جهان دیجیتال در سال جدید میلادی چگونه خواهد بود؟
دوازده فرایند در فناوری سال 2025
حمیدرضا علی‌نیا مترجم
عصر جدیدی پیش روی ماست. پیشرفته‌ترین نوآوری‌های فناوری مانند شبکه‌های عصبی، هوش مصنوعی تولیدکننده، محاسبات کوانتومی، ابررایانه‌ها، رباتیک و دیجیتالی‌سازی دنیای فیزیکی تاکنون به‌صورت نسبتاً جداگانه عمل کرده و هر یک مسیر خاص خود را دنبال کرده‌اند. اکنون زمان آن رسیده که این پیشرفت‌ها در قالب اکوسیستم‌های گسترده با یکدیگر ادغام شوند. چنین پیشرفت‌هایی، دوره جدیدی را در آینده رقم خواهند زد. در ادامه به بررسی مهم‌ترین روندهای فناوری در سال ۲۰۲۵ خواهیم پرداخت.
استیون ایباراکی، بنیان‌گذار هوش مصنوعی برای خیر عمومی (AI For Good)، هشدار می‌دهد: «در پنج سال آینده، شاهد هم‌گرایی همه فناوری‌ها خواهیم بود.» رب لبریدیان، معاون فناوری‌های شبیه‌سازی شرکت انویدیا، معتقد است یکی از اهداف اصلی این هم‌گرایی، توسعه ربات‌های انسان‌نما خواهد بود که او آن را گام بزرگ بعدی برای بشریت می‌داند. چنین جهشی از طریق مدل‌های زبانی بزرگ هوش مصنوعی اخیر ممکن شده و امکان فراهم آوردن مغز گمشده ماشین‌ها را ممکن می‌سازد. روبرتو رومرو، متخصص هوش مصنوعی خلاق، متاورس را تجلی اصلی این هم‌گرایی فناوری می‌داند. او می‌گوید: «متاورس اینترنت آینده است. این قلمرو دیجیتال، دنیای مجازی و فیزیکی را در هم می‌آمیزد و روابطی پویا و بلادرنگ را ایجاد می‌کند که در تمامی دستگاه‌ها به هم متصل هستند. این جهان قابلیت‌های اقتصادی و اجتماعی واقعی خواهد داشت و کاربران در آن هویت‌های دیجیتالی خواهند یافت.»
امنیت سایبری
در سال ۲۰۲۵ خیابان دیگر صحنه اصلی جرم نیست. اکنون بیش از ۲۵ درصد از فعالیت‌های مجرمانه از جمله آدم‌ربایی، اخاذی و انواع خشونت به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. کارشناسان امنیت سایبری اتفاق نظر دارند که وقوع جرائم سایبری در سال آینده همچنان افزایش خواهد یافت. ناتالی کرمر، مدیر ارشد محصول در شرکت امنیت سایبری (Check Point Software)، پیش‌بینی می‌کند که حملات سایبری به شکلی نمایی، پیچیده‌تر خواهند شد و شرکت‌ها نیازمند استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای مقابله با آن‌ها خواهند بود. طبق تحقیقات این شرکت، حملات سایبری در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ به‌طور جهانی ۷۵ درصد افزایش یافته که عامل اصلی این افزایش هوش مصنوعی است. کرمر هشدار می‌دهد: «تهدیدها محدود به باج‌افزاریی نخواهد بود. رشد اینترنت اشیا (IoT)، با پیش‌بینی وجود ۳۲ میلیارد دستگاه تا سال ۲۰۲۵، سطح حمله را گسترش خواهد داد.» او هوش مصنوعی را شمشیر دو لبه می‌داند: «در حالی که هوش مصنوعی باعث بهبود حملات و دفاع‌ها می‌شود، به مجرمان سایبری اجازه می‌دهد تهدیدهای دقیق‌تر و مؤثرتری را با منابع کمتر در مقیاس بزرگ ایجاد کنند. از سوی دیگر، برای مدیران مراکز عملیات امنیتی (SOC)، هوش مصنوعی به اولویت‌بندی ریسک‌ها، کاهش هشدارهای کاذب و تشخیص سریع‌تر الگوهای غیرمعمول کمک می‌کند.»
