در نُه‌ماهه ابتدایی سال جاری رقم خورد
افزایش چشمگیر مبادلات تجاری ایران و قطر
در سال‌های اخیر، روابط سیاسی میان ایران و قطر به سمت ثبات و همکاری‌های بیشتر پیش رفته است. این امر به‌ویژه در زمینه اقتصادی و تجاری از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. از آنجا که دو کشور دارای ظرفیت‌های بالقوه فراوانی در بخش‌های مختلف اقتصادی هستند، روابط پایدار سیاسی این فرصت را فراهم می‌آورد که به‌طور مؤثری از این ظرفیت‌ها بهره‌برداری صورت گیرد و زمینه‌های جدیدی برای گسترش همکاری‌ها مهیا سازد.
این ثبات سیاسی، همراه با اراده مشترک برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، می‌تواند موجب تسهیل تعاملات بین بخش‌های خصوصی دو کشور و ایجاد بسترهای جدید برای همکاری‌های تجاری شود. علاوه بر این، حمایت‌های دولتی از سوی هر دو کشور، به‌ویژه در زمینه تقویت زیرساخت‌های تجارت و سرمایه‌گذاری، به افزایش سطح همکاری‌ها و ایجاد اعتماد بیشتر میان شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد. یکی از مزیت‌های کلیدی برای توسعه روابط تجاری بین ایران و قطر، نزدیکی جغرافیایی این دو کشور است. این موقعیت جغرافیایی به کاهش هزینه‌های حمل و نقل منجر می‌شود و کاهش زمان رسیدن کالاها به مقصد و تسهیل روند مبادلات تجاری را به دنبال دارد. قطر در جایگاه یک کشور کوچک و با ظرفیت مصرف بالا، می‌تواند از ایران به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی محصولات و خدمات خود بهره‌برداری کند. این شرایط، به‌ویژه در شرایط اقتصادی جهانی که به دلیل هزینه‌های بالای حملونقل بسیاری از کشورها با چالش مواجه هستند، یک مزیت استراتژیک برای دو کشور به شمار می‌رود. ایران با داشتن منابع طبیعی و ظرفیت‌های تولیدی بالا در بخش‌های مختلف، به‌خصوص در تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی، نیازهای متنوع قطر را تأمین می‌کند. به دلیل کیفیت بالای محصولات ایرانی و نزدیکی مسافت، ایران قادر است سهم قابل‌توجهی از بازار قطر را تصاحب کرده و وابستگی این کشور به واردات از دیگر کشورها را کاهش دهد. این امر به بهبود رقابت‌پذیری ایران در بازار قطر و کاهش هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان قطری منجر خواهد شد. در کنار محصولات کشاورزی و مواد غذایی، ایران می‌تواند اقلام دیگری را که نیازهای خاص قطر را پوشش می‌دهند، صادر کند. ایران به‌ویژه در تأمین مصالح ساختمانی و مواد معدنی برای پروژه‌های عمرانی و توسعه زیرساخت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. نیاز قطر به تأمین مصالح و مواد معدنی به‌عنوان یک فرصت تجاری بزرگ برای ایران به حساب می‌آید؛ چراکه ایران در این زمینه‌ها دارای منابع گسترده‌ای است. همچنین، فرش‌های ایرانی که یکی از تولیدات سنتی و باکیفیت شناخته می‌شوند، در بازار قطر مورد توجه قرار می‌گیرند. توسعه روابط تجاری بین ایران و قطر هم یک عامل اقتصادی مهم برای هر دو کشور محسوب می‌شود و هم به تقویت اقتصاد دو کشور کمک خواهد کرد. ایران با تنوع منابع طبیعی و تولیدات کشاورزی خود و قطر با داشتن بازار مصرفی پویا و در حال رشد، می‌توانند یکدیگر را در تأمین نیازهای داخلی و خارجی تکمیل کنند. این همکاری‌ها به‌ویژه در زمینه‌های تجاری و انرژی به‌عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار برای دو کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. برای بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های اقتصادی بین ایران و قطر، نیاز به یک استراتژی جامع و برنامه‌ریزی بلندمدت وجود دارد. در این مسیر، حمایت‌های دولتی در زمینه تسهیل فرایندهای تجاری، بهبود زیرساخت‌های حملونقل و توسعه ظرفیت‌های صادراتی می‌تواند نقش بسزایی ایفا کند. همچنین، بخش خصوصی در هر دو کشور باید برای گسترش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری مشترک، اقدامات مؤثری انجام دهد تا در نهایت، روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و قطر به یکی از الگوهای موفق در منطقه تبدیل شود.
