نگاهی به مسئلۀ فرزندآوری ازدریچۀ یک کتاب
مامان بابا من غول نیستم
امروزه، موضوع کاهش جمعیت ایران و پیری جمعیت در کشورمان، موضوعی نیست که از کسی پوشیده باشد. همه ما از مشکلات و مصائب آن کموبیش خبر داریم. اما برای مقابله با آن باید چه کرد؟ راهکارهای متفاوتی در سطح کلان و در سطح خانواده وجود دارد. کتاب «مامان بابا من غول نیستم»، اثری است که تلاش میکند بعد از طرح کردن یک معضل، راهکارهایی برای تغییر نگرش مخاطبانش به امر فرزندآوری و ضرورتها و مواهب آن ارائه دهد. برای همین است که در فصل نخست، با ذکر حواشی و مثالهای متنوع، تلاش میکند صورت مسئله را به خوبی در ذهن مخاطب جا بیندازد. سرفصلهایی مانند تعداد فرزندان یک فرهنگ است، ایران کشوری 150 میلیون نفری، تکفرزندی»، فرزندسالاری، کاهش جمعیت جوان و نخبه و... گویای این تلاش مؤلفان است. یکی از عوامل بلوغ زودرس، ارتباط فرزندان با افراد بزرگتر است و تکفرزندها دائماً با پدر و مادر خود در ارتباط هستند. بلوغ زودهنگام آسیبهایی را به دنبال دارد. بلوغ جنسی را بلوغ عقلی کنترل میکند و اگر بلوغ جنسی زودتر از بلوغ عقلی حاصل شود، با ایجاد آسیبهای فراوان، باعث اختلالات جنسی خواهد شد. در خانوادههای دارای چند فرزند، فرزندان در دنیای کودکی خود خواهند بود اما در خانوادههای تکفرزند، کودک همواره به کارهای پدر و مادر نگاه میکند و رفتارهای بزرگترها باعث بلوغ زودرس او خواهد شد.
در فصل دوم کتاب، مؤلف با فرض اینکه توانسته مسئله را به خوبی طرح و دغدغهاش را در مخاطب ایجاد کند، به سراغ راهکارها میرود. او ارائه راهکار را نخست به مسائل حاکمیتی مربوط میداند و معتقد است قبل از هرچیز در این زمینه باید همت به وجود بیاید. کاهش سن ازدواج و کاهش فاصله بین فرزندآوری و ازدواج برای شروع مطرح میشود و بعد به سراغ راهکارهای دیگری مانند کاهش سقط جنین و افزایش خدمات درمان ناباروری میرود که موضوعی کاملاً حاکمیتی است.
این کتاب سپس به جایگاه نقش مادری در جامعه میپردازد و عنوان میکند که باید این جایگاه بیش از پیش در جامعه ترویج شود تا فرزندان و والدین وظایف و تکالیف خود را در چارچوب نظام والد و فرزندی بشناسند و از تنشها جلوگیری شود.
رفع نگرانیهای ناشی از مشکلات معیشتی از دیگر راهکارهای ارائه شده است. کتاب معتقد است باید به مردم گفت که فرزندآوری باعث افزایش رزق میشود و از تنگدستی نهراسند و راه قناعت را در زندگی پیشه کنند. بعد از آن است که باید به ابهامات و تشکیکهای مردم درباره رابطه افزایش جمعیت و مسائلی مثل رفاه، توسعه و بهداشت پاسخ قانعکننده داد.
در فصل پایانی کتاب نیز مؤلف، به تفصیل درباره ترسهای فرزندآوری در جامعه امروز سخن میگوید؛ ترسهایی مثل تربیت نادرست، کاهش سلامت مادران، مشکلات مالی و ...که احتمالاً در ذهن بسیاری از مردم ریشه دوانیده است.
عدهای دیگر ترس و نگرانی از ناتوانی برای تربیت درست فرزندان را دلیل بچهدار نشدن معرفی میکنند. این افراد یا به دلیل مشکلات خانوادگی، فرهنگی و اجتماعی جامعه و یا شناخت نادرست از ظرفیت و توانایی خودشان این موارد را بهانهای برای تربیت نادرست فرزندان میدانند و از زیر بار مسئولیت شانه خالی میکنند.
کتاب مامان بابا من غول نیستم، نوشته مسلم مافی و سعید شریف یزدی، با طرح جلد خاص خود، سال 1402 در انتشارات معارف به چاپ دوم رسیده است. این کتاب تلاش میکند به مردم یادآوری کند که کودکان غولهای بیشاخ و دم و ترسناکی نیستند که اینروزها تصور میشود بلکه منشأ خیر و برکت در زندگی هستند و باید هرچه بیشتر آنها را به این دنیا دعوت کرد.