ارتباطات
فردریک یجدلینگ، معاون و رئیس شبکه‌های شرکت سوئدی اریکسون، در گزارش این شرکت می‌گوید: «آینده‌ای هیجان‌انگیز در حال شکل‌گیری است؛ زیرا ارائه‌دهندگان خدمات ارتباطی برای تغییرات در صنعت موبایل آماده می‌شوند.» او به پذیرش گسترده شبکه‌های 5G که در حال حاضر به‌طور جهانی (به استثنای چین) تنها ۳۰ درصد از شبکه‌ها را پوشش می‌دهد اشاره و اضافه می‌کند: «ممکن است استفاده روزافزون از هوش مصنوعی تولیدکننده در دستگاه‌های موبایل که امکان ایجاد محتوای بسیار شخصی‌شده را در مقیاس بزرگ فراهم می‌کند، بر حجم و ویژگی‌های ترافیک داده موبایلی در آینده تأثیر بگذارد.»
با نگاهی به آینده 5G، نسل بعدی ارتباطات یعنی 6G در افق دید است که خود دروازه‌ای به سوی متاورس محسوب می‌شود. یجدلینگ توضیح می‌دهد: «قابلیت‌های 6G امکان حرکت آزادانه در دنیای سایبری-فیزیکی را فراهم می‌کند و پل مهمی بین جهان حس‌ها، اعمال و تجربیات و بازنمایی دیجیتالی برنامه‌ریزی‌شده دنیای فیزیکی ایجاد خواهد کرد.»
واقعیت مجازی
دنیای سایبری-فیزیکی شامل واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و دوقلوهای دیجیتالی (Digital Twins) است و به مدل‌های دیجیتالی اشاره دارد که نسخه‌های مجازی از اشیا، سیستم‌ها یا فرایندهای فیزیکی هستند. با این پیشرفت‌ها، امکان تطبیق اشیای دیجیتالی بر روی اشیای فیزیکی برای ایجاد یک واقعیت ترکیبی فراهم خواهد شد. این توسعه راه را برای نمایش‌های هولوگرافیک هموار می‌کند، جایی که یک فرد به صورت دیجیتالی در یک محیط فیزیکی بازنمایی می‌شود و حسگرهای متعدد در محیط اطراف وظیفه به‌روزرسانی و تضمین صحت این بازنمایی دیجیتالی را بلادرنگ بر عهده خواهند داشت. ایباراکی به عینک‌های جدید متا اشاره می‌کند که شاید در ظاهر فقط یک دستگاه دیگر به نظر برسند اما نشانگر یک جهش قابل‌توجه هستند. با آزادسازی توسعه واقعیت‌های دیجیتالی جدید و ادغام این فناوری‌ها در یک ابزار قابل استفاده روزمره، تغییری کیفی در نحوه تعامل ما با این فناوری‌های نوظهور نمایان می‌شود.
هوش مصنوعی
هوش مصنوعی قرار است در تمام دستگاه‌ها ادغام شود و فراتر از گوشی‌های هوشمند و رایانه‌ها عمل کند. هدف آن تبدیل شدن به یک عامل چندمنظوره و تبدیل شدن به دستیاری دائمی است که قادر به مکالمه مانند انسان، تحلیل اسناد (چه متن، تصویر یا ویدئو) در حوزه‌های مختلف، ارائه پاسخ‌ها و راه‌حل‌های پیچیده و حتی انجام وظایف به نمایندگی از کاربر باشد. سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI می‌گوید: «همکار فوق‌العاده‌ای که همه‌چیز را درباره زندگی من، هر ایمیل، هر مکالمه‌ای که تا به حال داشته‌ام می‌داند اما شبیه به یک افزونه نیست.» هرچند انتظار می‌رفت امسال استفاده از دستیارهای هوش مصنوعی به شکلی قابل‌توجه افزایش یابد، این امر به وقوع نپیوست. با وجود این، شرکت‌ها همچنان به رشد چشمگیر این فناوری در سال آینده امیدوار هستند.
اینترنت اشیا
ترافیک داده شبکه‌های موبایل در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۱ درصد افزایش یافت و به‌طور میانگین ماهانه به ۱۵۷ اگزابایت (۱۵۷ میلیارد گیگابایت) رسید. این افزایش عمدتاً ناشی از تماشای بیشتر محتوای ویدئویی بود که ۷۴ درصد از ترافیک را تشکیل می‌داد. صنعت فناوری در تلاش است تا ظرفیت ترافیک را حفظ کند و به‌دنبال راه‌های پایدارتر برای انجام این کار است. در عین حال، دستگاه‌های متصل که تحت عنوان کلی اینترنت اشیا قرار می‌گیرند، در حال حاضر هفت درصد از ترافیک را تشکیل می‌دهند و همچنان در حال رشد هستند.
