پیش‌نیازهای داد‌و‌ستد برخط فلزات گران‌بها
تبعات خرید و فروش آنلاین طلا
رامین بیات روزنامه نگار
هم‌زمان با افزایش قیمت طلا در داخل، تحت‌تأثیر پرواز نرخ جهانی اونس، بازار خرید و فروش طلای آنلاین نیز داغ شده است. هرچند این کار ریسک‌هایی به همراه دارد اما آن‌طور که رئیس کمیسیون طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران اعلام کرده، فروش مصنوعات طلا و جواهر در بستر فضای مجازی منعی ندارد،با وجود این باید ضوابط فروش آنلاین طلای آب شده تدوین شود.
کیومرث امیریان، در این زمینه گفت: «در حال حاضر فروش طلای آب شده به‌صورت آنلاین با ایراداتی همراه است که ضرورت دارد برخی اصلاحات در این زمینه صورت پذیرد. بنابراین کمیته‌های مشترکی با مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط برای تدوین این ضوابط تشکیل شده و موضوع در حال بررسی است که در ادامه در این‌باره اعلام نظر خواهد شد.»
رئیس کمیسیون طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران با اشاره به برخی تصورات نادرست مبنی بر ممنوعیت فروش طلا در فضای مجازی افزود: «فروش مصنوعات طلا و جواهر در فضای مجازی به هر مقداری که باشد منعی ندارد و افراد صاحب پروانه کسب می‌توانند به‌صورت آنلاین خرید و فروش خود را انجام دهند. مردم نیز با اطمینان خاطر از فروشگاه‌هایی که پروانه کسب خود را از اتحادیه دریافت کرده‌اند مصنوعات طلا و جواهر مورد نظر خود را از طریق فضای جازی خرید و دریافت می‌کنند.»
مهم‌ترین ریسک فروش برخط طلا
به گفته رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت، بر اساس اعلام بانک مرکزی طلای فروخته شده به‌صورت آنلاین باید موجود باشد و در بانک ذخیره شود. امین کلاهدوزان افزود: «مهم‌ترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است. یعنی کسب‌و‌کار پول را از مشتری دریافت می‌کند اما طلا را در اختیار ندارد. بر اساس نامه اخیر بانک مرکزی، که مورد حمایت مرکز تتا هم هست، طلای فروخته‌شده باید موجود باشد و در بانک ذخیره شود.»
بنابراین حداقل شرط فعالیت این پلتفرم‌ها ذخیره‌سازی طلا در بانک عامل است. درگام اول باید طلا در بانک عامل سپرده شود تا ضمانتی برای معاملات باشد. البته طرح سند باکس وزارت صمت با عنوان اولین سکوی هوشمند معاملات فلزات گران‌بها، عملاً برای جلوگیری از خالی فروشی این فلزات در فضای مجازی و اعمال نظارت‌های ثانویه و بیشتر در این بازار رونمایی شده بود. ظاهراً این سامانه نتوانسته رضایت بانک مرکزی را جلب کند و به همین دلیل بانک مرکزی بر ضرورت ذخیره طلای فروخته شده در بانک‌ها تأکید کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه بر فعالیت 9 پلتفرم در حوزه خرید آنلاین طلای آب‌شده، چهار پلتفرم در حوزه تعداد فروش آنلاین طلای تزئینی فعالیت می‌کنند. 13 صندوق بورسی در حوزه طلا فعال بوده و همچنین چندین بانک و پلتفرم وام طلا به مشتریان ارائه می‌دهند. کارشناسان معتقدند به لحاظ امنیت، صندوق‌های بورسی بالاترین امنیت را در بین روش‌های مختلف خرید آنلاین طلا دارند.
توقف فعالیت دو سایت خرید و فروش طلا
از سوی دیگر معاون بانک مرکزی از ورود دادستانی به حوزه سامان‌دهی پلتفرمهای خرید آنلاین طلا خبر داد و در خصوص گسترش پلتفرمهای فروش آنلاین طلا و قانونی بودن فعالیت آن‌ها، گفت: «در زمینه فعالیت پلتفرمهای طلا، سازمان‌های مختلفی نقش دارند که اکنون وزارت صمت، بانک مرکزی و چند نهاد دیگر کار می‌کنند و با مواردی که با آیین‌نامه‌ها هم‌خوانی نداشته باشد، برخورد صورت می‌گیرد.»
