سرپرست سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در گفت‌وگو با آتیه‌نو بررسی کرد
نقش آموزش ایمنی در کاهش حوادث کار
احسان احمدی روزنامه نگار
آمار بالای حوادث کار در حوزه فعالیت‌های بخش معدن، ماهیت مخاطره‌آمیز بودن شغل‌های مرتبط با آن و آسیب فراوان این بستر شغلی برای نیروی کار، نشان‌دهنده وجود کاستی‌هایی در این زمینه کاری است. استانداردهای ایمنی نامتناسب با شرایط روز اشتغال و تولید حوزه معدن، نظارت و بازرسی کار ناکافی، عدم التزام کارفرمایان به قوانین کار و ایمنی، کمبود تجهیزات روز ایمنی و نبود آموزش‌های ایمنی لازم را می‌توان بخشی از کاستی‌ها و دلایل رخداد حوادث معدنی دانست.
در این بین آموزش‌های ایمنی کار به نیروی انسانی شاغل در معادن، به‌ویژه بخشی از کارگاه‌های معدنی با آمار بالای حوادث، نظیر معادن زغال‌سنگ را می‌توان از مؤثرترین راهکارهای پیشگیری و کاهش حوادث شغلی این حوزه برشمرد. به این واسطه همواره جای خالی مراکز تخصصی آموزش‌های ایمنی حوزه معدن در کشور احساس شده است. این خلأ تا جایی مورد توجه قرار گرفت که 12 آبان‌ماه سال 1403 غلامحسین محمدی، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سرپرست سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای از صدور نخستین مجوز مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای ایمنی معدن خبر داد. محمدی در گفت‌وگو با «آتیه نو» در ارتباط با صدور این مجوز توضیح داد: «در راستای ارائه آموزش‌های ایمنی علاوه بر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، پس از برگزاری نشست با مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار، نخستین مجوز مرکز ایمنی برای مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای طبس صادر شد.»
تأکید بر آموزش ایمنی پس از حادثه طبس
حادثه معدن زغال‌سنگ معدنجوی طبس در شامگاه 31 شهریورماه سال جاری با ثبت 53 مورد فوت کارگران شاغل، بالاترین میزان فوت نیروی کار را در حوزه حوادث شغلی کشور رقم زد. این حادثه بسیاری از نگاه‌ها را متوجه توسعه ایمنی کارگاهی از طریق ظرفیت‌های آموزش کرد.
در این بین سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به‌عنوان متولی حوزه آموزش‌های مهارتی، ایجاد نخستین مرکز آموزش ایمنی معدن را در دستور کار قرار داد. سرپرست این سازمان در این‌باره گفت: «با توجه به حادثه معدنجوی طبس، نگاه وزیر کار و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به سمت ارائه آموزش‌های ایمنی در چارچوب برنامه آموزشی این نهاد تغییر کرد.
او همچنین ادامه داد: «مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار متولی آموزش در این حوزه است اما به دلیل زیرساخت‌ها و ظرفیت آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، قرار شد کمک کنیم تا با همکاری یکدیگر حوادث ناگوار این حوزه را کاهش دهیم. در این ارتباط نشست‌هایی با مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار برگزار و نخستین مجوز مرکز ایمنی، به مرکز فنی و حرفه‌ای طبس اعطا شد.»
معاون وزیر کار با بیان اینکه آموزش‌های ایمنی در این مجموعه از همین ماه آغاز خواهد شد، بیان کرد: «مسئولیت ایمنی همچنان با مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار است، با وجود این بنا شد در این حوزه کمک کنیم و بخشی از ظرفیت‌های آموزشی خود را در اختیار کارگران معدن و فعالان این حوزه قرار دهیم.»
محمدی اضافه کرد: «در مرکز آموزشی طبس، دو فضا مهیا شده تا آموزش‌های حوزه ایمنی و معادن زیرزمینی را پیش ببریم. این آموزش‌ها سبب آگاه‌سازی و کاهش مخاطرات می‌شود. بر اساس تفاهم صورت‌گرفته با مرکز تحقیقات و تعلیمات، سرفصل‌های آموزشی مراکز یاد شده با هم یکی می‌شوند. در گام بعدی، با شناسایی مدرسان در سطح کشور، افراد دارای شرایط برگزاری دوره ایمنی در مرکز فنی و حرفه‌ای کرج با کمک مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار، آموزش دیده و با دریافت کد به‌عنوان مدرس ایمنی، آموزش خود را آغاز می‌کنند.»