پهپادها
پهپادها دیگر محدود به کوادکوپترهای کوچک با باتری و برد محدود نیستند. آن‌ها اکنون نقش اساسی در نظارت، مأموریت‌های جست‌وجو و نجات، جنگ و تحویل مواد اضطراری ایفا می‌کنند. پیشرفت‌های تکنولوژیکی، حسگرهای جدید و قیمت‌های در دسترس‌تر قرار است موج جدیدی از استفاده از پهپادها را رقم بزنند، حتی اگر پهپادهای تحویل بسته هنوز به‌طور گسترده پذیرفته نشده‌اند و پروژه‌های آزمایشی همچنان در حال انجام هستند. اما جی استنلی، تحلیلگر اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU)، هشدار می‌دهد که این رشد با خطراتی همراه است. او در مصاحبه با نشریه بررسی فناوری ام‌آی‌تی (MIT Technology Review) می‌گوید: «اگر استفاده‌های مختلف از این فناوری تجمع یابد، در نهایت در دنیایی زندگی خواهیم کرد که از لحظه‌ای که از در خانه‌تان بیرون می‌روید، احساس می‌کنید تحت نظارت دائمی نیروهای انتظامی از آسمان هستید.» او اضافه می‌کند: «این فناوری ممکن است مزایای واقعی داشته باشد اما همچنان به شدت نیازمند نظارت‌ها و توازن‌های قوی است.»
تراشه‌ها
در قلب این پیشرفت‌ها، مواد نیمه‌هادی قرار دارند که مدارهای مجتمع بی‌شماری را در خود جای می‌دهند. به دلیل رشد هوش مصنوعی افزایش چشمگیر تقاضا برای این تراشه‌ها و فشار برای قابلیت‌های بیشتر آن‌ها به وجود آمده است. دولت‌ها، غول‌های فناوری و استارت‌آپ‌ها به شدت برای تسلط بر این صنعت رقابت می‌کنند. تولیدکنندگان پیشرو مانند TSMC و اینتل در حال ساخت تأسیسات عظیمی هستند که بخشی از آن‌ها با بیش از ۲۶ میلیارد دلار کمک مالی مستقیم از دولت آمریکا تأمین مالی شده است. در همین حال، ژاپن قصد دارد ۱۳ میلیارد دلار، هند ۱۵ میلیارد دلار و اروپا بیش از ۴۷ میلیارد دلار در این بخش سرمایه‌گذاری کنند تا به حاکمیت در بازاری دست یابند که عمدتاً تحت سلطه چین است. هدف از توسعه تراشه‌های جدید، بهبود عملکرد با حفظ بهره‌وری انرژی است. شرکت‌هایی مانند آمازون، مایکروسافت و گوگل سال‌هاست تراشه‌های نیمه‌هادی خود را طراحی می‌کنند تا وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی را کاهش دهند. انویدیا، رهبر بازار تراشه‌های پیشرفته آموزش هوش مصنوعی نیز ارزش بازاری فراتر از تولید ناخالص داخلی ۱۸۳ کشور را دارد.
اطلاعات غلط
اولین مدل‌های تبدیل متن به ویدئو در اواخر سال ۲۰۲۲ ظهور کردند و شرکت‌هایی مانند متا، گوگل و استارت‌آپ‌ها نتایج اولیه‌ای ارائه دادند که در آن زمان کم‌اهمیت به نظر می‌رسید. تنها یک سال‌ونیم بعد، OpenAI از سورا (Sora) رونمایی کرد و سپس گوگل از Runway، Midjouney به‌روزرسانی‌هایی ارائه داد. امروزه این ابزارها قادر به تولید فیلم‌های کامل هستند.
با این حال، پتانسیل خلاقانه این فناوری‌ها تحت‌تأثیر استفاده نادرست گسترده قرار گرفته است، به‌ویژه در ایجاد دیپ‌فیک‌ها. این ویدئوها و تصاویر شبه‌واقعی اینترنت را با تبلیغات و محتوای غیراخلاقی پر کرده و مسئله‌ای جهانی ایجاد کرده‌اند که انتظار می‌رود امسال بدتر شود. به‌هرحال، ویدئو طبیعی‌ترین رسانه برای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مانند یوتیوب و تیک‌تاک است. اطلاعات غلط آنلاین همچنان یکی از چالش‌های اصلی جوامع و سیستم‌های دموکراتیک است. میشال پخوچک، مدیر ارشد فناوری Gen Digital به نشریه بررسی فناوری ام‌آی‌تی می‌گوید: «ما اعتماد را با بی‌اعتمادی، سردرگمی، ترس و نفرت جایگزین کرده‌ایم. جامعه‌ای بدون حقیقت پایدار رو به زوال خواهد رفت.»