تجارت 256 میلیون دلاری ایران و قطر
عباس عبدالخانی، رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در قطر، به استناد گزارش گمرک، حجم مبادلات تجاری ایران و قطر را طی نُه‌ماهه نخست سال جاری حدود ۲۶۵ میلیون دلار دانست و اعلام کرد: «این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۵۳ درصدی را نشان می‌دهد.»
عبدالخانی با برشمردن مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به قطر، بیان کرد: «تره‌بار، محصولات کشاورزی، مواد غذایی، تخم‌مرغ، میگو، زعفران، فرش، مصالح ساختمانی و مواد معدنی از جمله مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به قطر است که تنوع سبد صادرات غیرنفتی ایران را نشان می‌دهد.»
رایزن بازرگانی ایران در قطر ادامه داد: «محصولات صادراتی ایران به قطر نقش مهمی در تأمین نیازهای این بازار ایفا می‌کند. این در حالی است که واردات ایران از قطر به‌طور عمده به کالاهای واسطه‌ای اختصاص دارد که در فرایند تولید داخلی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روند حاکی از تکامل زنجیره تأمین و تقویت همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های صنعتی و تولیدی است.»
او با بیان اینکه مبادلات تجاری ایران و قطر از طریق مسیر دریایی بندر دیر در ایران به بندر الرویس در قطر انجام می‌شود، توضیح داد: «این مسیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانال‌های ارتباطی نقشی اساسی در تسهیل حملونقل کالا میان دو کشور برعهده دارد. افزایش چشمگیر مبادلات تجاری میان ایران و قطر نشان‌دهنده ظرفیت‌های اقتصادی بالقوه دو کشور است که می‌تواند در صورت گسترش زیرساخت‌ها و رفع موانع تجاری به رشد بیشتر تعاملات دوجانبه منجر شود.»
پیش‌نیاز توسعه تجارت با قطر
در سفر اخیر رئیس کل بانک مرکزی به دوحه، رؤسای کل بانک‌های مرکزی جمهوری اسلامی ایران و قطر با اشاره به ظرفیت‌های بی‌شمار اقتصادی و زمینه‌های متنوع همکاری‌های تجاری بین ایران و قطر، بر ضرورت افزایش همکاری‌های پولی، بانکی و مالی دو کشور تأکید کردند.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان با همتای قطری خود، افزایش همکاری‌های پولی، بانکی و مالی را زمینه‌ساز توسعه حداکثری و همه‌جانبه مبادلات تجاری ایران و قطر برشمرد. او گفت: «تقویت مناسبات دو و چندجانبه بانکی در شرایط کنونی و با توجه به ظرفیت‌های موجود اقتصادی دو کشور در دستور کار جدی قرار دارد. با توسعه روابط پولی و بانکی تهران – دوحه حجم تجارت میان دو کشور نیز رشد چشمگیری خواهد یافت.»
بر همین اساس، همکاری‌های مربوطه باید با سرعت بیشتری افزایش یابد. برای تحقق این هدف، توجه به همه ظرفیت‌ها ضروری است. همچنین شیخ بندر بن محمد‌آل‌ثانی، رئیس‌کل بانک مرکزی قطر در این دیدار با اشاره به همکاری‌های مشترک تهران – دوحه در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری گفت: «فرصت‌های فراوانی برای افزایش تجارت و مبادلات میان ایران و قطر وجود دارد که باید با استفاده از مناسبات پولی و بانکی دو کشور، به تحقق روابط حداکثری فیمابین کمک کرد.»
