رفع ناترازی برق به کمک انرژی‌های پاک
بازار انرژی‌های پاک به‌عنوان یکی از سریع‌ترین حوزه‌های رشد در جهان امروز به مرکز توجه دولت‌ها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تبدیل شده است. این بازار که بر تولید و استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و فناوری‌های ذخیره‌سازی انرژی تمرکز دارد، نه‌تنها راهکاری برای کاهش اثرات زیست‌محیطی ناشی از سوخت‌های فسیلی به شمار می‌رود، بلکه نقش کلیدی در آینده اقتصاد جهانی ایفا می‌کند.
در سال‌های اخیر، تلاش‌های جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات اقلیمی، به تقاضای گسترده‌ای برای انرژی‌های پاک منجر شد.
منابعی همچون انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زمین‌گرمایی به‌دلیل تجدیدپذیری و عدم تولید آلاینده‌ها، گزینه‌های مناسبی برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی به‌شمار می‌روند.
در این میان، انرژی خورشیدی و بادی به‌عنوان ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین منابع تولید برق، بیشترین سهم را در این بازار به خود اختصاص داده‌اند.
پیشرفت فناوری یکی از عوامل اصلی توسعه بازار انرژی‌های پاک بود. کاهش هزینه تولید پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، همراه با پیشرفت در فناوری باتری‌های لیتیومی و یونی، ذخیره انرژی را اقتصادی‌تر و دسترس‌پذیرتر کرده است. با وجود این، محدودیت در تأمین مواد اولیه کمیاب مانند لیتیوم و نیکل چالشی جدی برای این صنعت به حساب می‌آید.
بازار انرژی‌های پاک تنها به‌عنوان یک بخش اقتصادی مطرح نیست، بلکه راه‌حلی حیاتی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و ایجاد آینده‌ای پایدار برای نسل‌های آینده است. رشد این بازار علاوه بر تأثیرات زیست‌محیطی مثبت، فرصت‌های شغلی جدید و اقتصادی را در سراسر جهان مهیا کرده است. از سویی برای ما با توجه به ناترازی انرژی در کشورمان، این بازار می‌تواند با توجه به ظرفیت‌هایی که درون آن نهفته است، به رفع معضل ناترازی کمک شایانی کند.
بازار انرژی‌های پاک
علی نقوی، مدیر عامل بورس انرژی ایران با اشاره به اینکه حوزه انرژی‌های پاک به‌عنوان ترند بورس‌های دنیا مطرح است، گفت: «ما از دو سال گذشته خیلی جدی‌تر این موضوع را در دستور کار قرار داده‌ایم.»
او با تأکید بر اینکه این سازمان بحث‌های مربوط به کالاهای سبز و برق سبز را طی سال گذشته دنبال کرده، ادامه داد: «در دل همین موضوع، گواهی کربن را برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر پیگیری می‌کنیم. همچنین پذیرش سوخت سبز از چند هفته پیش آغاز شده و معاملات آن را خواهیم داشت. به‌عنوان نمونه خود کربن را از یک شرکت دانش‌بنیان که کربن سبز تولید می‌کند، پذیرش کرده‌ایم و معاملات آن شروع شده و از این منظر علاقه‌مند هستیم معاملات کربن را توسعه دهیم.»
نقوی توضیح داد: «در حوزه اوراق بهادار که مبتنی بر انرژی‌های پاک است، اقداماتی مانند گواهی صرفه‌جویی گاز و برق صورت پذیرفته که مورد دوم در هفته‌های گذشته رونمایی شد. بحث گواهی برق تجدیدپذیر هم به سرانجام رسید.»
توکن حامل‌های انرژی
مدیرعامل بورس انرژی همچنین درباره توکن‌های حامل‌های انرژی گفت: «در این بحث از کمیته فقهی مجوز لازم را گرفته‌ایم و در حوزه بازارهای کربنی بین‌المللی قاعدتاً توکن کربن به ما یاری می‌رساند و ظرفیت خوبی را در اختیار ما قرار می‌دهد. هم‌اکنون در حال مذاکره با برخی شرکت‌های صاحب فناوری هستیم تا بتوانیم ظرفیت‌های معاملاتی این بخش را فعال کنیم.»