صدور 300 مجوز مرکز آموزش ایمنی
طبیعتاً به دلیل کارکردهایی نظیر توسعه استانداردهای ایمنی به‌ویژه در حوزه معادن، با استفاده از ظرفیت مراکز آموزش ایمنی و گسترش کمی و کیفی این مراکز، زمینه بهبود سطح ایمنی کار و کاهش رخداد حوادث شغلی در حوزه معادن ایجاد می‌شود. سرپرست سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در ارتباط با صدور مجوزهای تأسیس مراکز آموزش ایمنی و گسترش فعالیت‌های این حوزه گفت: «صد مجوز در بخش دولتی و ۲۰۰ مجوز در بخش آزاد برای تأسیس مرکز آموزش ایمنی صادر خواهد شد و مراکز دیگر نیز بر اساس ظرفیت‌های منطقه خود مجوزها را دریافت می‌کنند.» او افزود: «تخصصی بودن و نگاه آموزشی حاکم در مراکز فنی و حرفه‌ای و ظرفیت گسترده ساختار اداری و آموزشی موجود در آن می‌تواند کمک بسیاری خوبی به مرکز تحقیقات و تعلیمات باشد.»
بهره‌مندی از ظرفیت فنی و حرفه‌ای در آموزش ایمنی
توسعه آموزش ایمنی با بهره‌مندی از ظرفیت‌های دستگاه‌های مرتبط با حوزه آموزش‌های عمومی، مهارت‌آموزی فنی و تخصصی و نهادها و سازمان‌های فعال در حوزه‌های کار و تولید، امکان پیشگیری از حوادث کار و کاهش صدمات، آسیب‌ها و هزینه‌های ناشی از این اتفاقات را فراهم می‌کند. سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به واسطه توانمندی، تجربه، تخصص، امکانات و بهره‌مندی از توان اجرایی و نیروی انسانی متخصص می‌تواند نقش اساسی در ترویج فرهنگ ایمنی و توسعه آموزش‌های این حوزه به‌ویژه در ارتباط با مشاغل پرمخاطره نظیر فعالیت‌های معدنی داشته باشد.
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی 21 مهرماه در نشست شورای معاونان و مدیران سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، گفت: «در یکی از نشست‌ها با موضوع معدن طبس، پیشنهاد دادیم از زیرساخت‌های سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای برای آموزش ایمنی استفاده شود.»
وزیر کار با بیان اینکه معادن کشور می‌توانند برای آموزش ایمنی هزینه کنند، افزود: «همچنین ما، در وزارت کار باید زیرساخت‌ها را فراهم و محتوا و استانداردهای آموزشی خود را ایجاد کنیم. مالک این آموزش‌ها باید بخش خصوصی باشد و قبول مسئولیت کند.» اقبال وزیر کار به توسعه آموزش ایمنی با استفاده از ظرفیت‌های مختلف را می‌توان فرصتی برای بهبود استانداردهای این حوزه و ارتقای وضعیت حفاظت از نیروی کار برشمرد.
آموزش ایمنی و رشد آگاهی محیطی کارگران
یکی از نقش‌های کلیدی آموزش ایمنی، افزایش آگاهی کارگران در مورد خطرات محیط کار برای این بخش از جمعیت مولد کشور است. بسیاری از حوادث کار به دلیل ناآگاهی کارگران از خطرات مرتبط با وظایف خود در محیط کار اتفاق می‌افتد. برنامه‌های آموزش ایمنی می‌تواند به کارگران در مورد این خطرات و نحوه اجتناب از آن‌ها کمک کند.
به‌عنوان نمونه، کارگران ساختمانی در کشور ما اغلب با خطراتی مانند سقوط از ارتفاع، برخورد با اشیای در حال سقوط یا مجروح شدن توسط ماشین‌آلات روبه‌رو هستند؛ این بخش از نیروی کار از طریق آموزش ایمنی پیشگیری از حوادث، استفاده درست از تجهیزات کار و ایمنی و در نهایت توسعه ایمنی کار را می‌آموزند و آمار بالای حوادث شغلی این بخش را کاهش می‌دهند.
همین‌طور کارگران بخش‌هایی چون معادن یا نفت و گاز که مخاطرات شغلی فراونی را تجربه می‌کنند، با بهره‌گیری از برنامه‌های آموزشی، چگونگی مواجهه با مواد خطرناک را در شرایط اضطراری نظیر آتش‌سوزی و واکنش‌های ضروری در این وضعیت فرا می‌گیرند.