این ثبات سیاسی، همراه با اراده مشترک برای توسعه همکاری‌های اقتصادی، می‌تواند موجب تسهیل تعاملات بین بخش‌های خصوصی دو کشور و ایجاد بسترهای جدید برای همکاری‌های تجاری شود. علاوه بر این، حمایت‌های دولتی از سوی هر دو کشور، به‌ویژه در زمینه تقویت زیرساخت‌های تجارت و سرمایه‌گذاری، به افزایش سطح همکاری‌ها و ایجاد اعتماد بیشتر میان شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران منجر خواهد شد. یکی از مزیت‌های کلیدی برای توسعه روابط تجاری بین ایران و قطر، نزدیکی جغرافیایی این دو کشور است. این موقعیت جغرافیایی به کاهش هزینه‌های حمل و نقل منجر می‌شود و کاهش زمان رسیدن کالاها به مقصد و تسهیل روند مبادلات تجاری را به دنبال دارد. قطر در جایگاه یک کشور کوچک و با ظرفیت مصرف بالا، می‌تواند از ایران به‌عنوان یکی از تأمین‌کنندگان اصلی محصولات و خدمات خود بهره‌برداری کند. این شرایط، به‌ویژه در شرایط اقتصادی جهانی که به دلیل هزینه‌های بالای حملونقل بسیاری از کشورها با چالش مواجه هستند، یک مزیت استراتژیک برای دو کشور به شمار می‌رود. ایران با داشتن منابع طبیعی و ظرفیت‌های تولیدی بالا در بخش‌های مختلف، به‌خصوص در تولید محصولات کشاورزی و مواد غذایی، نیازهای متنوع قطر را تأمین می‌کند. به دلیل کیفیت بالای محصولات ایرانی و نزدیکی مسافت، ایران قادر است سهم قابل‌توجهی از بازار قطر را تصاحب کرده و وابستگی این کشور به واردات از دیگر کشورها را کاهش دهد. این امر به بهبود رقابت‌پذیری ایران در بازار قطر و کاهش هزینه‌ها برای مصرف‌کنندگان قطری منجر خواهد شد. در کنار محصولات کشاورزی و مواد غذایی، ایران می‌تواند اقلام دیگری را که نیازهای خاص قطر را پوشش می‌دهند، صادر کند. ایران به‌ویژه در تأمین مصالح ساختمانی و مواد معدنی برای پروژه‌های عمرانی و توسعه زیرساخت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. نیاز قطر به تأمین مصالح و مواد معدنی به‌عنوان یک فرصت تجاری بزرگ برای ایران به حساب می‌آید؛ چراکه ایران در این زمینه‌ها دارای منابع گسترده‌ای است. همچنین، فرش‌های ایرانی که یکی از تولیدات سنتی و باکیفیت شناخته می‌شوند، در بازار قطر مورد توجه قرار می‌گیرند. توسعه روابط تجاری بین ایران و قطر هم یک عامل اقتصادی مهم برای هر دو کشور محسوب می‌شود و هم به تقویت اقتصاد دو کشور کمک خواهد کرد. ایران با تنوع منابع طبیعی و تولیدات کشاورزی خود و قطر با داشتن بازار مصرفی پویا و در حال رشد، می‌توانند یکدیگر را در تأمین نیازهای داخلی و خارجی تکمیل کنند. این همکاری‌ها به‌ویژه در زمینه‌های تجاری و انرژی به‌عنوان یکی از ارکان توسعه پایدار برای دو کشور از اهمیت زیادی برخوردار است. برای بهره‌برداری بهینه از فرصت‌های اقتصادی بین ایران و قطر، نیاز به یک استراتژی جامع و برنامه‌ریزی بلندمدت وجود دارد. در این مسیر، حمایت‌های دولتی در زمینه تسهیل فرایندهای تجاری، بهبود زیرساخت‌های حملونقل و توسعه ظرفیت‌های صادراتی می‌تواند نقش بسزایی ایفا کند. همچنین، بخش خصوصی در هر دو کشور باید برای گسترش روابط تجاری و سرمایه‌گذاری مشترک، اقدامات مؤثری انجام دهد تا در نهایت، روابط اقتصادی و تجاری میان ایران و قطر به یکی از الگوهای موفق در منطقه تبدیل شود.