نوش‌آفرین واقفی افزود: «به‌تدریج با پلتفرم‌ها و سایت‌هایی که ضوابط را رعایت نکرده بودند، برخورد شد. در این راستا سرویس‌دهی دو پلتفرم فروش طلا متوقف شد. اتحادیه طلا اعلام کرده، برخی سایت‌ها طلای تقلبی و کم‌عیار فروخته‌اند. این‌درحالی است که بانک مرکزی درباره اصنافی که باید در این حوزه اعلام نظر کنند، کمترین نقش را دارد.»
واقفی ادامه داد: «بانک مرکزی به دادستانی نامه زده و پیگیری‌های لازم صورت گرفته است. طی دو هفته گذشته سامان‌دهی این پلتفرم‌ها به‌طور جدی انجام و موارد خلاف به‌زودی جمع‌آوری می‌شوند.»
لزوم ایجاد زیرساخت‌ها
عباد محمدولی، کارشناس بازار طلا و جواهر در گفت‌وگو با «آتیه نو» با اشاره به اینکه باید زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای فروش آنلاین طلا فراهم آید، بیان کرد: «طبعاً با پیشرفت ارتباطلات و فناوری، همه شئون و ابعاد زندگی نیز با تغییر مواجه شده است. امر سرمایه‌گذاری نیز از این موضوع مستثنی نیست اما به هر حال خرید و فروش طلا الزاماتی دارد تا بتواند آن اعتمادسازی را به‌وجود آورد.»
او افزود: «اخذ تضامین لازم برای داد وستد برخط فلزات گران‌بها از جمله طلا از اهمیت بسزایی برخوردار است. اگر چنین موضوعی وجود نداشته باشد، ریسک سرمایه‌گذاری را به‌شدت با افزایش همراه می‌سازد. بنابراین بانک مرکزی و وزارت صمت به‌عنوان متولیان این حوزه باید قوانین مدون و به‌روز را به تصویب برسانند.»
محمدولی ادامه داد: «به نظر می‌رسد هنوز بسترهای لازم برای این کار ایجاد نشده و از این مسئله قدری فاصله داریم اما ضرورت به‌کارگیری فناوری با توجه به نیازی که در این زمینه وجود دارد، به‌شدت حس می‌شود. باید در اسرع وقت سیاست‌گذاری مناسب در حوزه داد‌وستدهای برخط طلا صورت پذیرد.»
او با تأکید بر اینکه به منظور جلوگیری از هرگونه کلاهبرداری باید بازدارندگی لازم به وجود آید، یادآور شد: «با توجه به اختیاراتی که نهادهای مربوطه در این زمینه از آن برخوردارند، می‌توانند به خوبی زیرساخت‌های قانونی را به وجود آورند تا مردم آسیب نبینند.»
آینده قیمت جهانی طلا
این کارشناس بازار طلا و جواهر در مورد پیش‌بینی آینده طلا در بازارهای جهانی توضیح داد: «با توجه به جهش قیمتی طلا در چند وقت اخیر، به اعتقاد من، اونس تا پایان سال در محدوده سه هزار دلاری قرار خواهد گرفت؛ چراکه تقاضای جهانی برای طلا روبه افزایش است.»
او با اشاره به اینکه استخراج طلا این‌روز‌ها با محدودیت روبه‌روست، اضافه کرد: «با توجه به اینکه طلا یک ماده معدنی به‌حساب می‌آید که استخراج آن محدودیت دارد، به‌نوعی میزان ذخایر طلا در حال اتمام است. اگر کل ذخایر طلا در دنیا را ۱۰۰ واحد درنظر بگیریم، بیش از ۹۰ درصد آن استخراج شده است.»
محمدولی گفت: «از سوی دیگر مابقی ذخایری که فراوری نشده، در عمق بسیار زیادی در زمین قرار دارد که استخراج آن بسیار سخت و پرهزینه خواهد بود. همین موضوع بهای اونس جهانی را با افزایش بیشتری روبه‌رو می‌کند. با توجه به چنین وضعیتی این فلز گران‌بها در ماه‌های آینده قیمت‌ها بالاتری را به ثبت خواهد رساند.»
