دبیر کل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران در گفت‌وگو با آتیه نو:
قطعی گاز برای واحدهای صنعتی جدی‌تر از برق است
مهناز مهرداد روزنامه نگار
قطع گاز صنایع در فصل سرد، طی سال‌های گذشته به نوعی عادت تبدیل شده بود. حال دولت چهاردهم تأکید دارد که نباید این موضوع در تولید واحدهای صنعتی اختلالی ایجاد کند. با این وجود در روزهای گذشته کشور نه‌تنها از منظر تولید گاز در مضیقه بوده بلکه تولید نیروگاه‌ها نیز به واسطه کمبود سوخت دشواری‌های خاص خود را داشته است.
گفته می‌شود که در آذرماه امسال مصرف گاز کشور به اندازه روزهای سرد بهمن‌ماه سال 1402 بالا رفته است. با این حال خبری از قطعی گاز صنایع منتشر نشده است. در این زمینه به گفت‌وگویی با آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران پرداخته‌ایم.
عدم قطعی گاز در سال جاری چه اثری روی واحدهای تولیدی داشته است؟
این روزها، در بحث انرژی دو موضوع گاز و برق با یکدیگر تجمیع شده و برای واحدهای گازبر و سایر واحدها بحث محدودیت‌های برق مطرح است. حتی برخی واحدهای ما چنین اعلام کرده‌اند که ظاهراً قرار است شهرک‌های صنعتی دو روز در هفته تعطیلی داشته باشند. برخی واحدها نیز حجم کمتری از گاز را دریافت می‌کنند و اگر قرار باشد برخی روزهای هفته به دلیل کنترل مصرف گاز و برخی روزها برای کاهش مصرف برق تعطیل باشند، ترجیح آن است که حداقل این دو تعطیلی در هم ادغام شوند. به هر ترتیب باید به یاد داشت که جدا از قطعی‌های برنامه‌ریزی شده، در نهایت عدم دسترسی به برق و گاز منجر به کاهش تولید می‌شود و همین امر کافی است تا واحدهای ما با مشکلات متعدد مواجه شوند. حتی در صورت تعطیلی هم صنایع هزینه‌هایی مانند حقوق و بیمه کارگران را دارند و اقساط بانکی آن‌ها باید پرداخت شود. وقتی با این شرایط تولید کاهش پیدا کند، چاره‌ای به غیر از افزایش قیمت محصول باقی نمی‌ماند؛ این روند نیز علاوه بر آنکه منجر به تورم می‌شود، قدرت رقابت‌پذیری واحدها را کاهش داده و حتی تولید را بدون توجیه می‌کند. در این میان برخی واحدها در شرایط کمبود گاز به هیچ سوخت جایگزینی دسترسی ندارند. به همین دلیل می‌توان گفت تهدید قطعی گاز برای صنایع از قطعی برق جدی‌تر است.
در ماه‌های گذشته شاهد افزایش تعرفه‌ای حامل‌های انرژی بودیم. این بحث تا چه اندازه روی تولید تأثیرگذار است؟
واقعیت این است که وقتی هزینه تمام‌شده افزایش یابد واحدهای صنعتی نیز ناچار به افزایش قیمت خواهند بود که به تبعات این امر اشاره شد. حتی به دنبال بالارفتن قیمت‌ها، میزان تقاضا نیز کاهش پیدا می‌کند.
آماری هست که نشان دهد وضعیت تولید واحدها در سال جاری نسبت به سال قبل چه تغییری داشته است؟
ما هنوز به دوره پیک مصرف که منجر به قطعی گاز می‌شود نرسیده‌ایم.
البته اعلام شده که مصرف آذرماه امسال معادل بهمن‌ماه سال گذشته است.
ممکن است افزایش مصرف داشته باشیم، اما هنوز با روزهای اوج سرما که به نوعی پیک مصرف محسوب می‌شود فاصله داریم. در روزهای سرد ما حتی در برخی استان‌های سردسیری به مدت یک هفته شاهد قطعی گاز صنایع بودیم اما در سال جاری هنوز مصرف به آن حد نرسیده و چنانچه مصرف الان ما در حد پیک سال گذشته باشد با رسیدن به اوج سرما احتمال این وجود دارد که سیستم دچار اضمحلال شود.
