کارشناسان در گفتوگو با آتیهنو مطرح کردند
گسترش پوشش بیمهای تأمیناجتماعی با چه رویکردی و از کدام مسیر ممکن میشود؟
مهناز بیرانوند روزنامهنگار
اصل 29 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و ماده یک قانون تأمیناجتماعی، توسعه و تعمیم بیمههای اجتماعی را مهمترین اولویت صندوقها و سازمانهای بیمهگر قرار داده است. به این واسطه مسئله اساسی حوزه بیمههای اجتماعی کشور این است که با توجه به وجود گروههای مختلف اجتماعی بدون پوشش بیمهای، این تکلیف قانونی با چه رویکردی و با استفاده از چه ابزارهایی امکان تحقق دارد.
در کنار فعالیت تعدادی از صندوقها و سازمانهای بیمهگر اجتماعی کشور که مهمترین آنها را نهادهای بیمهای وابسته به دولت تشکیل میدهند، سازمان تأمیناجتماعی از بدو تأسیس در حدود هفت دهه گذشته تا به امروز در قالب اصلیترین نهاد بیمهگر فعالان و شاغلان حوزه کسبوکار و تولید، وظیفه گسترش چتر بیمهای کشور را عهدهدار بوده است.
این سازمان همواره با بهرهمندی از ظرفیت قانون و تکیه بر ظرفیت امکان توسعه بیمهای از طریق پوشش گروههای مختلف شاغل و غیرشاغل، مهمترین نقش را در عمل به تکالیف قوانین بالادستی در حوزه گسترش بیمههای اجتماعی ایفا کرده است. بهگونهای که در حال حاضر بالغ بر 47 میلیون نفر از گروههای اجتماعی بهعنوان بیمهشدگان اصلی و تبعی، کارفرمایان و بازنشستگان و مستمریبگیران از مزایای پوششی تأمیناجتماعی بهرهمندند.
در شرایط امروز آمار رسمی و قابلاتکایی در ارتباط با افراد بدون پوشش بیمهای وجود ندارد اما با توجه به سطح پوششی صندوقها و سازمانهای بیمهگر، جمعیتی بین 6 تا 9 میلیون نفر از گروههای شاغل عمدتاً غیررسمی و چندین میلیون نفر از افراد غیرشاغل بدون بیمه در کشور قابل برآورد است. سازمان تأمیناجتماعی با توجه به ظرفیت قانونی در تعمیم بیمه اجتماعی و بسترهای سختافزاری و نرمافزاری موجود، امکان ایفای مهمترین نقش در جذب این حجم بالای جمعیتی را دارد.
ظرفیتهای اجتماعی رشد چتر بیمهای
براساس دادههای آماری در حال حاضر حدود 73 درصد جمعیت کشور از پوشش بیمهای صندوقها و سازمانهای مختلف بیمهگر برخوردارند. با وجود آمار اشاره شده، موضوع مهم در حوزه بیمههای اجتماعی تحقق پوشش حداکثری گروههای مختلف مردمی مطابق تکالیف قانون اساسی است. برای دستیابی به این مهم، حتماً سازمانها و صندوقهای بزرگ بیمهگر باید از توان نهادهای مربوطه و بسترهای اجتماعی استفاده کنند.
سازمان تأمیناجتماعی به واسطه سطح گسترده امکان برقراری بیمههای اجتماعی در بین گروههای مردمی، با استفاده از طرحهای بیمهای همهشمول میتواند در جذب افراد بدون بیمه نظیر شاغلان غیررسمی، افراد مختلف غیرشاغل نظیر زنان خانهدار، دختران و پسران دانشجو، افراد فعال در حوزه اشتغال خانگی و دیگر گروههای اجتماعی موفق باشد.
همچنین به دلیل فعالیت وسیع گروههای مختلف اجتماعی بهویژه جوانان در مشاغل حوزه الکترونیک یا فضای مجازی، ساماندهی و پوشش بیمهای این افراد نیز میتواند یکی از اولویتهای سازمان تأمیناجتماعی در گسترش چتر بیمهای باشد.
همینطور بهواسطه حضور گسترده نیروی کار غیرایرانی عمدتاً شاغل در حوزههای مختلف کسبوکار، تأمیناجتماعی میتواند ظرفیت اتباع شاغل دارای مجوزهای قانونی برای توسعه بیمههای اجتماعی را مورد نظر قرار دهد.