خودران‌ها
با وجود حوادث و چالش‌های نظارتی، پروژه‌های خودروهای خودران همچنان به شکل قابل‌توجهی پیشرفت کرده‌اند. مانوئل کارانزا گارسیا، استاد دپارتمان زبان‌ها و سیستم‌های کامپیوتری در دانشگاه سویل، چنین استدلال می‌کند: «مزایای ماشین بدون راننده آن‌قدر آشکار است که کنار گذاشتن این ایده تقریباً غیرممکن است. این پدیده در حال حاضر تنها در چین عملیاتی است و در این مرحله، به نظر می‌رسد بیشتر به‌عنوان یک ابتکار قانونی در حال تکامل است تا یک ابتکار فناورانه.» اکنون در این زمینه تحولاتی وجود دارد و نقص‌هایی نیز وجود خواهد داشت اما این یک مسئله قانونی است. همان‌طور که در مورد انسان‌ها نیز وجود قوانین لازم است. در نهایت باید گفت خطرات مرتبط با رانندگی خودران بسیار بیشتر از مزایای آن است.
ربات‌ها
رقابت برای فناوری ربات‌های انسان‌نما توسط حدود بیست شرکت هدایت می‌شود. جنبه‌های مکانیکی این ربات‌ها تقریباً کامل شده و همان‌طور که در مورد سایر فناوری‌ها اتفاق افتاده، نیروهای بازار به زودی هزینه‌های تولید را کاهش خواهند داد. اکنون این شرکت‌ها فناوری ساخت ربات‌های فیزیکی و کاهش قیمت آن‌ها را به چند هزار دلار در اختیار دارند. بخش گمشده این بخش رباتیک، یک دهه پیش ظهور کرد؛ زمانی که برنامه‌نویسی از تولید ابزار ساده به ایجاد مهارت‌ها و هوش تکامل یافت. این یک انقلاب جدید است. اخیراً، تیم پرفسور لرل پینتو در دانشگاه نیویورک در حال توسعه تکنیک‌هایی هستند که ربات‌ها را قادر می‌سازد از طریق آزمون و خطا یاد بگیرند و داده‌های آموزشی خود را در حین حرکت جمع‌آوری کنند. مسئله‌ای که به تکامل ربات از انسان‌ها و امکان ساخت مغز رباتی منجر می‌شود.
باتری‌ها
سفر به سمت برق‌سازی انبوه به توسعه باتری‌های بهتر، کارآمدتر و ارزان‌تر بستگی دارد. در حالی که باتری‌های لیتیوم یونی برای دهه‌ها استاندارد بوده و همه‌چیز را از لپ‌تاپ و تلفن‌های همراه گرفته تا وسایل نقلیه و ذخیره‌سازی انرژی تأمین می‌کنند، این باتری‌ها باید راه را برای سیستم‌هایی باز کنند که قابلیت شارژ، مقرون‌به‌صرفه‌تر و سریع‌تر را داشته باشند. تمرکز تحقیقات در سال آینده بر روی جایگزین‌هایی مانند باتری‌های حالت جامد، سدیم یون و باتری‌های آهن هوا خواهد بود.
قانون‌گذاری
در حالی که پیشرفت‌های فناوری به سرعت در حال وقوع است، سیاست‌گذاران تلاش می‌کنند هم‌گام شوند؛ از نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی گرفته تا خطرات مربوط به هوش مصنوعی، بحث‌های سیاسی و قانون‌گذاری به شدت در جریان است. به‌ویژه در اروپا، قوانین جدیدی مانند قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا در حال تصویب هستند که تلاش دارند استفاده از این فناوری‌ها را به شکلی مسئولانه‌تر تنظیم کنند.
در عین حال، کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده و چین، رویکردهای متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. ایالات متحده بیشتر بر رقابت و نوآوری متمرکز است، در حالی که چین با کنترل‌های شدیدتر، درصدد حفظ قدرت و نظارت دقیق بر شهروندان برآمده است. این تفاوت‌ها ممکن است در آینده باعث شکاف‌های عمیق‌تری در نحوه استفاده و تنظیم فناوری‌های نوظهور شوند.
امیدها و چالش‌ها
سال ۲۰۲۴ شاهد پیشرفت‌های بزرگی در عرصه فناوری بوده و این تحولات در سال ۲۰۲۵ با چالش‌های قابل توجهی همراه هستند. مسائل اخلاقی و اجتماعی، نیاز به قانون‌گذاری مناسب، تأثیرات گسترده بر اقتصاد و اشتغال و آینده فناوری همچنان پیچیده و چندوجهی خواهد بود. با این حال، پتانسیل فناوری برای بهبود زندگی انسان، از افزایش دسترسی به آموزش و سلامت گرفته تا کاهش تأثیرات زیست‌محیطی و افزایش بهره‌وری، همچنان امیدبخش است. این به ما بستگی دارد که چگونه این ابزارهای قدرتمند را برای ایجاد آینده‌ای پایدار و عادلانه به کار بگیریم.
