فشار چشم دیجیتال پیامد استفاده مداوم از تلفن همراه
این روزها دیدن یک کودک 7-6 ساله یا گروهی از بچه‌های 13-12 ساله که در کنار هم ایستاده‌اند و بدون هیچ کلامی، به صفحه تلفن با سری خمیده خیره مانده‌اند امری کاملاً رایج و طبیعی شده است. همواره مفیدبودن یا زیان‌باری تلفن همراه مورد بحث و مجادله بوده و هست. شادی زمانیان، متخصص مغز و اعصاب و دبیر انجمن متخصصان مغز و اعصاب خراسان، در خصوص مضرات جسمی استفاده بی‌رویه از تلفن همراه به «آتیه نو» گفت: «اگرچه تصمیم نهایی والدین در این زمینه تعیین‌کننده است که تلفن همراه را برای فرزند خود عاملی امنیتی و یا زیان‌بار تلقی کنند اما در مجموع نمی‌توان پیامدهای جسمی این مسئله را نادیده انگاشت.»
آسیب بینایی
زمانیان با اشاره به تعدد آسیب‌های جسمی استفاده از تلفن همراه افزود: «فشار چشم دیجیتال یکی از آسیب‌های بینایی ناشی از استفاده طولانی، مداوم و ممتد از تلفن همراه به‌شمار می‌آید. تاری دید، سردردهای فشاردهنده در ناحیه پیشانی، خستگی، خشکی و عیوب انکساری چشم از علائم فشار چشم دیجیتال هستند. از طرف دیگر، نور آبی ساطع‌شده از صفحه تلفن همراه، یک‌سری آسیب‌های عصبی به همراه دارد که باعث ضایعات شبکیه و عصب چشم، همچنین آتروفی و کوچک‌شدن ماده خاکستری و سفید مغز می‌شود که در نهایت بر اثر آن، سطح دوپامین و ملاتونین مغز کاهش می‌یابد.»
وزوز گوش
زمانیان کاهش شنوایی حسی– عصبی را یکی از مشکلات شنوایی ناشی از استفاده از تلفن همراه خواند و گفت: «امروزه استفاده از هندزفری و شنیدن فایل‌های صوتی و تصویری با صدای بلند به یک مد اجتماعی تبدیل شده است. اغلب دستگاه‌های الکترونیکی، مکانیکی و یا نرم‌افزارها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که به محض بالارفتن صدا از یک حد متعارف، هشدار قرمز آن فعال می‌شود اما متأسفانه اغلب کودکان و نوجوانان بی‌هیچ اعتنا و نگاه اندیشمندانهای به هشدارها، با صدای بسیار بلند فایل‌های صوتی و تصویری را می‌شنوند و می‌بینند.»
او توضیح داد: «گوش‌کردن با صدای بلند به مرور کاهش شنوایی حسی - عصبی یا وزوز گوش (تینیتوس) را به دنبال دارد. در هر صورت، درمان‌پذیری این دو مشکل شنوایی بسیار سخت است. علاوه بر این، زمانی که کاهش شنوایی به‌شکل نامتقارن در دو گوش باشد فرد به سرگیجه‌های مقاوم مبتلا می‌شود.»
سردرد
این متخصص مغز و اعصاب از سردرد به‌عنوان یکی از علائم آزاردهنده، مهم و شایع استفاده از تلفن همراه یاد کرد و گفت: «تلفن همراه به دلیل تحریک عصب چشم، زمینه‌ساز بروز میگرن می‌شود. در این زمینه احتمال ابتلای کودکانی که در خانواده خود سابقه سردردهای میگرنی دارند بیشتر است.»
او اضافه کرد: «موبایل می‌تواند سردردهای تشنجی و عصبی نیز ایجاد کند. این سردردها بیشتر در ناحیه پیشانی و به‌صورت فشارنده بروز می‌یابند و با بروز استرس و خستگی تشدید می‌شوند.» زمانیان مشکلات اسکلتی- عضلانی را از دیگر پیامدهای استفاده نادرست از تلفن همراه خواند و بیان کرد: «خمیدگی‌طولانی‌مدت گردن به سمت پایین می‌تواند زمینه‌ساز بروز عارضه دیسک گردن و دردهای گردنی باشد. در حال حاضر به وضوح شاهد مراجعه گروه‌های سنی پایین به مطب‌ها به دلیل ابتلای آن‌ها به عارضه‌های دیسک گردنی و دردهای گردن و کمر هستیم.»
او تأکید کرد: «احتمال بروز بی‌حسی انگشتان در کودکان و نوجوانان به دلیل عیوب دیسک یا تایپ سریع وجود دارد. همچنین بی‌تحرکی طولانی‌مدت آن‌ها را در معرض التهاب تاندون‌ها و مفاصل قرار می‌دهد. خمیدگی و قوز در کودکان و نوجوان به دلیل وضعیت نامناسب نشستن حین استفاده از گوشی همراه رو به افزایش است.»
