بحران در نیروی کار بخش بهداشت در سراسر اروپا
در سالهای اخیر، کشورهای اروپایی بهطور فزایندهای بر نیازهای آینده نیروی کار حوزه سلامت خود تمرکز کردهاند. بهرغم هشدارهای طولانیمدت فعالان حوزه سلامت و اتحادیههای کارگری مبنی بر اینکه اقدامات ریاضتی بهطور اجتنابناپذیری دسترسی و کیفیت مراقبتهای بهداشتی را کاهش میدهد، اکثر دولتها راهحلهای سریع را انتخاب کردند. این راهحلهای سریع منجر به نابرابری پرداخت، واردات نیروی کار مراقبتی و بهداشتی از آسیبپذیرترین کشورها، فرسودگی شغلی و ترک شغل برخی از کارکنان باتجربه سیستمهای بهداشتی در سراسر اروپا شده است. مخالفان علت این وضعیت را کمبود مشاغل کارآمد، قراردادهای پایدار، دستمزد خوب و شرایط کار سالم میدانند.
به گفته جنوی جنسیانوس از شرکت آمریکایی خدمات عمومی بینالمللی (PSI)، بحران نیروی کار بهداشتی در جهان فقط مسئله اعداد نیست، بلکه یک بحران کار شایسته و برابری نیز هست. او در کنفرانس «مراقبت از کارگران مراقبت» در بروکسل، در کنار فعالان، اتحادیههای کارگری و مقامات بهداشتی، خواستار رویکردی جدید برای مقابله با مشکلات پیشروی سیستمهای بهداشت عمومی در سراسر جهان، بهویژه حفظ و به کارگیری سلامت کارکنان بخش بهداشت شد. این کنفرانس توسط بیش از تعدادی از سازمانها در سراسر منطقه اروپا حمایت شده است؛ سازمانهایی که همه آنها ضرورت توسعه یک استراتژی جدید نیروی کار بهداشتی بهنفع همه را توصیه میکنند.
جنسیانوس میگوید: «کمبود ۱۰ میلیون کارمند بهداشتی و مراقبتی تا سال ۲۰۳۰ ناشی از بحران کوچک شدن سیستمهای بهداشت و مراقبت عمومی در برابر دستور کار نئولیبرالی است که منفعت انتفاعی را به بهای حقوق کارگران و سلامت مردم تمام کرده است.»
زمینه اروپاییها
در سالهای اخیر، کشورهای اروپایی بهطور فزایندهای بر نیازهای آینده نیروی کار سلامت خود تمرکز کردهاند. بهرغم هشدارهای طولانیمدت فعالان حوزه سلامت و اتحادیههای کارگری مبنی بر اینکه اقدامات ریاضتی بهطور اجتنابناپذیری دسترسی و کیفیت مراقبتهای بهداشتی را کاهش میدهد، اکثر دولتها راهحلهای سریع را انتخاب کردند. این اقدامات ظاهر سیستمهای بهداشتی قوی را حفظ کرد، در حالی که حقوقها را کاهش داد، بار کاری و ساعات کاری را افزایش داد و در نهایت منجر به فرسودگی شغلی و ترک انبوه کارکنان باتجربه مراقبتی از سیستم بهداشتی شد. ماتیلد دی کومان از Viva Salud، یکی از سازماندهندگان اصلی کنفرانس در کنار جنبش سلامت مردم (PHM) اروپا و انجمن پزشکان دموکراتیک در این کنفرانس گفت: «در اروپا هیچ کمبودی برای کارکنان بهداشتی ماهر وجود ندارد، بلکه کمبود مشاغل کارآمد، قراردادهای پایدار، دستمزد خوب و شرایط کار سالم وجود دارد.»
دولتهای اروپایی به جای پرداختن به این مسائل، استخدام بینالمللی کارکنان بهداشتی را در اولویت قرار دادهاند و بحران را در جنوب جهانی تشدید میکنند. جنسیانوس هشدار داد که 10 کشور پردرآمد در حال حاضر میزبان ۲۳ درصد از سهام جهانی پزشکان، پرستاران و ماماها هستند، در حالی که کل منطقه آفریقا تنها چهار درصد را در اختیار دارد.