منبع: ال‌پائیس
استیون ایباراکی، بنیان‌گذار هوش مصنوعی برای خیر عمومی (AI For Good)، هشدار می‌دهد: «در پنج سال آینده، شاهد هم‌گرایی همه فناوری‌ها خواهیم بود.» رب لبریدیان، معاون فناوری‌های شبیه‌سازی شرکت انویدیا، معتقد است یکی از اهداف اصلی این هم‌گرایی، توسعه ربات‌های انسان‌نما خواهد بود که او آن را گام بزرگ بعدی برای بشریت می‌داند. چنین جهشی از طریق مدل‌های زبانی بزرگ هوش مصنوعی اخیر ممکن شده و امکان فراهم آوردن مغز گمشده ماشین‌ها را ممکن می‌سازد. روبرتو رومرو، متخصص هوش مصنوعی خلاق، متاورس را تجلی اصلی این هم‌گرایی فناوری می‌داند. او می‌گوید: «متاورس اینترنت آینده است. این قلمرو دیجیتال، دنیای مجازی و فیزیکی را در هم می‌آمیزد و روابطی پویا و بلادرنگ را ایجاد می‌کند که در تمامی دستگاه‌ها به هم متصل هستند. این جهان قابلیت‌های اقتصادی و اجتماعی واقعی خواهد داشت و کاربران در آن هویت‌های دیجیتالی خواهند یافت.»
امنیت سایبری
در سال ۲۰۲۵ خیابان دیگر صحنه اصلی جرم نیست. اکنون بیش از ۲۵ درصد از فعالیت‌های مجرمانه از جمله آدم‌ربایی، اخاذی و انواع خشونت به‌صورت آنلاین انجام می‌شود. کارشناسان امنیت سایبری اتفاق نظر دارند که وقوع جرائم سایبری در سال آینده همچنان افزایش خواهد یافت. ناتالی کرمر، مدیر ارشد محصول در شرکت امنیت سایبری (Check Point Software)، پیش‌بینی می‌کند که حملات سایبری به شکلی نمایی، پیچیده‌تر خواهند شد و شرکت‌ها نیازمند استفاده از فناوری‌های پیشرفته برای مقابله با آن‌ها خواهند بود. طبق تحقیقات این شرکت، حملات سایبری در سه‌ماهه سوم سال ۲۰۲۴ به‌طور جهانی ۷۵ درصد افزایش یافته که عامل اصلی این افزایش هوش مصنوعی است. کرمر هشدار می‌دهد: «تهدیدها محدود به باج‌افزاریی نخواهد بود. رشد اینترنت اشیا (IoT)، با پیش‌بینی وجود ۳۲ میلیارد دستگاه تا سال ۲۰۲۵، سطح حمله را گسترش خواهد داد.» او هوش مصنوعی را شمشیر دو لبه می‌داند: «در حالی که هوش مصنوعی باعث بهبود حملات و دفاع‌ها می‌شود، به مجرمان سایبری اجازه می‌دهد تهدیدهای دقیق‌تر و مؤثرتری را با منابع کمتر در مقیاس بزرگ ایجاد کنند. از سوی دیگر، برای مدیران مراکز عملیات امنیتی (SOC)، هوش مصنوعی به اولویت‌بندی ریسک‌ها، کاهش هشدارهای کاذب و تشخیص سریع‌تر الگوهای غیرمعمول کمک می‌کند.»
ارتباطات
فردریک یجدلینگ، معاون و رئیس شبکه‌های شرکت سوئدی اریکسون، در گزارش این شرکت می‌گوید: «آینده‌ای هیجان‌انگیز در حال شکل‌گیری است؛ زیرا ارائه‌دهندگان خدمات ارتباطی برای تغییرات در صنعت موبایل آماده می‌شوند.» او به پذیرش گسترده شبکه‌های 5G که در حال حاضر به‌طور جهانی (به استثنای چین) تنها ۳۰ درصد از شبکه‌ها را پوشش می‌دهد اشاره و اضافه می‌کند: «ممکن است استفاده روزافزون از هوش مصنوعی تولیدکننده در دستگاه‌های موبایل که امکان ایجاد محتوای بسیار شخصی‌شده را در مقیاس بزرگ فراهم می‌کند، بر حجم و ویژگی‌های ترافیک داده موبایلی در آینده تأثیر بگذارد.»