طرحهای بیمهای به فراخور شرایط افراد
سازمان تأمیناجتماعی در دورههای مختلف فعالیت خود، جهت رشد بیمهشدگان و استفاده از همه ظرفیتها، تدوین طرحهای بیمهای با توجه به توانمندیهای جغرافیایی، اشتغال، تولید و نیروی انسانی مناطق مختلف، گسترش فعالیتهای مربوط به کارگاههای کشفی، برپایی میزهای خدمت در شعب و نهادهای دارای ظرفیت و بسیای راهکارهای دیگر را تجربه کرده است.
ارائه طرحهای بیمهای متفاوت متناسب با وضعیت اجتماعی، مالی و اشتغال گروههای هدف، انعطاف میزان حقبیمه قابل پرداخت و امکان انتخاب دریافت خدمات مختلف در تدوین و اجرای طرحهای بیمهای تأمیناجتماعی زمینه جذب بالای افراد شاغل و غیرشاغل را فراهم کرده است. طرح بیمه زنان خانهدار و دختران، بیمه دانشجویان و انواع طرحهای بیمهای حِرَف و مشاغل آزاد، بیمههای توافقی با گروههای مختلف اجتماعی و همچنین تنوع در بیمههای خاص بخشی از مجموعه اقدامات تأمیناجتماعی در توسعه چتر بیمهای کشور محسوب میشوند.
انعطاف در مهیا کردن شرایط جذب بیمهشدگان جدید، توجه به وضعیت اجتماعی گروههای مردمی، رشد کمیوکیفی خدمات قابل ارائه به ذینفعان و شرکای اجتماعی و مجموع اقدامات سازمان تأمیناجتماعی در اجرای طرحهای بیمهای، زمینه عمل به تکالیف قانونی در تعمیم بیمههای اجتماعی را رقم زده است.
ضرورت ایجاد ظرفیت جدید در توسعه بیمهای
بسیاری از کارشناسان حوزه بیمههای اجتماعی ضمن تأکید بر استفاده از ظرفیتهای قانونی و فنی و تخصصی موجود برای رشد چتر بیمهای و جامعه تحتپوشش بیمههای اجتماعی، ایجاد یا خلق موقعیت و ظرفیتهای جدید را در راستای افزایش جامعه آماری بیمهشدگان ضروری میدانند.
سهیل علی میرسالاری، رئیس شعبه ۵ تأمیناجتماعی تهران و کارشناس حوزه بیمههای اجتماعی در ارتباط با امکان بهترین بهرهبرداری از ظرفیتهای مربوط به توسعه بیمهای در سازمان تأمیناجتماعی به «آتیه نو» گفت: «نسبت به گذشته، در حال حاضر اقبال بیشتر گروههای مختلف مردمی نسبت به استفاده از مزایای پوشش بیمهای در این سازمان دیده میشود. در این شرایط باید از ظرفیتهای قانونی موجود استفاده کنیم.»
او اضافه کرد: «در کنار ظرفیت موجود مربوط به تعمیم بیمههای اجتماعی، باید بسترهای دیگری را به واسطه افزایش حداکثری تعداد بیمهشدگان ایجاد کنیم. بهعنوان مثال نهادهای بالادستی باید ظرفیت قانونی عدم بهرهگیری و اشتغال نیروی کار اتباع را در راستای جذب نیروی کار داخلی و الزام پوشش بیمهای آنان مورد توجه قرار دهند. به این ترتیب هزینههای بهکارگیری اتباع خارجی غیرمجاز باید برای کارفرمایان افزایش یابد. در این شرایط کارفرما مجبور به استفاده از ظرفیتهای مجاز میشود.»
این کارشناس بیمههای اجتماعی ادامه داد: «جامعه کارفرمایی باید با مخاطرات و تبعات بیتوجهی به قوانین و مقررات حوزه بیمه روبهرو باشد. در این وضعیت کارفرما از اولین روز بهکارگیری نیروی کار به انجام کارهای مربوط به پوشش بیمهای افراد اقدام میکند. در این زمینه ظرفیت یا بستر اظهار و درخواست بازرسی و برقراری پوشش بیمهای، برای نیروی کار بهصورت تسهیل شده فراهم است.»
خدمات بهینه، ابزار تبلیغی رشد بیمهشدگان
موضوع کیفیت و چگونگی ارائه خدمات متفاوت بیمهای، درمانی، بازنشستگی و انواع خدمات بلندمدت و کوتاهمدت سازمان تأمیناجتماعی به جمعیت چند ده میلیون نفری تحتپوشش، به دلیل ارتباط وسیع این نهاد با مخاطبان خود از درجه اهمیت بالایی برخوردار است.