در چنین شرایطی دولت چه راهکاری می‌تواند داشته باشد؟
لازم است دولت در حد توان روی میزان مصرف مردم برنامه‌ریزی کند و تلاش شود چه در کارخانجات چه در بخش خانگی نهایت صرفه‌جویی در مصرف انرژی صورت گیرد.
در قیاس با دنیا یا کشورهای منطقه وضعیت ماشین‌آلات واحدهای تولیدی از نظر مصرف انرژی چگونه است؟
خطوط تولید ما به‌طور عادی طی این سال‌ها فرسوده شده و معضلاتی مانند تحریم‌ها و کمبود نقدینگی موجب شده واحدهای تولیدی از به‌روزرسانی تجهیزات خود جا بمانند. از سوی دیگر فرسودگی خطوط انتقال ما نیز باعث می‌شود در حد قابل‌توجهی شاهد اتلاف انرژی باشیم. درست است که میزان مصرف انرژی ما در قیاس با اروپا بالاتر است اما به نظر می‌رسد به‌ویژه در زمینه برق، هدررفت ما نیز بسیار بالاست. علاوه بر این، وسایل گرمایشی ما نیز مانند خودروهایمان که از فناوری قدیمی بهره می‌برند، پرمصرف هستند یا به‌طور مثال لامپ‌های مصرفی خیلی بهینه‌سازی نشده‌اند و تمام این موارد مصرف را افزایش می‌دهد. ما در این سال‌ها نتوانسته‌ایم سیستم‌های مدیریت انرژی خود را بهینه کنیم و بخشی ازمصرف بالایی که شاهد آن هستیم برگرفته از چنین شرایطی است.
به هر صورت ما جزو کشورهای پرمصرف دنیا هستیم و لازم است در بخش انرژی فرهن‌گسازی شود. در این میان عده‌ای هم ارزانی انرژی را دلیل این وضع می‌دانند که البته باید توجه داشت حتی اگر انرژی در کشور ما ارزان هم باشد هزینه‌های آن را باید در قیاس با سرانه درآمدی مردم در نظر گرفت. هرچند ممکن است با افزایش هزینه‌های این بخش مصرف مردم کمتر و منطقی‌تر شود.
گفته می‌شود که در آذرماه امسال مصرف گاز کشور به اندازه روزهای سرد بهمن‌ماه سال 1402 بالا رفته است. با این حال خبری از قطعی گاز صنایع منتشر نشده است. در این زمینه به گفت‌وگویی با آرمان خالقی، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت ایران پرداخته‌ایم.
عدم قطعی گاز در سال جاری چه اثری روی واحدهای تولیدی داشته است؟
این روزها، در بحث انرژی دو موضوع گاز و برق با یکدیگر تجمیع شده و برای واحدهای گازبر و سایر واحدها بحث محدودیت‌های برق مطرح است. حتی برخی واحدهای ما چنین اعلام کرده‌اند که ظاهراً قرار است شهرک‌های صنعتی دو روز در هفته تعطیلی داشته باشند. برخی واحدها نیز حجم کمتری از گاز را دریافت می‌کنند و اگر قرار باشد برخی روزهای هفته به دلیل کنترل مصرف گاز و برخی روزها برای کاهش مصرف برق تعطیل باشند، ترجیح آن است که حداقل این دو تعطیلی در هم ادغام شوند. به هر ترتیب باید به یاد داشت که جدا از قطعی‌های برنامه‌ریزی شده، در نهایت عدم دسترسی به برق و گاز منجر به کاهش تولید می‌شود و همین امر کافی است تا واحدهای ما با مشکلات متعدد مواجه شوند. حتی در صورت تعطیلی هم صنایع هزینه‌هایی مانند حقوق و بیمه کارگران را دارند و اقساط بانکی آن‌ها باید پرداخت شود. وقتی با این شرایط تولید کاهش پیدا کند، چاره‌ای به غیر از افزایش قیمت محصول باقی نمی‌ماند؛ این روند نیز علاوه بر آنکه منجر به تورم می‌شود، قدرت رقابت‌پذیری واحدها را کاهش داده و حتی تولید را بدون توجیه می‌کند. در این میان برخی واحدها در شرایط کمبود گاز به هیچ سوخت جایگزینی دسترسی ندارند. به همین دلیل می‌توان گفت تهدید قطعی گاز برای صنایع از قطعی برق جدی‌تر است.
