود در مراکز طرف قرارداد و ملکی انجام داده که اجرای این برنامه‌ها براساس سند نقشه راه درمان کشور (ابلاغی وزارت بهداشت) پیش می‌رود. بنابراین تجهیزات پیشرفته پزشکی (های‌‌تک) مطابق با سطح‌بندی و سندهای مرتبط با وزارت بهداشت در سال‌های گذشته تأمین شده و در اختیار مراکز درمانی سازمان قرار گرفته است. برای مثال، سال گذشته در استان‌های گلستان، سیستان‌وبلوچستان و خراسان شمالی دستگاه MRI خریداری شد. همچنین دستگاه آنژیوگرافی به استان خراسان رضوی و 11 دستگاه سی‌تی اسکن به استان‌های تهران، آذربایجان‌شرقی، خوزستان، مازندران، کردستان، مرکزی، بوشهر و خراسان رضوی تعلق گرفت. باید توجه داشت که تهیه اقلام پیشرفته پزشکی براساس دستورالعمل «ارزیابی امکان‌سنجی فنی و اقتصادی خرید تجهیزات» انجام می‌شود.
راهکار دیگر اینکه بسیاری از مراکز درمانی به‌منظور افزایش طول عمر و جلوگیری از خرابی لوازم و وسایل پزشکی با مراکز ارائه‌دهنده خدمات، قرارداد منعقد کرده‌اند. انجام این اقدام کمک کرده تا تعریف سازمانی از طول عمر مفید دستگاه‌ها از 10 سال به 12 و 15 سال افزایش یابد. علاوه بر آن، خرید تجهیزات باکیفیت و تنظیم مشخصات فنی دستگاه‌ها نیز با دقت بیشتری انجام می‌شود. تمرکز بر ارائه خدمات تخصصی در مراکز منتخب، تمهید دیگری است که در راستای صرفه‌جویی در منابع و مصارف، اندیشیده شده است.
کدام‌یک از طرح‌های غربالگری بیماری‌ها، هم‌سو با نظام سلامت کشور در مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی اجرا می‌شود و پیشگیری از بیماری‌ها علاوه بر اجرای موازین وزارت بهداشت، مبتنی بر کدام راهبرد تأمین‌اجتماعی است؟
مدیریت خدمات سلامت از دیرباز مهم‌ترین دغدغه نظام‌های سلامت بوده است. در این راستا تلاش می‌شود تا با چیدمان مناسب واحدهای تأمین‌‌کننده خدمت و اولویت‌بندی آن‌ها، دسترسی مردم به مجموعه خدمات درمانی تا حد امکان سهل، سریع، عادلانه و با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت محقق شود. براین اساس وزارت بهداشت به‌عنوان متولی درمان کشور به‌صورت فراگیر از سال‌های گذشته خدمات مراقبت سرطان، پیشگیری و غربالگری را در اختیار مردم قرار داده است.
با شکل‌گیری نگاه جدید سلامت‌محور در حوزه درمان، سازمان تأمین‌اجتماعی نیز در سال‌های اخیر علاوه بر ارائه خدمات مراقبتی و درمانی در مراکز ملکی، به این رویکرد مهم توجه ویژه داشته و هم‌گام با توصیه‌های غربالگری سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت در صیانت از سلامت بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران، طرح‌های پایش سلامت را پیاده‌سازی می‌کند.
از سال 1400 طرح‌های غربالگری سرطانهای شایع و پرهزینه مانند سرطان برست و روده بزرگ مطابق با استاندارد IRAPEN (کاهش چهار بیماری دیابت، فشارخون بالا، سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی وزارت بهداشت)، اجرا می‌شود. مدیریت‌های درمان استان‌ها منطبق با شرایط، ظرفیت و امکانات خود طرح مذکور را عملیاتی کرده‌اند.
به‌این ترتیب، گروه‌های هدف از طریق خدمات ویزیت، معاینات و آزمایش‌های مورد نظر در زمینه سرطانهای شایع، غربالگری شده و در صورت نیاز از خدمات ماموگرافی و کولونوسکوپی، بهره‌مند می‌شوند.