با نگاهی به آینده 5G، نسل بعدی ارتباطات یعنی 6G در افق دید است که خود دروازه‌ای به سوی متاورس محسوب می‌شود. یجدلینگ توضیح می‌دهد: «قابلیت‌های 6G امکان حرکت آزادانه در دنیای سایبری-فیزیکی را فراهم می‌کند و پل مهمی بین جهان حس‌ها، اعمال و تجربیات و بازنمایی دیجیتالی برنامه‌ریزی‌شده دنیای فیزیکی ایجاد خواهد کرد.»
واقعیت مجازی
دنیای سایبری-فیزیکی شامل واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و دوقلوهای دیجیتالی (Digital Twins) است و به مدل‌های دیجیتالی اشاره دارد که نسخه‌های مجازی از اشیا، سیستم‌ها یا فرایندهای فیزیکی هستند. با این پیشرفت‌ها، امکان تطبیق اشیای دیجیتالی بر روی اشیای فیزیکی برای ایجاد یک واقعیت ترکیبی فراهم خواهد شد. این توسعه راه را برای نمایش‌های هولوگرافیک هموار می‌کند، جایی که یک فرد به صورت دیجیتالی در یک محیط فیزیکی بازنمایی می‌شود و حسگرهای متعدد در محیط اطراف وظیفه به‌روزرسانی و تضمین صحت این بازنمایی دیجیتالی را بلادرنگ بر عهده خواهند داشت. ایباراکی به عینک‌های جدید متا اشاره می‌کند که شاید در ظاهر فقط یک دستگاه دیگر به نظر برسند اما نشانگر یک جهش قابل‌توجه هستند. با آزادسازی توسعه واقعیت‌های دیجیتالی جدید و ادغام این فناوری‌ها در یک ابزار قابل استفاده روزمره، تغییری کیفی در نحوه تعامل ما با این فناوری‌های نوظهور نمایان می‌شود.
هوش مصنوعی
هوش مصنوعی قرار است در تمام دستگاه‌ها ادغام شود و فراتر از گوشی‌های هوشمند و رایانه‌ها عمل کند. هدف آن تبدیل شدن به یک عامل چندمنظوره و تبدیل شدن به دستیاری دائمی است که قادر به مکالمه مانند انسان، تحلیل اسناد (چه متن، تصویر یا ویدئو) در حوزه‌های مختلف، ارائه پاسخ‌ها و راه‌حل‌های پیچیده و حتی انجام وظایف به نمایندگی از کاربر باشد. سم آلتمن، مدیرعامل OpenAI می‌گوید: «همکار فوق‌العاده‌ای که همه‌چیز را درباره زندگی من، هر ایمیل، هر مکالمه‌ای که تا به حال داشته‌ام می‌داند اما شبیه به یک افزونه نیست.» هرچند انتظار می‌رفت امسال استفاده از دستیارهای هوش مصنوعی به شکلی قابل‌توجه افزایش یابد، این امر به وقوع نپیوست. با وجود این، شرکت‌ها همچنان به رشد چشمگیر این فناوری در سال آینده امیدوار هستند.
اینترنت اشیا
ترافیک داده شبکه‌های موبایل در سال ۲۰۲۴ نزدیک به ۲۱ درصد افزایش یافت و به‌طور میانگین ماهانه به ۱۵۷ اگزابایت (۱۵۷ میلیارد گیگابایت) رسید. این افزایش عمدتاً ناشی از تماشای بیشتر محتوای ویدئویی بود که ۷۴ درصد از ترافیک را تشکیل می‌داد. صنعت فناوری در تلاش است تا ظرفیت ترافیک را حفظ کند و به‌دنبال راه‌های پایدارتر برای انجام این کار است. در عین حال، دستگاه‌های متصل که تحت عنوان کلی اینترنت اشیا قرار می‌گیرند، در حال حاضر هفت درصد از ترافیک را تشکیل می‌دهند و همچنان در حال رشد هستند.
پهپادها
پهپادها دیگر محدود به کوادکوپترهای کوچک با باتری و برد محدود نیستند. آن‌ها اکنون نقش اساسی در نظارت، مأموریت‌های جست‌وجو و نجات، جنگ و تحویل مواد اضطراری ایفا می‌کنند. پیشرفت‌های تکنولوژیکی، حسگرهای جدید و قیمت‌های در دسترس‌تر قرار است موج جدیدی از استفاده از پهپادها را رقم بزنند، حتی اگر پهپادهای تحویل بسته هنوز به‌طور گسترده پذیرفته نشده‌اند و پروژه‌های آزمایشی همچنان در حال انجام هستند. اما جی استنلی، تحلیلگر اتحادیه آزادی‌های مدنی آمریکا (ACLU)، هشدار می‌دهد که این رشد با خطراتی همراه است. او در مصاحبه با نشریه بررسی فناوری ام‌آی‌تی (MIT Technology Review) می‌گوید: «اگر استفاده‌های مختلف از این فناوری تجمع یابد، در نهایت در دنیایی زندگی خواهیم کرد که از لحظه‌ای که از در خانه‌تان بیرون می‌روید، احساس می‌کنید تحت نظارت دائمی نیروهای انتظامی از آسمان هستید.» او اضافه می‌کند: «این فناوری ممکن است مزایای واقعی داشته باشد اما همچنان به شدت نیازمند نظارت‌ها و توازن‌های قوی است.»