در ماه‌های گذشته شاهد افزایش تعرفه‌ای حامل‌های انرژی بودیم. این بحث تا چه اندازه روی تولید تأثیرگذار است؟
واقعیت این است که وقتی هزینه تمام‌شده افزایش یابد واحدهای صنعتی نیز ناچار به افزایش قیمت خواهند بود که به تبعات این امر اشاره شد. حتی به دنبال بالارفتن قیمت‌ها، میزان تقاضا نیز کاهش پیدا می‌کند.
آماری هست که نشان دهد وضعیت تولید واحدها در سال جاری نسبت به سال قبل چه تغییری داشته است؟
ما هنوز به دوره پیک مصرف که منجر به قطعی گاز می‌شود نرسیده‌ایم.
البته اعلام شده که مصرف آذرماه امسال معادل بهمن‌ماه سال گذشته است.
ممکن است افزایش مصرف داشته باشیم، اما هنوز با روزهای اوج سرما که به نوعی پیک مصرف محسوب می‌شود فاصله داریم. در روزهای سرد ما حتی در برخی استان‌های سردسیری به مدت یک هفته شاهد قطعی گاز صنایع بودیم اما در سال جاری هنوز مصرف به آن حد نرسیده و چنانچه مصرف الان ما در حد پیک سال گذشته باشد با رسیدن به اوج سرما احتمال این وجود دارد که سیستم دچار اضمحلال شود.
در چنین شرایطی دولت چه راهکاری می‌تواند داشته باشد؟
لازم است دولت در حد توان روی میزان مصرف مردم برنامه‌ریزی کند و تلاش شود چه در کارخانجات چه در بخش خانگی نهایت صرفه‌جویی در مصرف انرژی صورت گیرد.
در قیاس با دنیا یا کشورهای منطقه وضعیت ماشین‌آلات واحدهای تولیدی از نظر مصرف انرژی چگونه است؟
خطوط تولید ما به‌طور عادی طی این سال‌ها فرسوده شده و معضلاتی مانند تحریم‌ها و کمبود نقدینگی موجب شده واحدهای تولیدی از به‌روزرسانی تجهیزات خود جا بمانند. از سوی دیگر فرسودگی خطوط انتقال ما نیز باعث می‌شود در حد قابل‌توجهی شاهد اتلاف انرژی باشیم. درست است که میزان مصرف انرژی ما در قیاس با اروپا بالاتر است اما به نظر می‌رسد به‌ویژه در زمینه برق، هدررفت ما نیز بسیار بالاست. علاوه بر این، وسایل گرمایشی ما نیز مانند خودروهایمان که از فناوری قدیمی بهره می‌برند، پرمصرف هستند یا به‌طور مثال لامپ‌های مصرفی خیلی بهینه‌سازی نشده‌اند و تمام این موارد مصرف را افزایش می‌دهد. ما در این سال‌ها نتوانسته‌ایم سیستم‌های مدیریت انرژی خود را بهینه کنیم و بخشی ازمصرف بالایی که شاهد آن هستیم برگرفته از چنین شرایطی است.
به هر صورت ما جزو کشورهای پرمصرف دنیا هستیم و لازم است در بخش انرژی فرهن‌گسازی شود. در این میان عده‌ای هم ارزانی انرژی را دلیل این وضع می‌دانند که البته باید توجه داشت حتی اگر انرژی در کشور ما ارزان هم باشد هزینه‌های آن را باید در قیاس با سرانه درآمدی مردم در نظر گرفت. هرچند ممکن است با افزایش هزینه‌های این بخش مصرف مردم کمتر و منطقی‌تر شود.