اجرای طرح‌های غربالگری سرطانهای شایع با هدف شناسایی افراد مشکوک، پرخطر یا مبتلا به سرطان انجام می‌شود. در این روند، بیماران در مسیر درمان‌های تخصصی مراکز یا در قالب نظام ارجاع قرار می‌گیرند و با ثبت موارد، وضعیت سلامت آن‌ها مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
بسیاری از مراکز درمانی در مناطق محروم با کمبود نیروهای تخصصی و دندانپزشکی مواجه‌اند، به‌ویژه تعیین دستمزدها با تعرفه دولتی، جذب پزشکان را دشوار کرده است. برای رفع این موانع و ترمیم کمیّت نیرو چه اقداماتی انجام داده‌اید و چه برنامه‌هایی در نظر دارید؟
برای جذب مناسب پزشکان، تلاش کرده‌ایم تا شرایط دعوت به همکاری فعالان عرصه درمان از جمله پزشکان عمومی، متخصصان و دندانپزشکان را تسهیل کنیم. از این‌رو، امسال نیز دستورالعمل اجرایی پرداخت مبتنی بر عملکرد پزشکان (پرکیس) را به‌اجرا درمی‌آوریم. همچنین در مناطق محروم و کم‌برخوردار، تسهیلاتی را برای پزشکان درنظر گرفته‌ایم که ارائه خدمات رفاهی مانند تخصیص منزل مسکونی از جمله آن‌ها به‌شمار می‌رود. همچنین ضرایب افزایشی «ماندگاری در شهر/شهرستان» تا سقف 2.55 درصد در مراکز بستری و 4.1 درصد در مراکز سرپایی در زمینه دریافتی گروه‌های پزشکی اجرا می‌شود. این اقدامات منجر به افزایش انگیزه کادر درمان برای جذب و فعالیت در مراکز تابعه سازمان شده است.
در حوزه خدمات دندانپزشکی نیز برنامه‌هایی را عملیاتی کرده‌ایم؛ طی یک سال گذشته اعمال ضرایب تعدیلی به تعرفه‌های بخش دولتی تا سقف 1.7 درصد انجام شده است. با این اقدام، شاهد افزایش جذب و کاهش خروج دندانپزشکان در مراکز ملکی هستیم، به‌گونه‌ای که تعداد دندانپزشکان شاغل در سازمان از 570 نفر در سال 1402 به حدود 650 نفر در پایان سال 1403 رسیده است.
آمار عملکرد درمان مستقیم در حوزه خدمات سرپایی و بستری در سال گذشته چگونه بوده و در مقایسه با سال قبل از آن چه تغییراتی داشته است؟
سازمان تأمین‌اجتماعی از طریق 408 مرکز درمانی ملکی در دو بخش سرپایی و بستری به بیمه‌شدگان خدمات رایگان ارائه می‌کند و همه‌ساله شاهد افزایش استقبال از این خدمات هستیم. از منظر آماری در 9 ماه سال 1403 تعداد 109 میلیون و 192 هزار و 413 مراجعه به بخش درمان سرپایی انجام شده است. از این تعداد 49 میلیون و 641 هزار و 582 مراجعه مربوط به ویزیت پزشکان و 58 میلیون و 550 هزار و 831 مربوط به خدمات تشخیصی/درمانی است. جا دارد اضافه کنم که 75.8 درصد ویزیت‌ها از سوی پزشک عمومی، 19.6 درصد توسط پزشک متخصص و 4.6 درصد از طرف دندانپزشک ارائه شده است.
از تعداد کل مراجعات سرپایی 98.3 درصد مشمول بیمه تأمین‌اجتماعی، 0.2 درصد بیمه سلامت و 1.6 درصد مشمول سایر بیمه‌ها و بیماران آزاد بوده‌اند.