کیومرث امیریان، در این زمینه گفت: «در حال حاضر فروش طلای آب شده به‌صورت آنلاین با ایراداتی همراه است که ضرورت دارد برخی اصلاحات در این زمینه صورت پذیرد. بنابراین کمیته‌های مشترکی با مشارکت دستگاه‌های ذی‌ربط برای تدوین این ضوابط تشکیل شده و موضوع در حال بررسی است که در ادامه در این‌باره اعلام نظر خواهد شد.»
رئیس کمیسیون طلا، جواهر و نقره اتاق اصناف ایران با اشاره به برخی تصورات نادرست مبنی بر ممنوعیت فروش طلا در فضای مجازی افزود: «فروش مصنوعات طلا و جواهر در فضای مجازی به هر مقداری که باشد منعی ندارد و افراد صاحب پروانه کسب می‌توانند به‌صورت آنلاین خرید و فروش خود را انجام دهند. مردم نیز با اطمینان خاطر از فروشگاه‌هایی که پروانه کسب خود را از اتحادیه دریافت کرده‌اند مصنوعات طلا و جواهر مورد نظر خود را از طریق فضای جازی خرید و دریافت می‌کنند.»
مهم‌ترین ریسک فروش برخط طلا
به گفته رئیس مرکز توسعه تجارت الکترونیکی وزارت صمت، بر اساس اعلام بانک مرکزی طلای فروخته شده به‌صورت آنلاین باید موجود باشد و در بانک ذخیره شود. امین کلاهدوزان افزود: «مهم‌ترین ریسک در فروش طلا، خالی‌فروشی است. یعنی کسب‌و‌کار پول را از مشتری دریافت می‌کند اما طلا را در اختیار ندارد. بر اساس نامه اخیر بانک مرکزی، که مورد حمایت مرکز تتا هم هست، طلای فروخته‌شده باید موجود باشد و در بانک ذخیره شود.»
بنابراین حداقل شرط فعالیت این پلتفرم‌ها ذخیره‌سازی طلا در بانک عامل است. درگام اول باید طلا در بانک عامل سپرده شود تا ضمانتی برای معاملات باشد. البته طرح سند باکس وزارت صمت با عنوان اولین سکوی هوشمند معاملات فلزات گران‌بها، عملاً برای جلوگیری از خالی فروشی این فلزات در فضای مجازی و اعمال نظارت‌های ثانویه و بیشتر در این بازار رونمایی شده بود. ظاهراً این سامانه نتوانسته رضایت بانک مرکزی را جلب کند و به همین دلیل بانک مرکزی بر ضرورت ذخیره طلای فروخته شده در بانک‌ها تأکید کرده است. بررسی‌ها نشان می‌دهد علاوه بر فعالیت 9 پلتفرم در حوزه خرید آنلاین طلای آب‌شده، چهار پلتفرم در حوزه تعداد فروش آنلاین طلای تزئینی فعالیت می‌کنند. 13 صندوق بورسی در حوزه طلا فعال بوده و همچنین چندین بانک و پلتفرم وام طلا به مشتریان ارائه می‌دهند. کارشناسان معتقدند به لحاظ امنیت، صندوق‌های بورسی بالاترین امنیت را در بین روش‌های مختلف خرید آنلاین طلا دارند.
توقف فعالیت دو سایت خرید و فروش طلا
از سوی دیگر معاون بانک مرکزی از ورود دادستانی به حوزه سامان‌دهی پلتفرمهای خرید آنلاین طلا خبر داد و در خصوص گسترش پلتفرمهای فروش آنلاین طلا و قانونی بودن فعالیت آن‌ها، گفت: «در زمینه فعالیت پلتفرمهای طلا، سازمان‌های مختلفی نقش دارند که اکنون وزارت صمت، بانک مرکزی و چند نهاد دیگر کار می‌کنند و با مواردی که با آیین‌نامه‌ها هم‌خوانی نداشته باشد، برخورد صورت می‌گیرد.»