از سوی دیگر آموزش ایمنی، مهارت‌های عملی را برای کارگران جهت پاسخ به شرایط اضطراری فراهم می‌کند. در صنایعی با ماهیت رخداد حوادث ناگهانی، تسلط به چگونگی واکنش سریع، جان کارگران را نجات می‌دهد؛ به‌عبارتی کارگران شاغل در کارهای پرمخاطره نظیر معدن با استفاده از این توان مهارتی حوزه ایمنی، امکان حفاظت از جسم و جان خود را خواهند داشت.
در این بین آموزش‌های ایمنی کار به نیروی انسانی شاغل در معادن، به‌ویژه بخشی از کارگاه‌های معدنی با آمار بالای حوادث، نظیر معادن زغال‌سنگ را می‌توان از مؤثرترین راهکارهای پیشگیری و کاهش حوادث شغلی این حوزه برشمرد. به این واسطه همواره جای خالی مراکز تخصصی آموزش‌های ایمنی حوزه معدن در کشور احساس شده است. این خلأ تا جایی مورد توجه قرار گرفت که 12 آبان‌ماه سال 1403 غلامحسین محمدی، معاون وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و سرپرست سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای از صدور نخستین مجوز مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای ایمنی معدن خبر داد. محمدی در گفت‌وگو با «آتیه نو» در ارتباط با صدور این مجوز توضیح داد: «در راستای ارائه آموزش‌های ایمنی علاوه بر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای، پس از برگزاری نشست با مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار، نخستین مجوز مرکز ایمنی برای مرکز آموزش فنی و حرفه‌ای طبس صادر شد.»
تأکید بر آموزش ایمنی پس از حادثه طبس
حادثه معدن زغال‌سنگ معدنجوی طبس در شامگاه 31 شهریورماه سال جاری با ثبت 53 مورد فوت کارگران شاغل، بالاترین میزان فوت نیروی کار را در حوزه حوادث شغلی کشور رقم زد. این حادثه بسیاری از نگاه‌ها را متوجه توسعه ایمنی کارگاهی از طریق ظرفیت‌های آموزش کرد.
در این بین سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به‌عنوان متولی حوزه آموزش‌های مهارتی، ایجاد نخستین مرکز آموزش ایمنی معدن را در دستور کار قرار داد. سرپرست این سازمان در این‌باره گفت: «با توجه به حادثه معدنجوی طبس، نگاه وزیر کار و سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به سمت ارائه آموزش‌های ایمنی در چارچوب برنامه آموزشی این نهاد تغییر کرد.
او همچنین ادامه داد: «مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار متولی آموزش در این حوزه است اما به دلیل زیرساخت‌ها و ظرفیت آموزشی سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، قرار شد کمک کنیم تا با همکاری یکدیگر حوادث ناگوار این حوزه را کاهش دهیم. در این ارتباط نشست‌هایی با مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار برگزار و نخستین مجوز مرکز ایمنی، به مرکز فنی و حرفه‌ای طبس اعطا شد.»
معاون وزیر کار با بیان اینکه آموزش‌های ایمنی در این مجموعه از همین ماه آغاز خواهد شد، بیان کرد: «مسئولیت ایمنی همچنان با مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار است، با وجود این بنا شد در این حوزه کمک کنیم و بخشی از ظرفیت‌های آموزشی خود را در اختیار کارگران معدن و فعالان این حوزه قرار دهیم.»
محمدی اضافه کرد: «در مرکز آموزشی طبس، دو فضا مهیا شده تا آموزش‌های حوزه ایمنی و معادن زیرزمینی را پیش ببریم. این آموزش‌ها سبب آگاه‌سازی و کاهش مخاطرات می‌شود. بر اساس تفاهم صورت‌گرفته با مرکز تحقیقات و تعلیمات، سرفصل‌های آموزشی مراکز یاد شده با هم یکی می‌شوند. در گام بعدی، با شناسایی مدرسان در سطح کشور، افراد دارای شرایط برگزاری دوره ایمنی در مرکز فنی و حرفه‌ای کرج با کمک مرکز تحقیقات و تعلیمات وزارت کار، آموزش دیده و با دریافت کد به‌عنوان مدرس ایمنی، آموزش خود را آغاز می‌کنند.»