او توضیح داد: «در حوزه کربن شاید در گام اول بحث بازارهای داوطلبانه مطرح باشد اما واقعیت این است که وقتی این شدت آلایندگی را می‌بینیم و با اثر منفی آن روبه‌رو هستیم باید به سمت بازارهای اجباری برویم. مذاکراتی را با مسئولان وزارت صمت صورت داده‌ایم که آن‌ها هم برخلاف آنچه مطرح است، به این حوزه علاقه‌مند هستند.» به گفته نقوی، دولت نباید صرفاً به جنبه درآمدی مالیات‌های آلایندگی توجه کند؛ چراکه هزینه‌هایی که ضروری است دولت بابت بحث سلامت و کاهش آلایندگی‌ها بپردازد به مراتب بیشتر است. حتی این موضوع در مورد هزینه‌های جاری شهرداری که از عوارض آلایندگی‌ها پرداخت می‌شود، صدق می‌کند و دیگر نباید این روند ادامه یابد.
مزایای بازار انرژی‌های پاک
روزبه سلگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با «آتیه نو» با تأکید بر اینکه بازار انرژی‌های پاک به‌عنوان یکی از محوری‌ترین تحولات اقتصادی و زیست‌محیطی عصر حاضر، مزایای قابل‌توجهی را برای جوامع جهانی به ارمغان آورده، گفت: «این بازار نه‌تنها در کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی نقش اساسی ایفا می‌کند، بلکه به‌عنوان یک فرصت استراتژیک برای رشد اقتصادی شناخته می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایای بازار انرژی‌های پاک، پایداری منابع انرژی به‌حساب می‌آید. برخلاف سوخت‌های فسیلی که منابعی محدود و غیرقابل‌تجدید هستند، انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید، باد و آب به‌صورت طبیعی و مداوم در دسترس‌اند. این ویژگی، تضمینی برای تأمین پایدار انرژی در آینده است و نگرانی‌ها از بابت تمام شدن منابع سوختی را از میان برمی‌دارد.»
او افزود: «از منظر اقتصادی، این بازار به دلیل کاهش هزینه‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، به یک گزینه رقابتی تبدیل شده است. فناوری‌های نوین، به‌ویژه در حوزه تولید و ذخیره‌سازی انرژی، هزینه تولید هر کیلووات ساعت برق از منابع تجدیدپذیر را کاهش داده‌اند. به‌عنوان نمونه، در بسیاری از کشورها، انرژی خورشیدی اکنون ارزان‌تر از برق تولیدشده از سوخت‌های فسیلی است.»
سلگی ادامه داد: «علاوه بر این، اشتغال‌زایی یکی دیگر از مزایای قابل‌توجه بازار انرژی‌های پاک به‌شمار می‌رود. توسعه فناوری‌ها و ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، فرصت‌های شغلی جدیدی در بخش‌های مختلف ایجاد کرده؛ از تحقیق و توسعه گرفته تا نصب و نگهداری تجهیزات. این روند به رشد اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه کمک شایانی کرده است.»
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بازار انرژی‌های پاک همچنین تأثیرات مثبتی بر کاهش آلودگی هوا و بهبود سلامت عمومی دارد، توضیح داد: «کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی به‌طور مستقیم به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های مضر مانند دی‌اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن منجر می‌شود. این تغییر نه‌تنها به حفظ محیط زیست یاری می‌رساند، بلکه هزینه‌های درمانی مرتبط با بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا را کاهش می‌دهد.» سلگی یادآور شد: «از سوی دیگر، این بازار با تقویت امنیت انرژی، وابستگی کشورها به واردات سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد. استفاده از منابع انرژی بومی و تجدیدپذیر، کشورها را از نوسانات قیمت جهانی نفت و گاز مصون می‌سازد.»
او افزود: «بازار انرژی‌های پاک همچنین به‌عنوان محرکی برای نوآوری‌های فناوری عمل می‌کند. سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش باعث توسعه فناوری‌های پیشرفتهای مانند باتری‌های ذخیره‌سازی انرژی، سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی و خودروهای برقی شده است. این نوآوری‌ها علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، قابلیت افزایش بهره‌وری انرژی و کاهش هزینه‌ها را دارند.»
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: «در نهایت، مزایای بازار انرژی‌های پاک به‌عنوان یک بسته کامل شامل پایداری محیط زیست، رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی، این بازار را به یکی از اولویت‌های اصلی دولت‌ها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تبدیل کرده است. همچنین با ادامه حمایت‌ها و پیشرفتهای فناورانه، نقش این بازار در حل چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی و بحران انرژی بیش از پیش پررنگ می‌شود.»
در سال‌های اخیر، تلاش‌های جهانی برای کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و مقابله با تغییرات اقلیمی، به تقاضای گسترده‌ای برای انرژی‌های پاک منجر شد.