نوش‌آفرین واقفی افزود: «به‌تدریج با پلتفرم‌ها و سایت‌هایی که ضوابط را رعایت نکرده بودند، برخورد شد. در این راستا سرویس‌دهی دو پلتفرم فروش طلا متوقف شد. اتحادیه طلا اعلام کرده، برخی سایت‌ها طلای تقلبی و کم‌عیار فروخته‌اند. این‌درحالی است که بانک مرکزی درباره اصنافی که باید در این حوزه اعلام نظر کنند، کمترین نقش را دارد.»
واقفی ادامه داد: «بانک مرکزی به دادستانی نامه زده و پیگیری‌های لازم صورت گرفته است. طی دو هفته گذشته سامان‌دهی این پلتفرم‌ها به‌طور جدی انجام و موارد خلاف به‌زودی جمع‌آوری می‌شوند.»
لزوم ایجاد زیرساخت‌ها
عباد محمدولی، کارشناس بازار طلا و جواهر در گفت‌وگو با «آتیه نو» با اشاره به اینکه باید زیرساخت‌ها و بسترهای لازم برای فروش آنلاین طلا فراهم آید، بیان کرد: «طبعاً با پیشرفت ارتباطلات و فناوری، همه شئون و ابعاد زندگی نیز با تغییر مواجه شده است. امر سرمایه‌گذاری نیز از این موضوع مستثنی نیست اما به هر حال خرید و فروش طلا الزاماتی دارد تا بتواند آن اعتمادسازی را به‌وجود آورد.»
او افزود: «اخذ تضامین لازم برای داد وستد برخط فلزات گران‌بها از جمله طلا از اهمیت بسزایی برخوردار است. اگر چنین موضوعی وجود نداشته باشد، ریسک سرمایه‌گذاری را به‌شدت با افزایش همراه می‌سازد. بنابراین بانک مرکزی و وزارت صمت به‌عنوان متولیان این حوزه باید قوانین مدون و به‌روز را به تصویب برسانند.»
محمدولی ادامه داد: «به نظر می‌رسد هنوز بسترهای لازم برای این کار ایجاد نشده و از این مسئله قدری فاصله داریم اما ضرورت به‌کارگیری فناوری با توجه به نیازی که در این زمینه وجود دارد، به‌شدت حس می‌شود. باید در اسرع وقت سیاست‌گذاری مناسب در حوزه داد‌وستدهای برخط طلا صورت پذیرد.»
او با تأکید بر اینکه به منظور جلوگیری از هرگونه کلاهبرداری باید بازدارندگی لازم به وجود آید، یادآور شد: «با توجه به اختیاراتی که نهادهای مربوطه در این زمینه از آن برخوردارند، می‌توانند به خوبی زیرساخت‌های قانونی را به وجود آورند تا مردم آسیب نبینند.»
آینده قیمت جهانی طلا
این کارشناس بازار طلا و جواهر در مورد پیش‌بینی آینده طلا در بازارهای جهانی توضیح داد: «با توجه به جهش قیمتی طلا در چند وقت اخیر، به اعتقاد من، اونس تا پایان سال در محدوده سه هزار دلاری قرار خواهد گرفت؛ چراکه تقاضای جهانی برای طلا روبه افزایش است.»
او با اشاره به اینکه استخراج طلا این‌روز‌ها با محدودیت روبه‌روست، اضافه کرد: «با توجه به اینکه طلا یک ماده معدنی به‌حساب می‌آید که استخراج آن محدودیت دارد، به‌نوعی میزان ذخایر طلا در حال اتمام است. اگر کل ذخایر طلا در دنیا را ۱۰۰ واحد درنظر بگیریم، بیش از ۹۰ درصد آن استخراج شده است.»
محمدولی گفت: «از سوی دیگر مابقی ذخایری که فراوری نشده، در عمق بسیار زیادی در زمین قرار دارد که استخراج آن بسیار سخت و پرهزینه خواهد بود. همین موضوع بهای اونس جهانی را با افزایش بیشتری روبه‌رو می‌کند. با توجه به چنین وضعیتی این فلز گران‌بها در ماه‌های آینده قیمت‌ها بالاتری را به ثبت خواهد رساند.»