تراشه‌ها
در قلب این پیشرفت‌ها، مواد نیمه‌هادی قرار دارند که مدارهای مجتمع بی‌شماری را در خود جای می‌دهند. به دلیل رشد هوش مصنوعی افزایش چشمگیر تقاضا برای این تراشه‌ها و فشار برای قابلیت‌های بیشتر آن‌ها به وجود آمده است. دولت‌ها، غول‌های فناوری و استارت‌آپ‌ها به شدت برای تسلط بر این صنعت رقابت می‌کنند. تولیدکنندگان پیشرو مانند TSMC و اینتل در حال ساخت تأسیسات عظیمی هستند که بخشی از آن‌ها با بیش از ۲۶ میلیارد دلار کمک مالی مستقیم از دولت آمریکا تأمین مالی شده است. در همین حال، ژاپن قصد دارد ۱۳ میلیارد دلار، هند ۱۵ میلیارد دلار و اروپا بیش از ۴۷ میلیارد دلار در این بخش سرمایه‌گذاری کنند تا به حاکمیت در بازاری دست یابند که عمدتاً تحت سلطه چین است. هدف از توسعه تراشه‌های جدید، بهبود عملکرد با حفظ بهره‌وری انرژی است. شرکت‌هایی مانند آمازون، مایکروسافت و گوگل سال‌هاست تراشه‌های نیمه‌هادی خود را طراحی می‌کنند تا وابستگی به تأمین‌کنندگان خارجی را کاهش دهند. انویدیا، رهبر بازار تراشه‌های پیشرفته آموزش هوش مصنوعی نیز ارزش بازاری فراتر از تولید ناخالص داخلی ۱۸۳ کشور را دارد.
اطلاعات غلط
اولین مدل‌های تبدیل متن به ویدئو در اواخر سال ۲۰۲۲ ظهور کردند و شرکت‌هایی مانند متا، گوگل و استارت‌آپ‌ها نتایج اولیه‌ای ارائه دادند که در آن زمان کم‌اهمیت به نظر می‌رسید. تنها یک سال‌ونیم بعد، OpenAI از سورا (Sora) رونمایی کرد و سپس گوگل از Runway، Midjouney به‌روزرسانی‌هایی ارائه داد. امروزه این ابزارها قادر به تولید فیلم‌های کامل هستند.
با این حال، پتانسیل خلاقانه این فناوری‌ها تحت‌تأثیر استفاده نادرست گسترده قرار گرفته است، به‌ویژه در ایجاد دیپ‌فیک‌ها. این ویدئوها و تصاویر شبه‌واقعی اینترنت را با تبلیغات و محتوای غیراخلاقی پر کرده و مسئله‌ای جهانی ایجاد کرده‌اند که انتظار می‌رود امسال بدتر شود. به‌هرحال، ویدئو طبیعی‌ترین رسانه برای اینترنت و شبکه‌های اجتماعی مانند یوتیوب و تیک‌تاک است. اطلاعات غلط آنلاین همچنان یکی از چالش‌های اصلی جوامع و سیستم‌های دموکراتیک است. میشال پخوچک، مدیر ارشد فناوری Gen Digital به نشریه بررسی فناوری ام‌آی‌تی می‌گوید: «ما اعتماد را با بی‌اعتمادی، سردرگمی، ترس و نفرت جایگزین کرده‌ایم. جامعه‌ای بدون حقیقت پایدار رو به زوال خواهد رفت.»
خودران‌ها
با وجود حوادث و چالش‌های نظارتی، پروژه‌های خودروهای خودران همچنان به شکل قابل‌توجهی پیشرفت کرده‌اند. مانوئل کارانزا گارسیا، استاد دپارتمان زبان‌ها و سیستم‌های کامپیوتری در دانشگاه سویل، چنین استدلال می‌کند: «مزایای ماشین بدون راننده آن‌قدر آشکار است که کنار گذاشتن این ایده تقریباً غیرممکن است. این پدیده در حال حاضر تنها در چین عملیاتی است و در این مرحله، به نظر می‌رسد بیشتر به‌عنوان یک ابتکار قانونی در حال تکامل است تا یک ابتکار فناورانه.» اکنون در این زمینه تحولاتی وجود دارد و نقص‌هایی نیز وجود خواهد داشت اما این یک مسئله قانونی است. همان‌طور که در مورد انسان‌ها نیز وجود قوانین لازم است. در نهایت باید گفت خطرات مرتبط با رانندگی خودران بسیار بیشتر از مزایای آن است.
