دهلی آلوده‌ترین شهر جهان
بنا بر آمار رسمی AQI.in تا تاریخ ۱۸ دسامبر ۲۰۲۴ (۲۸ آذر ۱۴۰۳)، ۱۰ شهر دارای آلوده‌ترین هوا در جهان، بر اساس اندازه‌گیری‌های لحظه‌ای شاخص کیفیت هوا (AQI)، بدین شرح هستند: اول دهلی نو در هند با شاخص ۳۷۴ (بسیار شدید)، دوم پیشاور در پاکستان با شاخص ۳۵۰ (بسیار شدید)، سوم گورگائون در هند با شاخص ۳۳۹ (بسیار شدید)، چهارم قاضی‌آباد در هند با شاخص ۳۲۰ (بسیار شدید) پنجم بیوانی در هند با شاخص ۳۱۵ (بسیار شدید)، ششم هاپور در هند با شاخص ۳۱۲ (بسیار شدید)، هفتم اسلام‌آباد در پاکستان با شاخص ۳۰۴ (بسیار شدید)، هشتم لشان در چین با شاخص ۳۰۲ (بسیار شدید)، نهم جامو در هند با شاخص ۳۰۱ (بسیار شدید) و دهم لاهور در پاکستان باشاخص ۲۹۱ (ناسالم).
این رتبه‌بندی بر اساس داده‌های لحظه‌ای ارائه شده توسط AQI.in تهیه شده و شایان ذکر است که مقادیر شاخص کیفیت هوا (AQI) می‌تواند به دلایل مختلفی مانند شرایط آب و هوایی، فعالیت‌های صنعتی و انتشار آلاینده‌ها از وسایل نقلیه تغییر کند.
در این روزها آلودگی هوای دهلی به قدری شدید است که گاهی تشخیص چیزی در چند متری دشوار می‌شود. این مسئله بر سلامت مردم تأثیر گذاشته است. در دهلی تنفس کردن دشوار است و مسافرانی که به این شهر رفته‌اند دچار بثورات پوستی و قرمزی چشم شده‌اند.
چنین تجربیاتی غیرمعمول نیست. دهلی دومین منطقه شهری پرجمعیت جهان و یکی از آلوده‌ترین مناطق آن است. اخیراً آلودگی هوای این شهر ۲۶ برابر بیشتر از حد سالم تعیین‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت بوده است.
شاخص کیفیت هوا معیاری برای سنجش میزان آلودگی هواست که از صفر (هوای پاک) تا ۵۰۰ (حداکثر آلودگی) متغیر است. در ۱۹ نوامبر، میانگین این شاخص در دهلی ۴۸۵ بود و بسیاری از حسگرهای سنجش آلودگی هوا در این شهر به سقف ۵۰۰ رسیدند، بنابراین رقم واقعی احتمالاً خیلی بیشتر از این‌هاست.
وضعیت آلودگی در زمستان به اوج خود می‌رسد؛ وضعیتی که در آن بسیاری از افراد از مشکلات تنفسی رنج می‌برند و مراجعه به بیمارستان‌ها افزایش می‌یابد. به‌طور شگفت‌آوری، ۱۱.۵ درصد از کل مرگ‌ومیرهای شهر به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود که معادل از دست رفتن حدود ۱۲ هزار زندگی در هر سال است.
وضعیت هوای دهلی یک فاجعه انسانی با علل متعدد است. برخی عوامل این آلودگی در بسیاری از شهرهای بزرگ و در حال رشد سریع، به‌ویژه در اقتصادهای نوظهور، مشترک است. به‌عنوان مثال، دهلی نیروگاه‌های زغال‌سنگ متعددی دارد و خیابان‌های آن مملو از ترافیک سنگین است. دهه‌ها گردوغبار، اغلب ناشی از صنعت ساخت‌وساز، در داخل و اطراف شهر انباشته شده و زباله‌ها معمولاً سوزانده می‌شوند.
اما برخی عوامل خاص‌تر هستند و دهلی را از حالت داشتن آلودگی معمولی به یک فاجعه تبدیل کرده‌اند. هر سال کشاورزان در سراسر شمال هند، به‌ویژه در ایالت‌های کشاورزی پنجاب و هاریانا، کاه‌های ناخواسته باقی‌مانده در مزارع را می‌سوزانند و ابرهای عظیمی از دود به سمت دهلی می‌فرستند. همچنین آتش‌بازی‌ها در طول جشن دیوالی (که امسال در ۳۱ اکتبر برگزار شد) باعث افزایش کوچک اما قابل‌توجهی در آلودگی هواست.
همه این‌ها زمانی تشدید می‌شود که زمستان آغاز شود و هوای سرد و آلوده، زیر لایه‌ای از هوای گرم‌تر که بالای آن قرار گرفته محبوس شود؛ فرایندی که به آن وارونگی دما می‌گویند.
خطر آلودگی در حال افزایش است. مقامات مرکزی و ایالتی یکدیگر را سرزنش می‌کنند و اراده سیاسی کافی برای حل این مشکل وجود ندارد. به نظر می‌رسد افراد نیز تمایلی به پذیرش مسئولیت شخصی و توقف آلودگی ندارند. برای غلبه بر این وضع یک تلاش آگاهانه لازم است. خوشبختانه، سیاست‌های خاصی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. به‌عنوان مثال، سایت‌های ساخت‌وساز و تخریب باید طوری پوشانده شوند که از ورود بیش از حد گردوغبار به هوا جلوگیری شود. این امر ممکن است مستلزم تقویت سیستم اجرای قوانین دهلی باشد.