در بخش بستری نیز طی 9 ماه سال گذشته تعداد 672 هزار و 78 بیمار تحت درمان قرار گرفتند. این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال 1402 افزایش 0.8 درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین تعداد تخت فعال در مراکز بستری اعم از بیمارستان و مراکز جراحی محدود از 9217 تخت در 9 ماه سال 1402 به 9480 تخت فعال در بازه زمانی مشابه سال 1403 رسیده که 2.9 درصد افزایش داشته است.
درصد اشغال تخت، درصد سزارین و تعداد اعمال جراحی در بیمارستان‌های ملکی سازمان به‌ترتیب با رشد 0.2 و 0.2 و 1.1 درصدی نسبت به مدت‌زمان مشابه در سال 1402 همراه بوده است. مجموع زایمان‌ها نیز در 9 ماه سال 1403 برابر با 76 هزار و 293 مورد بود که در در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل از آن 6.3 کاهش داشت.
سازمان تأمین‌اجتماعی در بخش درمان مستقیم، 404 مرکز درمانی ملکی در سراسر کشور دارد. در حوزه درمان بستری، سازمان دارای 80 مرکز، شامل 75 بیمارستان و پنج مرکز جراحی محدود (دی‌کلینیک) است.
همچنین در حوزه درمان سرپایی از طریق 328 مرکز شامل درمانگاه عمومی، تخصصی، پلی‌کلینیک و دندانپزشکی مستقل ارائه خدمت می‌‌کنیم.
اما در پاسخ به بخش دوم سؤالتان باید بگویم؛ سازمان 11 هزار و 647 تخت فعال بستری دارد که این میزان 7.7 درصد تخت‌های فعال کشور را شامل می‌شود. همچنین 7.2 درصد کل بیمارستان‌های کشور متعلق به تأمین‌اجتماعی است و این نهاد در یکی دو سال گذشته، پس از دانشگاه علوم‌پزشکی و بخش خصوصی در رده سوم از لحاظ تعداد بیمارستان‌ها و تخت فعال قرار داشت.
بودجه درمان مستقیم در سال 1404 چقدر است و در مقایسه با سال‌های گذشته چه روندی دارد؟
بودجه مصوب امسال در زمینه «اعتبارات هزینه‌ای» در بخش «تولید درمان» مبلغ 88 میلیارد و 767 میلیون تومان تعیین شده که در مقایسه با سال گذشته 47.6 درصد رشد دارد.
همچنین در سال جاری بودجه «برنامه‌های عملیاتی» با 66.4 درصد رشد نسبت به سال گذشته به مبلغ 6 میلیارد و 735 میلیون تومان رسیده است.
جا دارد اضافه کنم که اعتبارات هزینه‌ای در بخش تولید درمان در سال 1403 (قطعی و برآوردی) به مبلغ 60 میلیارد و 164 میلیون تومان بود که در مقایسه با سال 1402 رشد 42.2 درصدی داشت. در این بازه زمانی، مصارف بخش درمان برای برنامه‌های عملیاتی، مبلغ 4 میلیارد و 48 میلیون تومان تعیین شد که نسبت به سال قبل حدود 59 درصد افزایش داشت.
نخستین بند از طرح‌های بیست‌گانه سازمان تأمین‌اجتماعی مربوط به «طرح پزشک خانواده و نظام ارجاع و حفاظت مالی بیمه‌شدگان» است. در حال حاضر، نظام ارجاع در درمان مستقیم چگونه اجرا می‌شود و برنامه آن اداره‌کل برای اجرای کامل طرح چیست؟
نظام ارجاع داخلی در تمامی مراکز ملکی به‌اجرا در می‌آید و تأمین‌اجتماعی توانسته با هدایت صحیح و به‌موقع بیماران توسط پزشک عمومی در سطح یک، تا حد زیادی از ظرفیت تخصصی یعنی سطوح دو و سه درمانی در مراکز ملکی، استفاده بهینه کند. اجرای طرح این‌گونه است که در تمامی مراکز ملکی، بیماران برمبنای تشخیص پزشکان عمومی در صورت نیاز به ویزیت سطح دو و سه یعنی متخصص و فوق‌تخصص، در یک فرایند تعریف‌شده به این پزشکان در همان مرکز یا سایر مراکز ملکی سطح استان، ارجاع می‌شوند.
