تعطیلی ۵۰ مدرسه به دلیل کمبود دانش‌آموز
مسعود علیپور اقدم روزنامه نگار
کره جنوبی، کشوری که به‌عنوان یکی از پیشرفته‌ترین اقتصادهای جهان شناخته می‌شود، اکنون با یکی از بزرگ‌ترین چالش‌های قرن بیست‌و‌یکم مواجه شده است: بحران جمعیتی. کاهش نرخ زاد و ولد در این کشور به حدی رسیده که نه‌تنها آینده اقتصادی و اجتماعی آن را تهدید می‌کند، بلکه تأثیرات مستقیمی بر نظام آموزشی گذاشته است. تعطیلی حدود ۵۰ مدرسه در سال ۲۰۲۵ به دلیل کمبود دانش‌آموز تنها یکی از نشانه‌های این بحران است. این گزارش به بررسی ابعاد مختلف این مسئله، از جمله دلایل کاهش نرخ زاد و ولد، تأثیرات آن بر نظام آموزشی و راه‌حل‌های احتمالی می‌پردازد.
بر اساس آمارهای رسمی، نرخ باروری کل (تعداد متوسط فرزندانی که یک زن در طول عمر خود به دنیا می‌آورد) در سال ۲۰۲۳ در کره جنوبی به ۰.۷۲ رسیده است که پایین‌ترین نرخ در جهان محسوب می‌شود. رقم فوق حتی از نرخ جایگزینی جمعیت (۲.۱ فرزند به ازای هر زن) بسیار پایین‌تر است. این کاهش نرخ زاد و ولد از سال ۲۰۱۵ آغاز شده و به‌طور پیوسته ادامه یافته است. دلایل این کاهش متعدد و پیچیده هستند. از جمله می‌توان به فشارهای اقتصادی، هزینه‌های بالای زندگی، تغییر سبک زندگی، افزایش سن ازدواج و تمایل کمتر جوانان به تشکیل خانواده اشاره کرد. همچنین، فرهنگ کار طولانی‌ساعت و عدم تعادل بین کار و زندگی نقش مهمی در این بحران ایفا کرده است. به عنوان مثال، بسیاری از جوانان کره‌ای به دلیل ساعت‌های کاری طولانی و فشارهای شغلی، تمایلی به ازدواج و فرزندآوری ندارند.
تأثیرات بر نظام آموزشی
یکی از اولین بخش‌هایی که تحت تأثیر این بحران قرار گرفته نظام آموزشی کره جنوبی است. با کاهش تعداد کودکان، بسیاری از مدارس با کمبود دانش‌آموز مواجه شده‌اند. طبق گزارش وزارت آموزش کره‌جنوبی، در سال ۲۰۲۵ حدود ۴۹ مدرسه در سراسر کشور تعطیل خواهند شد. از این تعداد، ۳۸ مدرسه ابتدایی، هشت مدرسه راهنمایی و سه تا دبیرستان هستند. این تعطیلی‌ها به‌ویژه در مناطق روستایی بیشتر مشهود است، جایی که کاهش جمعیت شدیدتر بوده و شکاف آموزشی بین پایتخت (سئول) و سایر استان‌ها را تشدید کرده است. در برخی مناطق، مانند استان گیونگ‌سانگ شمالی، ۴۲ مدرسه در سال ۲۰۲۵ حتی یک دانش‌آموز پایه اول نخواهند داشت. این شرایط در استان‌های دیگر مانند جئولای جنوبی، جئولای شمالی و گانگوون نیز دیده می‌شود. حتی در سئول، که پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر کره‌جنوبی است، تعداد دانش‌آموزان پایه اول در مدارس ابتدایی نسبت به سال گذشته ۹.۳ درصد کاهش یافته است.
تأثیرات بر دانشگاه‌ها
بحران جمعیتی تنها به مدارس محدود نمی‌شود. دانشگاه‌های کره جنوبی نیز با کاهش تعداد دانشجویان مواجه شده‌اند. برای جذب دانشجویان بیشتر، بسیاری از دانشگاه‌ها به تغییر رشته‌ها و ادغام دپارتمان‌ها روی آورده‌اند. به عنوان مثال، دپارتمان جامعه‌شناسی دانشگاه دئگو، در سال ۲۰۲۵ دیگر دانشجوی جدید نخواهد پذیرفت. این دپارتمان که ۴۵ سال سابقه دارد، تنها ۱۴ دانشجو برای رشته جامعه‌شناسی ثبت‌نام کرده است، در حالی که ظرفیت آن ۳۱ دانشجو است.