منابعی همچون انرژی خورشیدی، بادی، آبی و زمین‌گرمایی به‌دلیل تجدیدپذیری و عدم تولید آلاینده‌ها، گزینه‌های مناسبی برای جایگزینی سوخت‌های فسیلی به‌شمار می‌روند.
در این میان، انرژی خورشیدی و بادی به‌عنوان ارزان‌ترین و در دسترس‌ترین منابع تولید برق، بیشترین سهم را در این بازار به خود اختصاص داده‌اند.
پیشرفت فناوری یکی از عوامل اصلی توسعه بازار انرژی‌های پاک بود. کاهش هزینه تولید پنل‌های خورشیدی و توربین‌های بادی، همراه با پیشرفت در فناوری باتری‌های لیتیومی و یونی، ذخیره انرژی را اقتصادی‌تر و دسترس‌پذیرتر کرده است. با وجود این، محدودیت در تأمین مواد اولیه کمیاب مانند لیتیوم و نیکل چالشی جدی برای این صنعت به حساب می‌آید.
بازار انرژی‌های پاک تنها به‌عنوان یک بخش اقتصادی مطرح نیست، بلکه راه‌حلی حیاتی برای کاهش اثرات تغییرات اقلیمی و ایجاد آینده‌ای پایدار برای نسل‌های آینده است. رشد این بازار علاوه بر تأثیرات زیست‌محیطی مثبت، فرصت‌های شغلی جدید و اقتصادی را در سراسر جهان مهیا کرده است. از سویی برای ما با توجه به ناترازی انرژی در کشورمان، این بازار می‌تواند با توجه به ظرفیت‌هایی که درون آن نهفته است، به رفع معضل ناترازی کمک شایانی کند.
بازار انرژی‌های پاک
علی نقوی، مدیر عامل بورس انرژی ایران با اشاره به اینکه حوزه انرژی‌های پاک به‌عنوان ترند بورس‌های دنیا مطرح است، گفت: «ما از دو سال گذشته خیلی جدی‌تر این موضوع را در دستور کار قرار داده‌ایم.»
او با تأکید بر اینکه این سازمان بحث‌های مربوط به کالاهای سبز و برق سبز را طی سال گذشته دنبال کرده، ادامه داد: «در دل همین موضوع، گواهی کربن را برای نیروگاه‌های تجدیدپذیر پیگیری می‌کنیم. همچنین پذیرش سوخت سبز از چند هفته پیش آغاز شده و معاملات آن را خواهیم داشت. به‌عنوان نمونه خود کربن را از یک شرکت دانش‌بنیان که کربن سبز تولید می‌کند، پذیرش کرده‌ایم و معاملات آن شروع شده و از این منظر علاقه‌مند هستیم معاملات کربن را توسعه دهیم.»
نقوی توضیح داد: «در حوزه اوراق بهادار که مبتنی بر انرژی‌های پاک است، اقداماتی مانند گواهی صرفه‌جویی گاز و برق صورت پذیرفته که مورد دوم در هفته‌های گذشته رونمایی شد. بحث گواهی برق تجدیدپذیر هم به سرانجام رسید.»
توکن حامل‌های انرژی
مدیرعامل بورس انرژی همچنین درباره توکن‌های حامل‌های انرژی گفت: «در این بحث از کمیته فقهی مجوز لازم را گرفته‌ایم و در حوزه بازارهای کربنی بین‌المللی قاعدتاً توکن کربن به ما یاری می‌رساند و ظرفیت خوبی را در اختیار ما قرار می‌دهد. هم‌اکنون در حال مذاکره با برخی شرکت‌های صاحب فناوری هستیم تا بتوانیم ظرفیت‌های معاملاتی این بخش را فعال کنیم.»
او توضیح داد: «در حوزه کربن شاید در گام اول بحث بازارهای داوطلبانه مطرح باشد اما واقعیت این است که وقتی این شدت آلایندگی را می‌بینیم و با اثر منفی آن روبه‌رو هستیم باید به سمت بازارهای اجباری برویم. مذاکراتی را با مسئولان وزارت صمت صورت داده‌ایم که آن‌ها هم برخلاف آنچه مطرح است، به این حوزه علاقه‌مند هستند.» به گفته نقوی، دولت نباید صرفاً به جنبه درآمدی مالیات‌های آلایندگی توجه کند؛ چراکه هزینه‌هایی که ضروری است دولت بابت بحث سلامت و کاهش آلایندگی‌ها بپردازد به مراتب بیشتر است. حتی این موضوع در مورد هزینه‌های جاری شهرداری که از عوارض آلایندگی‌ها پرداخت می‌شود، صدق می‌کند و دیگر نباید این روند ادامه یابد.