به این ترتیب، مسیر ویزیت پزشک متخصص/فوق‌تخصص از طریق نظام ارجاع در سامانه جامع مدیریت اطلاعات بیمارستانی (HIS) نشان‌دار شده و پس از ویزیت بیمار توسط متخصص/فوق‌تخصص، بازخورد اقدامات این پزشکان به‌عنوان گیرنده ارجاع، برای پزشک عمومی سطح یک قابل مشاهده است.
گزارش‌های تولیدی از عملکرد نظام ارجاع داخلی از طریق سامانه HIS نشان می‌دهد که نظام ارجاع داخلی به‌درستی اجرا شده و در مسیر ارتقا قرار دارد. بر این اساس در نظر داریم تا سیستم نظام ارجاع داخلی را به‌صورت منطقه‌ای و کشوری انجام دهیم. این اقدام کمک می‌کند تا بیماران در صورت تشخیص پزشکان سطوح تخصصی مراکز ملکی، برای ادامه درمان به استان‌های هم‌جوار منطقه‌ای یا در صورت لزوم به بیمارستان میلاد تهران ارجاع داده شوند.
برخی بیمارستان‌های تأمین‌اجتماعی به‌عنوان مراکز تخصصی و فوق‌تخصصی، خدماتی مانند جراحی ارتوپدی، قلبی - عروقی، چشم و مغز و اعصاب ارائه می‌دهند. با توجه به گرانی تجهیزات و لوازم پزشکی و افزایش نرخ ارز، برای تهیه اقلام پزشکی و تجهیزات های‌‌تِک، چه تمهیداتی اندیشیده‌اید؟
همان‌طور که اشاره کردید؛ بیمارستان‌هایی از جمله شهید دکتر لواسانی، شهید دکتر لبافی‌نژاد، شهید دکتر فیاض‌بخش و شهید دکتر معیری سانتر خدمات تخصصی و فوق‌تخصصی هستند. از طرفی سازمان تأمین‌اجتماعی همواره بودجه‌های مناسبی را برای خرید لوازم پزشکی و به‌روزرسانی تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته درمانی اختصاص می‌دهد. در نتیجه، تمامی تجهیزات پزشکی مصرفی مانند اروتز و پروتز برای بیمه‌شدگان تأمین‌اجتماعی رایگان است.
طی سال‌های اخیر با توجه به گرانی نرخ ارز و تورم اقتصادی، سازمان علاوه بر پرداخت هزینه‌های گزاف تجهیزات درمانی، برنامه‌ریزی‌های خوبی را در راستای افزایش بهره‌برداری از امکانات و تجهیزات موجود در مراکز طرف قرارداد و ملکی انجام داده که اجرای این برنامه‌ها براساس سند نقشه راه درمان کشور (ابلاغی وزارت بهداشت) پیش می‌رود. بنابراین تجهیزات پیشرفته پزشکی (های‌‌تک) مطابق با سطح‌بندی و سندهای مرتبط با وزارت بهداشت در سال‌های گذشته تأمین شده و در اختیار مراکز درمانی سازمان قرار گرفته است. برای مثال، سال گذشته در استان‌های گلستان، سیستان‌وبلوچستان و خراسان شمالی دستگاه MRI خریداری شد. همچنین دستگاه آنژیوگرافی به استان خراسان رضوی و 11 دستگاه سی‌تی اسکن به استان‌های تهران، آذربایجان‌شرقی، خوزستان، مازندران، کردستان، مرکزی، بوشهر و خراسان رضوی تعلق گرفت. باید توجه داشت که تهیه اقلام پیشرفته پزشکی براساس دستورالعمل «ارزیابی امکان‌سنجی فنی و اقتصادی خرید تجهیزات» انجام می‌شود.