دبیر انجمن متخصصان مغز و اعصاب خراسان بزرگ در خصوص مشکلات گوارشی ناشی از استفاده نادرست از تلفن همراه گفت: «استفاده نادرست از تلفن همراه عمدتاً از این منظر که بروز استرس و اضطراب را به همراه دارد و اغلب اوقات به کاهش فعالیت‌های فیزیکی و جسمی می‌انجامد می‌تواند مشکلات گوارشی از جمله سوء‌هاضمه، التهاب معده، یبوست، اسهال و حتی کاهش اشتهای متغیر در افراد ایجاد کند.»
اختلال در الگوی خواب
زمانیان گفت: «استفاده طولانی از تلفن همراه در الگوی خواب افراد اختلال ایجاد می‌کند. نور آبی صفحه این دستگاه سطح ملاتونین (هورمون خواب) را کاهش می‌دهد. در نتیجه چرخه و الگوی خواب فرد کاملاً به‌هم می‌ریزد. نوری که از موبایل به عصب چشم ما می‌رسد مغز را فریب می‌دهد و باعث می‌شود فکر کنیم روز است در نتیجه چرخه خواب تغییر می‌کند و مدت‌زمانی که فرد می‌خواهد بخوابد کوتاه می‌شود.»
این متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: «بیشتر کودکان و نوجوانان قبل از خوابیدن و بعد از خاموشی لامپ‌ها با نمایش فیلم و موسیقی به صفحه روشن تلفن خیره می‌شوند. این رویه نادرست باعث خستگی، بیقراری و کاهش زمان خواب آن‌ها می‌شود.»
لزوم وضع قوانین استفاده از تلفن همراه
این متخصص مغز و اعصاب راهکارهای اثربخش در این زمینه را چنین معرفی کرد: «باید بپذیریم منع کامل کودکان و نوجوانان در استفاده از تلفن همراه در دنیای مدرن کنونی، رویکردی کاملاً اشتباه و بازدارنده در مسیر رشد فردی و اجتماعی به شمار می‌آید. با پذیرش لزوم عدم حذف تلفن همراه، والدین با اتخاذ یک‌سری راهکارها مانند وضع برخی قوانین و ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در موقعیت‌ها و شرایط خاص، می‌توانند پیامدهای جسمی یا زمینه‌های استرسی و اضطرابی ناشی از استفاده طولانی‌مدت از این وسیله را کاهش دهند.»
زمانیان تأکید کرد: «وضع قوانین و تعیین ساعت و زمان استفاده از تلفن همراه، همچنین انجام تمرین ذهن آگاه از جمله راهکارهای اثربخشی هستند که علاوه بر اینکه زمان استفاده از این وسیله را محدود و کنترل می‌کنند، به کودکان شیوه اتخاذ و استفاده از راهکارهای علمی مواجهه با استرس و اضطراب ناشی از محدودیت در استفاده از این وسیله را می‌آموزند.»
آسیب بینایی
زمانیان با اشاره به تعدد آسیب‌های جسمی استفاده از تلفن همراه افزود: «فشار چشم دیجیتال یکی از آسیب‌های بینایی ناشی از استفاده طولانی، مداوم و ممتد از تلفن همراه به‌شمار می‌آید. تاری دید، سردردهای فشاردهنده در ناحیه پیشانی، خستگی، خشکی و عیوب انکساری چشم از علائم فشار چشم دیجیتال هستند. از طرف دیگر، نور آبی ساطع‌شده از صفحه تلفن همراه، یک‌سری آسیب‌های عصبی به همراه دارد که باعث ضایعات شبکیه و عصب چشم، همچنین آتروفی و کوچک‌شدن ماده خاکستری و سفید مغز می‌شود که در نهایت بر اثر آن، سطح دوپامین و ملاتونین مغز کاهش می‌یابد.»
وزوز گوش
زمانیان کاهش شنوایی حسی– عصبی را یکی از مشکلات شنوایی ناشی از استفاده از تلفن همراه خواند و گفت: «امروزه استفاده از هندزفری و شنیدن فایل‌های صوتی و تصویری با صدای بلند به یک مد اجتماعی تبدیل شده است. اغلب دستگاه‌های الکترونیکی، مکانیکی و یا نرم‌افزارها به‌گونه‌ای طراحی می‌شوند که به محض بالارفتن صدا از یک حد متعارف، هشدار قرمز آن فعال می‌شود اما متأسفانه اغلب کودکان و نوجوانان بی‌هیچ اعتنا و نگاه اندیشمندانهای به هشدارها، با صدای بسیار بلند فایل‌های صوتی و تصویری را می‌شنوند و می‌بینند.»
او توضیح داد: «گوش‌کردن با صدای بلند به مرور کاهش شنوایی حسی - عصبی یا وزوز گوش (تینیتوس) را به دنبال دارد. در هر صورت، درمان‌پذیری این دو مشکل شنوایی بسیار سخت است. علاوه بر این، زمانی که کاهش شنوایی به‌شکل نامتقارن در دو گوش باشد فرد به سرگیجه‌های مقاوم مبتلا می‌شود.»