تجارت 256 میلیون دلاری ایران و قطر
عباس عبدالخانی، رایزن بازرگانی جمهوری اسلامی ایران در قطر، به استناد گزارش گمرک، حجم مبادلات تجاری ایران و قطر را طی نُه‌ماهه نخست سال جاری حدود ۲۶۵ میلیون دلار دانست و اعلام کرد: «این عدد در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته، رشدی ۵۳ درصدی را نشان می‌دهد.»
عبدالخانی با برشمردن مهم‌ترین اقلام صادراتی ایران به قطر، بیان کرد: «تره‌بار، محصولات کشاورزی، مواد غذایی، تخم‌مرغ، میگو، زعفران، فرش، مصالح ساختمانی و مواد معدنی از جمله مهم‌ترین کالاهای صادراتی ایران به قطر است که تنوع سبد صادرات غیرنفتی ایران را نشان می‌دهد.»
رایزن بازرگانی ایران در قطر ادامه داد: «محصولات صادراتی ایران به قطر نقش مهمی در تأمین نیازهای این بازار ایفا می‌کند. این در حالی است که واردات ایران از قطر به‌طور عمده به کالاهای واسطه‌ای اختصاص دارد که در فرایند تولید داخلی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد. این روند حاکی از تکامل زنجیره تأمین و تقویت همکاری‌های اقتصادی در حوزه‌های صنعتی و تولیدی است.»
او با بیان اینکه مبادلات تجاری ایران و قطر از طریق مسیر دریایی بندر دیر در ایران به بندر الرویس در قطر انجام می‌شود، توضیح داد: «این مسیر به‌عنوان یکی از مهم‌ترین کانال‌های ارتباطی نقشی اساسی در تسهیل حملونقل کالا میان دو کشور برعهده دارد. افزایش چشمگیر مبادلات تجاری میان ایران و قطر نشان‌دهنده ظرفیت‌های اقتصادی بالقوه دو کشور است که می‌تواند در صورت گسترش زیرساخت‌ها و رفع موانع تجاری به رشد بیشتر تعاملات دوجانبه منجر شود.»
پیش‌نیاز توسعه تجارت با قطر
در سفر اخیر رئیس کل بانک مرکزی به دوحه، رؤسای کل بانک‌های مرکزی جمهوری اسلامی ایران و قطر با اشاره به ظرفیت‌های بی‌شمار اقتصادی و زمینه‌های متنوع همکاری‌های تجاری بین ایران و قطر، بر ضرورت افزایش همکاری‌های پولی، بانکی و مالی دو کشور تأکید کردند.
محمدرضا فرزین، رئیس کل بانک مرکزی کشورمان با همتای قطری خود، افزایش همکاری‌های پولی، بانکی و مالی را زمینه‌ساز توسعه حداکثری و همه‌جانبه مبادلات تجاری ایران و قطر برشمرد. او گفت: «تقویت مناسبات دو و چندجانبه بانکی در شرایط کنونی و با توجه به ظرفیت‌های موجود اقتصادی دو کشور در دستور کار جدی قرار دارد. با توسعه روابط پولی و بانکی تهران – دوحه حجم تجارت میان دو کشور نیز رشد چشمگیری خواهد یافت.»
بر همین اساس، همکاری‌های مربوطه باید با سرعت بیشتری افزایش یابد. برای تحقق این هدف، توجه به همه ظرفیت‌ها ضروری است. همچنین شیخ بندر بن محمد‌آل‌ثانی، رئیس‌کل بانک مرکزی قطر در این دیدار با اشاره به همکاری‌های مشترک تهران – دوحه در زمینه‌های مختلف اقتصادی و تجاری گفت: «فرصت‌های فراوانی برای افزایش تجارت و مبادلات میان ایران و قطر وجود دارد که باید با استفاده از مناسبات پولی و بانکی دو کشور، به تحقق روابط حداکثری فیمابین کمک کرد.»