راهکار دیگر اینکه بسیاری از مراکز درمانی به‌منظور افزایش طول عمر و جلوگیری از خرابی لوازم و وسایل پزشکی با مراکز ارائه‌دهنده خدمات، قرارداد منعقد کرده‌اند. انجام این اقدام کمک کرده تا تعریف سازمانی از طول عمر مفید دستگاه‌ها از 10 سال به 12 و 15 سال افزایش یابد. علاوه بر آن، خرید تجهیزات باکیفیت و تنظیم مشخصات فنی دستگاه‌ها نیز با دقت بیشتری انجام می‌شود. تمرکز بر ارائه خدمات تخصصی در مراکز منتخب، تمهید دیگری است که در راستای صرفه‌جویی در منابع و مصارف، اندیشیده شده است.
کدام‌یک از طرح‌های غربالگری بیماری‌ها، هم‌سو با نظام سلامت کشور در مراکز درمانی تأمین‌اجتماعی اجرا می‌شود و پیشگیری از بیماری‌ها علاوه بر اجرای موازین وزارت بهداشت، مبتنی بر کدام راهبرد تأمین‌اجتماعی است؟
مدیریت خدمات سلامت از دیرباز مهم‌ترین دغدغه نظام‌های سلامت بوده است. در این راستا تلاش می‌شود تا با چیدمان مناسب واحدهای تأمین‌‌کننده خدمت و اولویت‌بندی آن‌ها، دسترسی مردم به مجموعه خدمات درمانی تا حد امکان سهل، سریع، عادلانه و با کمترین هزینه و بیشترین کیفیت محقق شود. براین اساس وزارت بهداشت به‌عنوان متولی درمان کشور به‌صورت فراگیر از سال‌های گذشته خدمات مراقبت سرطان، پیشگیری و غربالگری را در اختیار مردم قرار داده است.
با شکل‌گیری نگاه جدید سلامت‌محور در حوزه درمان، سازمان تأمین‌اجتماعی نیز در سال‌های اخیر علاوه بر ارائه خدمات مراقبتی و درمانی در مراکز ملکی، به این رویکرد مهم توجه ویژه داشته و هم‌گام با توصیه‌های غربالگری سازمان بهداشت جهانی و وزارت بهداشت در صیانت از سلامت بیمه‌شدگان و مستمری‌بگیران، طرح‌های پایش سلامت را پیاده‌سازی می‌کند.
از سال 1400 طرح‌های غربالگری سرطانهای شایع و پرهزینه مانند سرطان برست و روده بزرگ مطابق با استاندارد IRAPEN (کاهش چهار بیماری دیابت، فشارخون بالا، سرطان و بیماری‌های مزمن تنفسی وزارت بهداشت)، اجرا می‌شود. مدیریت‌های درمان استان‌ها منطبق با شرایط، ظرفیت و امکانات خود طرح مذکور را عملیاتی کرده‌اند.
به‌این ترتیب، گروه‌های هدف از طریق خدمات ویزیت، معاینات و آزمایش‌های مورد نظر در زمینه سرطانهای شایع، غربالگری شده و در صورت نیاز از خدمات ماموگرافی و کولونوسکوپی، بهره‌مند می‌شوند.
اجرای طرح‌های غربالگری سرطانهای شایع با هدف شناسایی افراد مشکوک، پرخطر یا مبتلا به سرطان انجام می‌شود. در این روند، بیماران در مسیر درمان‌های تخصصی مراکز یا در قالب نظام ارجاع قرار می‌گیرند و با ثبت موارد، وضعیت سلامت آن‌ها مورد پیگیری قرار می‌گیرد.