صدور 300 مجوز مرکز آموزش ایمنی
طبیعتاً به دلیل کارکردهایی نظیر توسعه استانداردهای ایمنی به‌ویژه در حوزه معادن، با استفاده از ظرفیت مراکز آموزش ایمنی و گسترش کمی و کیفی این مراکز، زمینه بهبود سطح ایمنی کار و کاهش رخداد حوادث شغلی در حوزه معادن ایجاد می‌شود. سرپرست سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای در ارتباط با صدور مجوزهای تأسیس مراکز آموزش ایمنی و گسترش فعالیت‌های این حوزه گفت: «صد مجوز در بخش دولتی و ۲۰۰ مجوز در بخش آزاد برای تأسیس مرکز آموزش ایمنی صادر خواهد شد و مراکز دیگر نیز بر اساس ظرفیت‌های منطقه خود مجوزها را دریافت می‌کنند.» او افزود: «تخصصی بودن و نگاه آموزشی حاکم در مراکز فنی و حرفه‌ای و ظرفیت گسترده ساختار اداری و آموزشی موجود در آن می‌تواند کمک بسیاری خوبی به مرکز تحقیقات و تعلیمات باشد.»
بهره‌مندی از ظرفیت فنی و حرفه‌ای در آموزش ایمنی
توسعه آموزش ایمنی با بهره‌مندی از ظرفیت‌های دستگاه‌های مرتبط با حوزه آموزش‌های عمومی، مهارت‌آموزی فنی و تخصصی و نهادها و سازمان‌های فعال در حوزه‌های کار و تولید، امکان پیشگیری از حوادث کار و کاهش صدمات، آسیب‌ها و هزینه‌های ناشی از این اتفاقات را فراهم می‌کند. سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای به واسطه توانمندی، تجربه، تخصص، امکانات و بهره‌مندی از توان اجرایی و نیروی انسانی متخصص می‌تواند نقش اساسی در ترویج فرهنگ ایمنی و توسعه آموزش‌های این حوزه به‌ویژه در ارتباط با مشاغل پرمخاطره نظیر فعالیت‌های معدنی داشته باشد.
احمد میدری، وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی 21 مهرماه در نشست شورای معاونان و مدیران سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای، گفت: «در یکی از نشست‌ها با موضوع معدن طبس، پیشنهاد دادیم از زیرساخت‌های سازمان آموزش فنی و حرفه‌ای برای آموزش ایمنی استفاده شود.»
وزیر کار با بیان اینکه معادن کشور می‌توانند برای آموزش ایمنی هزینه کنند، افزود: «همچنین ما، در وزارت کار باید زیرساخت‌ها را فراهم و محتوا و استانداردهای آموزشی خود را ایجاد کنیم. مالک این آموزش‌ها باید بخش خصوصی باشد و قبول مسئولیت کند.» اقبال وزیر کار به توسعه آموزش ایمنی با استفاده از ظرفیت‌های مختلف را می‌توان فرصتی برای بهبود استانداردهای این حوزه و ارتقای وضعیت حفاظت از نیروی کار برشمرد.
آموزش ایمنی و رشد آگاهی محیطی کارگران
یکی از نقش‌های کلیدی آموزش ایمنی، افزایش آگاهی کارگران در مورد خطرات محیط کار برای این بخش از جمعیت مولد کشور است. بسیاری از حوادث کار به دلیل ناآگاهی کارگران از خطرات مرتبط با وظایف خود در محیط کار اتفاق می‌افتد. برنامه‌های آموزش ایمنی می‌تواند به کارگران در مورد این خطرات و نحوه اجتناب از آن‌ها کمک کند.
به‌عنوان نمونه، کارگران ساختمانی در کشور ما اغلب با خطراتی مانند سقوط از ارتفاع، برخورد با اشیای در حال سقوط یا مجروح شدن توسط ماشین‌آلات روبه‌رو هستند؛ این بخش از نیروی کار از طریق آموزش ایمنی پیشگیری از حوادث، استفاده درست از تجهیزات کار و ایمنی و در نهایت توسعه ایمنی کار را می‌آموزند و آمار بالای حوادث شغلی این بخش را کاهش می‌دهند.
همین‌طور کارگران بخش‌هایی چون معادن یا نفت و گاز که مخاطرات شغلی فراونی را تجربه می‌کنند، با بهره‌گیری از برنامه‌های آموزشی، چگونگی مواجهه با مواد خطرناک را در شرایط اضطراری نظیر آتش‌سوزی و واکنش‌های ضروری در این وضعیت فرا می‌گیرند.
از سوی دیگر آموزش ایمنی، مهارت‌های عملی را برای کارگران جهت پاسخ به شرایط اضطراری فراهم می‌کند. در صنایعی با ماهیت رخداد حوادث ناگهانی، تسلط به چگونگی واکنش سریع، جان کارگران را نجات می‌دهد؛ به‌عبارتی کارگران شاغل در کارهای پرمخاطره نظیر معدن با استفاده از این توان مهارتی حوزه ایمنی، امکان حفاظت از جسم و جان خود را خواهند داشت.