یک راهحل فستفودی
با وجود این نابرابری، کشورهای با درآمد بالا عمدتاً به استخدام فعال بینالمللی کارکنان بهداشتی متکی هستند و آن را با توافقهای دوجانبه با کشورهای جنوب جهانی که ظاهراً کنترلها و تعادلهایی را برقرار میکنند، توجیه میکنند. سازمان بهداشت جهانی (WHO) همچنین از طریق یک آییننامه، بر عملکرد جهانی برای استخدام بینالمللی نیروهای بهداشتی و درمانی نظارت میکند.
همانطور که دی کومان تأکید کرد اغلب بین سیاست و عمل، گسستی شدید وجود دارد. کشورهایی مانند آلمان که مقصد پیشرو کارکنان بهداشتی است، حتی با دولتهایی که سیستمهای بهداشتی آنها پرستار بسیار کمتری دارند، قراردادهای دوجانبه امضا میکنند؛ مسئلهای که در مورد تفاهم بین آلمان و برزیل برای صادرات پرستار صادق بود.
هنگامی که مقامات بهداشت و کار آلمان قصد استخدام پرستاران برزیلی را که ظاهراً در کشور مبدأ مازاد هستند اعلام کردند، انجمن پزشکان دموکراتیک و مرکز مطالعات بهداشت برزیل (Cebes) هشدار مشترکی صادر کردند که: «مازاد اعلام کردن این تعداد از پرستاران توجیه رسمی گمراهکننده است و مطابق با واقعیات نیست.» در برزیل پرستار مازادی وجود ندارد. مسئله این است که بسیاری از پرستاران به دلیل محدودیتهای مالی که سیستم بهداشت را از جذب آنها بازمیدارد بیکار هستند.
کشورهای پردرآمد هنگام توسعه استراتژیهای نیروی کار بهداشتی خود، از نمونههای اینچنینی چشمپوشی میکنند. در واقع با کارکنان بهداشتی مهاجر بهعنوان یک کالا رفتار میشود؛ فرصت خوبی برای تأمین سلامت و مراقبت با هزینههای بسیار پایینتر. یک کارمند بهداشتی از فیلیپین در این کنفرانس میگوید: «آنها قصد دارند کارکنان بهداشتی ما را بهگونهای صادر کنند که گویی انبه یا موز هستند.»
کارکنان بهداشت از کشورهایی مانند گرجستان و کره با چالشهای مشابهی روبهرو شدهاند. آنها اغلب با وعدههای پستهای سودآور به استخدام درمیآیند اما با تبعیض، نژادپرستی، و موانع بوروکراتیک مواجه میشوند که مانع از انجام حرفهای شغلی است که درباره آن آموزش دیدهاند. کشورهای با درآمد بالا این مسائل را نادیده میگیرند و در عوض این کارگران بهداشتی را استثمار میکنند.
سیاستها و چارچوبهای بینالمللی حتی بدون تغییر در رفتار کشورهای پردرآمد میتواند به دستاوردهای زیادی منجر شود. سولاکشانا ناندی از بخش سیاستها و سیستمهای سلامت در دفتر منطقهای WHO در اروپا گفت: «مکانیسمهای اخیر سازمان بهداشت جهانی در اروپا در شناخت نیازهای کارکنان بهداشتی پیشرفت کرده اما بهخصوص در مورد حفظ این نیروها در سطح کشورها به قوانین بیشتری نیاز است.»
جنسیانوس هم توضیح داد که حفظ این کارکنان بدون تغییر اساسی در رویکرد کشورهای با درآمد بالا به سیستمهای بهداشتی خود غیرممکن خواهد بود. در نهایت جهان به منابع بیشتری برای سلامت، شرایط کاری بهتر و لغو بدهی برای جنوب جهانی نیاز دارد تا بتواند بهطور مؤثر به بحران نیروی کار بهداشت جهانی رسیدگی کند.