ربات‌ها
رقابت برای فناوری ربات‌های انسان‌نما توسط حدود بیست شرکت هدایت می‌شود. جنبه‌های مکانیکی این ربات‌ها تقریباً کامل شده و همان‌طور که در مورد سایر فناوری‌ها اتفاق افتاده، نیروهای بازار به زودی هزینه‌های تولید را کاهش خواهند داد. اکنون این شرکت‌ها فناوری ساخت ربات‌های فیزیکی و کاهش قیمت آن‌ها را به چند هزار دلار در اختیار دارند. بخش گمشده این بخش رباتیک، یک دهه پیش ظهور کرد؛ زمانی که برنامه‌نویسی از تولید ابزار ساده به ایجاد مهارت‌ها و هوش تکامل یافت. این یک انقلاب جدید است. اخیراً، تیم پرفسور لرل پینتو در دانشگاه نیویورک در حال توسعه تکنیک‌هایی هستند که ربات‌ها را قادر می‌سازد از طریق آزمون و خطا یاد بگیرند و داده‌های آموزشی خود را در حین حرکت جمع‌آوری کنند. مسئله‌ای که به تکامل ربات از انسان‌ها و امکان ساخت مغز رباتی منجر می‌شود.
باتری‌ها
سفر به سمت برق‌سازی انبوه به توسعه باتری‌های بهتر، کارآمدتر و ارزان‌تر بستگی دارد. در حالی که باتری‌های لیتیوم یونی برای دهه‌ها استاندارد بوده و همه‌چیز را از لپ‌تاپ و تلفن‌های همراه گرفته تا وسایل نقلیه و ذخیره‌سازی انرژی تأمین می‌کنند، این باتری‌ها باید راه را برای سیستم‌هایی باز کنند که قابلیت شارژ، مقرون‌به‌صرفه‌تر و سریع‌تر را داشته باشند. تمرکز تحقیقات در سال آینده بر روی جایگزین‌هایی مانند باتری‌های حالت جامد، سدیم یون و باتری‌های آهن هوا خواهد بود.
قانون‌گذاری
در حالی که پیشرفت‌های فناوری به سرعت در حال وقوع است، سیاست‌گذاران تلاش می‌کنند هم‌گام شوند؛ از نگرانی‌های مربوط به حریم خصوصی گرفته تا خطرات مربوط به هوش مصنوعی، بحث‌های سیاسی و قانون‌گذاری به شدت در جریان است. به‌ویژه در اروپا، قوانین جدیدی مانند قانون هوش مصنوعی اتحادیه اروپا در حال تصویب هستند که تلاش دارند استفاده از این فناوری‌ها را به شکلی مسئولانه‌تر تنظیم کنند.
در عین حال، کشورهای دیگر از جمله ایالات متحده و چین، رویکردهای متفاوتی اتخاذ کرده‌اند. ایالات متحده بیشتر بر رقابت و نوآوری متمرکز است، در حالی که چین با کنترل‌های شدیدتر، درصدد حفظ قدرت و نظارت دقیق بر شهروندان برآمده است. این تفاوت‌ها ممکن است در آینده باعث شکاف‌های عمیق‌تری در نحوه استفاده و تنظیم فناوری‌های نوظهور شوند.
امیدها و چالش‌ها
سال ۲۰۲۴ شاهد پیشرفت‌های بزرگی در عرصه فناوری بوده و این تحولات در سال ۲۰۲۵ با چالش‌های قابل توجهی همراه هستند. مسائل اخلاقی و اجتماعی، نیاز به قانون‌گذاری مناسب، تأثیرات گسترده بر اقتصاد و اشتغال و آینده فناوری همچنان پیچیده و چندوجهی خواهد بود. با این حال، پتانسیل فناوری برای بهبود زندگی انسان، از افزایش دسترسی به آموزش و سلامت گرفته تا کاهش تأثیرات زیست‌محیطی و افزایش بهره‌وری، همچنان امیدبخش است. این به ما بستگی دارد که چگونه این ابزارهای قدرتمند را برای ایجاد آینده‌ای پایدار و عادلانه به کار بگیریم.
منبع: ال‌پائیس