بسیاری از مراکز درمانی در مناطق محروم با کمبود نیروهای تخصصی و دندانپزشکی مواجه‌اند، به‌ویژه تعیین دستمزدها با تعرفه دولتی، جذب پزشکان را دشوار کرده است. برای رفع این موانع و ترمیم کمیّت نیرو چه اقداماتی انجام داده‌اید و چه برنامه‌هایی در نظر دارید؟
برای جذب مناسب پزشکان، تلاش کرده‌ایم تا شرایط دعوت به همکاری فعالان عرصه درمان از جمله پزشکان عمومی، متخصصان و دندانپزشکان را تسهیل کنیم. از این‌رو، امسال نیز دستورالعمل اجرایی پرداخت مبتنی بر عملکرد پزشکان (پرکیس) را به‌اجرا درمی‌آوریم. همچنین در مناطق محروم و کم‌برخوردار، تسهیلاتی را برای پزشکان درنظر گرفته‌ایم که ارائه خدمات رفاهی مانند تخصیص منزل مسکونی از جمله آن‌ها به‌شمار می‌رود. همچنین ضرایب افزایشی «ماندگاری در شهر/شهرستان» تا سقف 2.55 درصد در مراکز بستری و 4.1 درصد در مراکز سرپایی در زمینه دریافتی گروه‌های پزشکی اجرا می‌شود. این اقدامات منجر به افزایش انگیزه کادر درمان برای جذب و فعالیت در مراکز تابعه سازمان شده است.
در حوزه خدمات دندانپزشکی نیز برنامه‌هایی را عملیاتی کرده‌ایم؛ طی یک سال گذشته اعمال ضرایب تعدیلی به تعرفه‌های بخش دولتی تا سقف 1.7 درصد انجام شده است. با این اقدام، شاهد افزایش جذب و کاهش خروج دندانپزشکان در مراکز ملکی هستیم، به‌گونه‌ای که تعداد دندانپزشکان شاغل در سازمان از 570 نفر در سال 1402 به حدود 650 نفر در پایان سال 1403 رسیده است.
آمار عملکرد درمان مستقیم در حوزه خدمات سرپایی و بستری در سال گذشته چگونه بوده و در مقایسه با سال قبل از آن چه تغییراتی داشته است؟
سازمان تأمین‌اجتماعی از طریق 408 مرکز درمانی ملکی در دو بخش سرپایی و بستری به بیمه‌شدگان خدمات رایگان ارائه می‌کند و همه‌ساله شاهد افزایش استقبال از این خدمات هستیم. از منظر آماری در 9 ماه سال 1403 تعداد 109 میلیون و 192 هزار و 413 مراجعه به بخش درمان سرپایی انجام شده است. از این تعداد 49 میلیون و 641 هزار و 582 مراجعه مربوط به ویزیت پزشکان و 58 میلیون و 550 هزار و 831 مربوط به خدمات تشخیصی/درمانی است. جا دارد اضافه کنم که 75.8 درصد ویزیت‌ها از سوی پزشک عمومی، 19.6 درصد توسط پزشک متخصص و 4.6 درصد از طرف دندانپزشک ارائه شده است.
از تعداد کل مراجعات سرپایی 98.3 درصد مشمول بیمه تأمین‌اجتماعی، 0.2 درصد بیمه سلامت و 1.6 درصد مشمول سایر بیمه‌ها و بیماران آزاد بوده‌اند.
در بخش بستری نیز طی 9 ماه سال گذشته تعداد 672 هزار و 78 بیمار تحت درمان قرار گرفتند. این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال 1402 افزایش 0.8 درصدی را نشان می‌دهد.
همچنین تعداد تخت فعال در مراکز بستری اعم از بیمارستان و مراکز جراحی محدود از 9217 تخت در 9 ماه سال 1402 به 9480 تخت فعال در بازه زمانی مشابه سال 1403 رسیده که 2.9 درصد افزایش داشته است.
درصد اشغال تخت، درصد سزارین و تعداد اعمال جراحی در بیمارستان‌های ملکی سازمان به‌ترتیب با رشد 0.2 و 0.2 و 1.1 درصدی نسبت به مدت‌زمان مشابه در سال 1402 همراه بوده است. مجموع زایمان‌ها نیز در 9 ماه سال 1403 برابر با 76 هزار و 293 مورد بود که در در مقایسه با مدت زمان مشابه سال قبل از آن 6.3 کاهش داشت.