سردرد
این متخصص مغز و اعصاب از سردرد به‌عنوان یکی از علائم آزاردهنده، مهم و شایع استفاده از تلفن همراه یاد کرد و گفت: «تلفن همراه به دلیل تحریک عصب چشم، زمینه‌ساز بروز میگرن می‌شود. در این زمینه احتمال ابتلای کودکانی که در خانواده خود سابقه سردردهای میگرنی دارند بیشتر است.»
او اضافه کرد: «موبایل می‌تواند سردردهای تشنجی و عصبی نیز ایجاد کند. این سردردها بیشتر در ناحیه پیشانی و به‌صورت فشارنده بروز می‌یابند و با بروز استرس و خستگی تشدید می‌شوند.» زمانیان مشکلات اسکلتی- عضلانی را از دیگر پیامدهای استفاده نادرست از تلفن همراه خواند و بیان کرد: «خمیدگی‌طولانی‌مدت گردن به سمت پایین می‌تواند زمینه‌ساز بروز عارضه دیسک گردن و دردهای گردنی باشد. در حال حاضر به وضوح شاهد مراجعه گروه‌های سنی پایین به مطب‌ها به دلیل ابتلای آن‌ها به عارضه‌های دیسک گردنی و دردهای گردن و کمر هستیم.»
او تأکید کرد: «احتمال بروز بی‌حسی انگشتان در کودکان و نوجوانان به دلیل عیوب دیسک یا تایپ سریع وجود دارد. همچنین بی‌تحرکی طولانی‌مدت آن‌ها را در معرض التهاب تاندون‌ها و مفاصل قرار می‌دهد. خمیدگی و قوز در کودکان و نوجوان به دلیل وضعیت نامناسب نشستن حین استفاده از گوشی همراه رو به افزایش است.»
دبیر انجمن متخصصان مغز و اعصاب خراسان بزرگ در خصوص مشکلات گوارشی ناشی از استفاده نادرست از تلفن همراه گفت: «استفاده نادرست از تلفن همراه عمدتاً از این منظر که بروز استرس و اضطراب را به همراه دارد و اغلب اوقات به کاهش فعالیت‌های فیزیکی و جسمی می‌انجامد می‌تواند مشکلات گوارشی از جمله سوء‌هاضمه، التهاب معده، یبوست، اسهال و حتی کاهش اشتهای متغیر در افراد ایجاد کند.»
اختلال در الگوی خواب
زمانیان گفت: «استفاده طولانی از تلفن همراه در الگوی خواب افراد اختلال ایجاد می‌کند. نور آبی صفحه این دستگاه سطح ملاتونین (هورمون خواب) را کاهش می‌دهد. در نتیجه چرخه و الگوی خواب فرد کاملاً به‌هم می‌ریزد. نوری که از موبایل به عصب چشم ما می‌رسد مغز را فریب می‌دهد و باعث می‌شود فکر کنیم روز است در نتیجه چرخه خواب تغییر می‌کند و مدت‌زمانی که فرد می‌خواهد بخوابد کوتاه می‌شود.»
این متخصص مغز و اعصاب ادامه داد: «بیشتر کودکان و نوجوانان قبل از خوابیدن و بعد از خاموشی لامپ‌ها با نمایش فیلم و موسیقی به صفحه روشن تلفن خیره می‌شوند. این رویه نادرست باعث خستگی، بیقراری و کاهش زمان خواب آن‌ها می‌شود.»
لزوم وضع قوانین استفاده از تلفن همراه
این متخصص مغز و اعصاب راهکارهای اثربخش در این زمینه را چنین معرفی کرد: «باید بپذیریم منع کامل کودکان و نوجوانان در استفاده از تلفن همراه در دنیای مدرن کنونی، رویکردی کاملاً اشتباه و بازدارنده در مسیر رشد فردی و اجتماعی به شمار می‌آید. با پذیرش لزوم عدم حذف تلفن همراه، والدین با اتخاذ یک‌سری راهکارها مانند وضع برخی قوانین و ممنوعیت استفاده از تلفن همراه در موقعیت‌ها و شرایط خاص، می‌توانند پیامدهای جسمی یا زمینه‌های استرسی و اضطرابی ناشی از استفاده طولانی‌مدت از این وسیله را کاهش دهند.»
زمانیان تأکید کرد: «وضع قوانین و تعیین ساعت و زمان استفاده از تلفن همراه، همچنین انجام تمرین ذهن آگاه از جمله راهکارهای اثربخشی هستند که علاوه بر اینکه زمان استفاده از این وسیله را محدود و کنترل می‌کنند، به کودکان شیوه اتخاذ و استفاده از راهکارهای علمی مواجهه با استرس و اضطراب ناشی از محدودیت در استفاده از این وسیله را می‌آموزند.»