این کاهش تعداد دانشجویان هم بر آینده دانشگاه‌ها تأثیر می‌گذارد و هم چالش‌های جدی برای اساتید و کارکنان دانشگاه‌ها ایجاد می‌کند. بسیاری از دانشگاه‌ها مجبور به کاهش نیروی انسانی و تعدیل رشته‌های تحصیلی شده‌اند و برخی رشته‌هایی مانند علوم انسانی را کاهش داده و به جای آن بر رشته‌های فنی و مهندسی تمرکز کرده‌اند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
بحران جمعیتی کره جنوبی تنها به نظام آموزشی محدود نمی‌شود. این بحران تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه و اقتصاد این کشور خواهد داشت. با کاهش جمعیت جوان، نیروی کار کشور کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند به کاهش رشد اقتصادی و افزایش فشار بر سیستم‌های تأمین اجتماعی منجر شود. همچنین، افزایش جمعیت سالمند (افراد ۶۵ ساله و بالاتر) که اکنون حدود ۲۰ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، هزینه مراقبت‌های بهداشتی و بازنشستگی را افزایش خواهد داد.
وضعیت اضطراری ملی
دولت کره جنوبی این بحران را به‌عنوان یک وضعیت اضطراری ملی اعلام کرده و اقداماتی برای مقابله با آن انجام داده است. این اقدامات شامل ارائه مشوق‌های مالی به خانواده‌ها، حمایت از مراقبت‌های کودک و بهبود تعادل بین کار و زندگی است. با این حال، تاکنون این اقدامات نتوانسته‌اند تغییر چشمگیری در نرخ زاد و ولد ایجاد کنند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که دولت باید سیاست‌های جامع‌تری را در پیش بگیرد. این سیاست‌ها می‌توانند شامل کاهش هزینه‌های زندگی، افزایش دستمزدها، بهبود شرایط کاری و ایجاد محیطی مناسب برای تربیت کودکان باشند. همچنین، فرهنگ کار طولانی‌ساعت باید تغییر کند تا جوانان بتوانند بین کار و زندگی تعادل برقرار کنند.
بحران جمعیتی کره جنوبی یک چالش عمیق و چندبعدی است که آینده این کشور را تهدید می‌کند. تعطیلی مدارس و کاهش تعداد دانشجویان تنها بخشی از این بحران هستند. اگر دولت و جامعه نتوانند به سرعت راه‌حل‌های مؤثری برای این مسئله پیدا کنند، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن می‌تواند بسیار جدی باشد. این بحران نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ از سوی تمامی بخش‌های جامعه است تا بتوان از فروپاشی تدریجی نظام آموزشی و سایر نهادهای اجتماعی جلوگیری کرد.
بر اساس آمارهای رسمی، نرخ باروری کل (تعداد متوسط فرزندانی که یک زن در طول عمر خود به دنیا می‌آورد) در سال ۲۰۲۳ در کره جنوبی به ۰.۷۲ رسیده است که پایین‌ترین نرخ در جهان محسوب می‌شود. رقم فوق حتی از نرخ جایگزینی جمعیت (۲.۱ فرزند به ازای هر زن) بسیار پایین‌تر است. این کاهش نرخ زاد و ولد از سال ۲۰۱۵ آغاز شده و به‌طور پیوسته ادامه یافته است. دلایل این کاهش متعدد و پیچیده هستند. از جمله می‌توان به فشارهای اقتصادی، هزینه‌های بالای زندگی، تغییر سبک زندگی، افزایش سن ازدواج و تمایل کمتر جوانان به تشکیل خانواده اشاره کرد. همچنین، فرهنگ کار طولانی‌ساعت و عدم تعادل بین کار و زندگی نقش مهمی در این بحران ایفا کرده است. به عنوان مثال، بسیاری از جوانان کره‌ای به دلیل ساعت‌های کاری طولانی و فشارهای شغلی، تمایلی به ازدواج و فرزندآوری ندارند.