سازمان تأمیناجتماعی با محوریت اجتماعی خود، باید ارتقای مداوم خدمات را در دستور کار داشته باشد. در این شرایط میتوان خدمات ارائه شده تأمیناجتماعی به ذینفعان تحتپوشش و میزان رضایتمندی آنان را ملاکی برای جذب بیمهشدگان جدید محسوب کرد.
فریدون نوری، رئیس شعبه 8 تأمیناجتماعی تهران در گفتوگو با «آتیه نو» با تأکید بر ارائه خدمات بهینه و بههنگام تأمیناجتماعی، گفت: «بزرگترین سازمان بیمهگر کشور باید ابتدا خدمات خود را طوری ارائه کند که تمایل مردم را به سمت این نهاد بیمهای به دنبال داشته باشد؛ این مهم از طریق ارائه خدمات بهینه و بهموقع به ذینفعان امکانپذیر است.»
او خدمات درمانی تأمیناجتماعی را دارای اهمیت و اولویت برشمرد و اضافه کرد: «موضوعاتی نظیر خدمات درمانی که برای مخاطبان دارای نتیجه آنی است باید بیشتر مورد توجه و تمرکز قرار گیرد.»
این کارشناس حوزه تأمیناجتماعی همچنین تشریح و توضیح در ارتباط با خدمات ارائه شده به ذینفعان و شرکای اجتماعی را مورد تأکید قرار داد و افزود: «بیان برنامههای تأمیناجتماعی، تشریح خدمات این سازمان و نحوه و چگونگی هزینهکرد منابع تأمیناجتماعی ارتقای اعتماد عمومی، جلب نظر افراد بدون بیمه به سمت این سازمان و در نهایت، رشد بیمهشدگان این حوزه را به همراه خواهد داشت. این مهم در ارتباط با گروههای مختلف اجتماعی شاغل و غیرشاغل قابل استناد است.»
نوری در ادامه به ظرفیت میز خدمت شعب تأمیناجتماعی در ایجاد فرصت برای رشد بیمهشدگان اشاره کرد و توضیح داد: «برپایی میزهای خدمت در محلات، ادارات و در حوزه فعالیت گروهها و اصناف مختلف نیز امکان تشویق مردم به استفاده از پوشش بیمهای تأمیناجتماعی و توسعه بیمهای را بهویژه در حوزه بیمهشدگان فراهم میکند.»
این کارشناس بیمههای اجتماعی همچنین مسئله اصلاح و بازنگری در حوزه قوانین و مقررات موجود را در جهت خلق بسترهای لازم برای توسعه و تعمیم بیمههای اجتماعی و گسترش چتر بیمهای مطرح کرد و افزود: «از طریق بازنگری و اصلاح برخی قوانین و مقررات، امکان رشد بیمهشدگان اجباری تأمیناجتماعی و بهتبع آن گسترش سطح پوشش بیمهای در کشور امکانپذیر است.»
اعتمادسازی، لازمه توسعه بیمهای
معرفی سازمان تأمیناجتماعی و خدمات قابل ارائه به بیمهشدگان، تشریح نقش این سازمان در امروز و فردای جامعه تحتپوشش، تأثیر پوشش بیمهای در تأمین سرویسهای موردنیاز و اهمیت و اولویتبندی بیمه در زندگی گروههای مختلف اجتماعی، موضوعاتی است که باید برای جذب افراد بدون بیمه در نظر گرفته شود. بر این قاعده، اعتماد افراد به تأمیناجتماعی ایجاد و بستری برای برقراری ارتباط دوسویه بیمهای فراهم خواهد شد.
علی معماری، رئیس شعبه شمیران تأمیناجتماعی با تأکید بر اهمیت موضوع اعتمادسازی پوشش بیمهای برای اقشار مختلف بدون بیمه، گفت: «در حوزه بیمه اجباری، کارفرمایان موظف به بیمهپردازی و استفاده از ظرفیت پوششی تأمیناجتماعی هستند اما در ارتباط با بیمه زنان خانهدار، دانشجویان و گروههای خویشفرما باید اعتمادسازی وجود داشته باشد.»
او همچنین اضافه کرد: «هرجایی که این اعتمادسازی درباره استفاده از خدمات و آینده از بازنشستگی وجود دارد اقبال مردم به برقراری ارتباط بیمهای و بهرهمندی از مزایای پوششی تأمیناجتماعی بیشتر است و در غیر اینصورت امکان از شخص و سازمان تأمیناجتماعی گرفته میشود.»