همچنین شهرداری باید درختان بیشتری در کنار پیاده‌روها بکارد و پارک‌های جدیدی ایجاد کند. درختان و فضای سبز در مقابله با آلودگی هوا بسیار مؤثرند. سوزاندن زباله باید محدود شود و در نهایت، نیروگاه‌های زغال‌سنگ با انرژی بادی و به‌ویژه خورشیدی جایگزین شوند. همچنین زمانی که آلودگی در بدترین حالت خود قرار دارد، مسئولان شهر می‌توانند محدودیت‌های سختی برای خودروهای باری بزرگ دیزلی که اقلام غیرضروری حمل می‌کنند در نظر بگیرند.
این رتبه‌بندی بر اساس داده‌های لحظه‌ای ارائه شده توسط AQI.in تهیه شده و شایان ذکر است که مقادیر شاخص کیفیت هوا (AQI) می‌تواند به دلایل مختلفی مانند شرایط آب و هوایی، فعالیت‌های صنعتی و انتشار آلاینده‌ها از وسایل نقلیه تغییر کند.
در این روزها آلودگی هوای دهلی به قدری شدید است که گاهی تشخیص چیزی در چند متری دشوار می‌شود. این مسئله بر سلامت مردم تأثیر گذاشته است. در دهلی تنفس کردن دشوار است و مسافرانی که به این شهر رفته‌اند دچار بثورات پوستی و قرمزی چشم شده‌اند.
چنین تجربیاتی غیرمعمول نیست. دهلی دومین منطقه شهری پرجمعیت جهان و یکی از آلوده‌ترین مناطق آن است. اخیراً آلودگی هوای این شهر ۲۶ برابر بیشتر از حد سالم تعیین‌شده توسط سازمان جهانی بهداشت بوده است.
شاخص کیفیت هوا معیاری برای سنجش میزان آلودگی هواست که از صفر (هوای پاک) تا ۵۰۰ (حداکثر آلودگی) متغیر است. در ۱۹ نوامبر، میانگین این شاخص در دهلی ۴۸۵ بود و بسیاری از حسگرهای سنجش آلودگی هوا در این شهر به سقف ۵۰۰ رسیدند، بنابراین رقم واقعی احتمالاً خیلی بیشتر از این‌هاست.
وضعیت آلودگی در زمستان به اوج خود می‌رسد؛ وضعیتی که در آن بسیاری از افراد از مشکلات تنفسی رنج می‌برند و مراجعه به بیمارستان‌ها افزایش می‌یابد. به‌طور شگفت‌آوری، ۱۱.۵ درصد از کل مرگ‌ومیرهای شهر به آلودگی هوا نسبت داده می‌شود که معادل از دست رفتن حدود ۱۲ هزار زندگی در هر سال است.
وضعیت هوای دهلی یک فاجعه انسانی با علل متعدد است. برخی عوامل این آلودگی در بسیاری از شهرهای بزرگ و در حال رشد سریع، به‌ویژه در اقتصادهای نوظهور، مشترک است. به‌عنوان مثال، دهلی نیروگاه‌های زغال‌سنگ متعددی دارد و خیابان‌های آن مملو از ترافیک سنگین است. دهه‌ها گردوغبار، اغلب ناشی از صنعت ساخت‌وساز، در داخل و اطراف شهر انباشته شده و زباله‌ها معمولاً سوزانده می‌شوند.
اما برخی عوامل خاص‌تر هستند و دهلی را از حالت داشتن آلودگی معمولی به یک فاجعه تبدیل کرده‌اند. هر سال کشاورزان در سراسر شمال هند، به‌ویژه در ایالت‌های کشاورزی پنجاب و هاریانا، کاه‌های ناخواسته باقی‌مانده در مزارع را می‌سوزانند و ابرهای عظیمی از دود به سمت دهلی می‌فرستند. همچنین آتش‌بازی‌ها در طول جشن دیوالی (که امسال در ۳۱ اکتبر برگزار شد) باعث افزایش کوچک اما قابل‌توجهی در آلودگی هواست.
همه این‌ها زمانی تشدید می‌شود که زمستان آغاز شود و هوای سرد و آلوده، زیر لایه‌ای از هوای گرم‌تر که بالای آن قرار گرفته محبوس شود؛ فرایندی که به آن وارونگی دما می‌گویند.
خطر آلودگی در حال افزایش است. مقامات مرکزی و ایالتی یکدیگر را سرزنش می‌کنند و اراده سیاسی کافی برای حل این مشکل وجود ندارد. به نظر می‌رسد افراد نیز تمایلی به پذیرش مسئولیت شخصی و توقف آلودگی ندارند. برای غلبه بر این وضع یک تلاش آگاهانه لازم است. خوشبختانه، سیاست‌های خاصی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد. به‌عنوان مثال، سایت‌های ساخت‌وساز و تخریب باید طوری پوشانده شوند که از ورود بیش از حد گردوغبار به هوا جلوگیری شود. این امر ممکن است مستلزم تقویت سیستم اجرای قوانین دهلی باشد.
همچنین شهرداری باید درختان بیشتری در کنار پیاده‌روها بکارد و پارک‌های جدیدی ایجاد کند. درختان و فضای سبز در مقابله با آلودگی هوا بسیار مؤثرند. سوزاندن زباله باید محدود شود و در نهایت، نیروگاه‌های زغال‌سنگ با انرژی بادی و به‌ویژه خورشیدی جایگزین شوند. همچنین زمانی که آلودگی در بدترین حالت خود قرار دارد، مسئولان شهر می‌توانند محدودیت‌های سختی برای خودروهای باری بزرگ دیزلی که اقلام غیرضروری حمل می‌کنند در نظر بگیرند.