تأثیرات بر نظام آموزشی
یکی از اولین بخش‌هایی که تحت تأثیر این بحران قرار گرفته نظام آموزشی کره جنوبی است. با کاهش تعداد کودکان، بسیاری از مدارس با کمبود دانش‌آموز مواجه شده‌اند. طبق گزارش وزارت آموزش کره‌جنوبی، در سال ۲۰۲۵ حدود ۴۹ مدرسه در سراسر کشور تعطیل خواهند شد. از این تعداد، ۳۸ مدرسه ابتدایی، هشت مدرسه راهنمایی و سه تا دبیرستان هستند. این تعطیلی‌ها به‌ویژه در مناطق روستایی بیشتر مشهود است، جایی که کاهش جمعیت شدیدتر بوده و شکاف آموزشی بین پایتخت (سئول) و سایر استان‌ها را تشدید کرده است. در برخی مناطق، مانند استان گیونگ‌سانگ شمالی، ۴۲ مدرسه در سال ۲۰۲۵ حتی یک دانش‌آموز پایه اول نخواهند داشت. این شرایط در استان‌های دیگر مانند جئولای جنوبی، جئولای شمالی و گانگوون نیز دیده می‌شود. حتی در سئول، که پایتخت و پرجمعیت‌ترین شهر کره‌جنوبی است، تعداد دانش‌آموزان پایه اول در مدارس ابتدایی نسبت به سال گذشته ۹.۳ درصد کاهش یافته است.
تأثیرات بر دانشگاه‌ها
بحران جمعیتی تنها به مدارس محدود نمی‌شود. دانشگاه‌های کره جنوبی نیز با کاهش تعداد دانشجویان مواجه شده‌اند. برای جذب دانشجویان بیشتر، بسیاری از دانشگاه‌ها به تغییر رشته‌ها و ادغام دپارتمان‌ها روی آورده‌اند. به عنوان مثال، دپارتمان جامعه‌شناسی دانشگاه دئگو، در سال ۲۰۲۵ دیگر دانشجوی جدید نخواهد پذیرفت. این دپارتمان که ۴۵ سال سابقه دارد، تنها ۱۴ دانشجو برای رشته جامعه‌شناسی ثبت‌نام کرده است، در حالی که ظرفیت آن ۳۱ دانشجو است.
این کاهش تعداد دانشجویان هم بر آینده دانشگاه‌ها تأثیر می‌گذارد و هم چالش‌های جدی برای اساتید و کارکنان دانشگاه‌ها ایجاد می‌کند. بسیاری از دانشگاه‌ها مجبور به کاهش نیروی انسانی و تعدیل رشته‌های تحصیلی شده‌اند و برخی رشته‌هایی مانند علوم انسانی را کاهش داده و به جای آن بر رشته‌های فنی و مهندسی تمرکز کرده‌اند.
پیامدهای اجتماعی و اقتصادی
بحران جمعیتی کره جنوبی تنها به نظام آموزشی محدود نمی‌شود. این بحران تأثیرات گسترده‌ای بر جامعه و اقتصاد این کشور خواهد داشت. با کاهش جمعیت جوان، نیروی کار کشور کاهش می‌یابد که این امر می‌تواند به کاهش رشد اقتصادی و افزایش فشار بر سیستم‌های تأمین اجتماعی منجر شود. همچنین، افزایش جمعیت سالمند (افراد ۶۵ ساله و بالاتر) که اکنون حدود ۲۰ درصد از جمعیت این کشور را تشکیل می‌دهند، هزینه مراقبت‌های بهداشتی و بازنشستگی را افزایش خواهد داد.
وضعیت اضطراری ملی
دولت کره جنوبی این بحران را به‌عنوان یک وضعیت اضطراری ملی اعلام کرده و اقداماتی برای مقابله با آن انجام داده است. این اقدامات شامل ارائه مشوق‌های مالی به خانواده‌ها، حمایت از مراقبت‌های کودک و بهبود تعادل بین کار و زندگی است. با این حال، تاکنون این اقدامات نتوانسته‌اند تغییر چشمگیری در نرخ زاد و ولد ایجاد کنند.
کارشناسان پیشنهاد می‌کنند که دولت باید سیاست‌های جامع‌تری را در پیش بگیرد. این سیاست‌ها می‌توانند شامل کاهش هزینه‌های زندگی، افزایش دستمزدها، بهبود شرایط کاری و ایجاد محیطی مناسب برای تربیت کودکان باشند. همچنین، فرهنگ کار طولانی‌ساعت باید تغییر کند تا جوانان بتوانند بین کار و زندگی تعادل برقرار کنند.
بحران جمعیتی کره جنوبی یک چالش عمیق و چندبعدی است که آینده این کشور را تهدید می‌کند. تعطیلی مدارس و کاهش تعداد دانشجویان تنها بخشی از این بحران هستند. اگر دولت و جامعه نتوانند به سرعت راه‌حل‌های مؤثری برای این مسئله پیدا کنند، پیامدهای اجتماعی و اقتصادی آن می‌تواند بسیار جدی باشد. این بحران نیازمند اقدامات فوری و هماهنگ از سوی تمامی بخش‌های جامعه است تا بتوان از فروپاشی تدریجی نظام آموزشی و سایر نهادهای اجتماعی جلوگیری کرد.