مزایای بازار انرژی‌های پاک
روزبه سلگی، کارشناس بازار سرمایه در گفت وگو با «آتیه نو» با تأکید بر اینکه بازار انرژی‌های پاک به‌عنوان یکی از محوری‌ترین تحولات اقتصادی و زیست‌محیطی عصر حاضر، مزایای قابل‌توجهی را برای جوامع جهانی به ارمغان آورده، گفت: «این بازار نه‌تنها در کاهش اثرات مخرب زیست‌محیطی نقش اساسی ایفا می‌کند، بلکه به‌عنوان یک فرصت استراتژیک برای رشد اقتصادی شناخته می‌شود. یکی از مهم‌ترین مزایای بازار انرژی‌های پاک، پایداری منابع انرژی به‌حساب می‌آید. برخلاف سوخت‌های فسیلی که منابعی محدود و غیرقابل‌تجدید هستند، انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشید، باد و آب به‌صورت طبیعی و مداوم در دسترس‌اند. این ویژگی، تضمینی برای تأمین پایدار انرژی در آینده است و نگرانی‌ها از بابت تمام شدن منابع سوختی را از میان برمی‌دارد.»
او افزود: «از منظر اقتصادی، این بازار به دلیل کاهش هزینه‌های تولید انرژی‌های تجدیدپذیر، به یک گزینه رقابتی تبدیل شده است. فناوری‌های نوین، به‌ویژه در حوزه تولید و ذخیره‌سازی انرژی، هزینه تولید هر کیلووات ساعت برق از منابع تجدیدپذیر را کاهش داده‌اند. به‌عنوان نمونه، در بسیاری از کشورها، انرژی خورشیدی اکنون ارزان‌تر از برق تولیدشده از سوخت‌های فسیلی است.»
سلگی ادامه داد: «علاوه بر این، اشتغال‌زایی یکی دیگر از مزایای قابل‌توجه بازار انرژی‌های پاک به‌شمار می‌رود. توسعه فناوری‌ها و ساخت نیروگاه‌های تجدیدپذیر، فرصت‌های شغلی جدیدی در بخش‌های مختلف ایجاد کرده؛ از تحقیق و توسعه گرفته تا نصب و نگهداری تجهیزات. این روند به رشد اقتصادی در کشورهای توسعه‌یافته و در حال توسعه کمک شایانی کرده است.»
این کارشناس بازار سرمایه با بیان اینکه بازار انرژی‌های پاک همچنین تأثیرات مثبتی بر کاهش آلودگی هوا و بهبود سلامت عمومی دارد، توضیح داد: «کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی به‌طور مستقیم به کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای و آلاینده‌های مضر مانند دی‌اکسید کربن و اکسیدهای نیتروژن منجر می‌شود. این تغییر نه‌تنها به حفظ محیط زیست یاری می‌رساند، بلکه هزینه‌های درمانی مرتبط با بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا را کاهش می‌دهد.» سلگی یادآور شد: «از سوی دیگر، این بازار با تقویت امنیت انرژی، وابستگی کشورها به واردات سوخت‌های فسیلی را کاهش می‌دهد. استفاده از منابع انرژی بومی و تجدیدپذیر، کشورها را از نوسانات قیمت جهانی نفت و گاز مصون می‌سازد.»
او افزود: «بازار انرژی‌های پاک همچنین به‌عنوان محرکی برای نوآوری‌های فناوری عمل می‌کند. سرمایه‌گذاری‌های کلان در این بخش باعث توسعه فناوری‌های پیشرفتهای مانند باتری‌های ذخیره‌سازی انرژی، سیستم‌های هوشمند مدیریت انرژی و خودروهای برقی شده است. این نوآوری‌ها علاوه بر مزایای زیست‌محیطی، قابلیت افزایش بهره‌وری انرژی و کاهش هزینه‌ها را دارند.»
این کارشناس بازار سرمایه بیان کرد: «در نهایت، مزایای بازار انرژی‌های پاک به‌عنوان یک بسته کامل شامل پایداری محیط زیست، رشد اقتصادی و بهبود کیفیت زندگی، این بازار را به یکی از اولویت‌های اصلی دولت‌ها، شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران تبدیل کرده است. همچنین با ادامه حمایت‌ها و پیشرفتهای فناورانه، نقش این بازار در حل چالش‌های جهانی مانند تغییرات اقلیمی و بحران انرژی بیش از پیش پررنگ می‌شود.»