کشت فراسرزمینی عاملی جذاب برای گسترش همکاری با کشورهای آفریقایی
آفریقا به‌عنوان دومین قاره بزرگ جهان از نظر وسعت سرزمینی، از جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد امروز برخوردار است. با توجه به ظرفیت‌های این قاره در زمینه‌های مختلف، تقاضای کالاهای مصرفی و سرمایه‌ای در این منطقه به‌صورت مداوم افزایش می‌یابد.
وجود بازارهای نوظهور و در حال رشد در این قاره، یک فرصت سرمایه‌گذاری برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ایرانی محسوب می‌شود. در چنین فضایی و با توجه به پتانسیلی که آفریقا از آن بهره‌مند است، این موضوع فرصت ویژه‌ای را برای کشت فراسرزمینی فراهم آورده است. کشت فراسرزمینی یک فرصت استراتژیک برای کشورهایی خواهد بود که با مشکلاتی نظیر کمبود آب، تغییرات اقلیمی و...، مواجه هستند. با توجه به کاهش منابع آبی کشت فراسرزمینی می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای تولید محصولات کشاورزی با هزینه کمتر و در شرایط اقلیمی مناسب‌تر مطرح شود. در این رابطه، آفریقا با داشتن زمین‌های حاصلخیز و منابع آبی مناسب، یکی از اهداف اصلی این راهبرد است. این خطه بزرگ‌ترین ذخایر طبیعی و کشاورزی دنیا را داراست. زمین‌های حاصلخیز و گسترده، منابع آب فراوان و نیروی کار ارزان، این قاره را به یک مقصد جذاب برای سرمایه‌گذاری کشاورزی تبدیل می‌کند. بر اساس گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی، آفریقا دارای بیش از 60 درصد از زمین‌های کشاورزی بدون بهره‌برداری جهان است که فرصت‌های زیادی برای تولید محصولات کشاورزی فراهم می‌آورد. البته هنوز عدم شناخت ظرفیت‌ها در بین بازرگانان ایرانی و آفریقایی، نبود یا کمبود حملونقل ارزان، مستمر و فراگیر و موانع جابه‌جایی مستقیم ارز و پول، از موانع توسعه تجارت مستقیم بین ایران و قاره آفریقا به حساب می‌آید. در حالی که اکنون بخش مهمی از درآمد صادراتی محصولات کشاورزی و صنعتی ایران به آفریقا، نصیب کشورهای واسطه‌گری همانند امارات و ترکیه می‌شود.
مزایای یک طرح فراملی
با توجه به محدودیت‌های منابع آبی در کشورمان، انتقال بخشی از تولید محصولات کشاورزی کشورهای آفریقایی که دارای منابع آبی کافی هستند، کاهش فشار بر منابع داخلی آب را در پی دارد. این امر نه‌تنها به حفظ محیط‌زیست و منابع آبی کشور کمک می‌کند، بلکه امکان تخصیص بهتر منابع آبی به دیگر بخش‌های اقتصادی مانند صنعت و شُرب را فراهم می‌سازد. همچنین کشت فراسرزمینی در آفریقا به ایران این امکان را می‌دهد تا محصولاتی مانند گندم، ذرت، سویا، برنج و علوفه را که در داخل کشور نیاز به آب و منابع زیادی دارند، با هزینه کمتر و بهره‌وری بیشتر در کشورهای آفریقایی تولید کند. این محصولات برای تأمین امنیت غذایی کشورمان از اهمیت حیاتی برخوردارند و در صورت تولید در خارج از مرزها، کشور را از نوسانات قیمت‌های جهانی و واردات وابسته به بازارهای خارجی مصون می‌سازند. از سوی دیگر، کشورهای آفریقایی به دلیل هزینه‌های پایین نیروی کار و منابع طبیعی ارزان، بستری مناسب برای تولید محصولات کشاورزی با هزینه کمتر فراهم می‌کنند. این امر باعث می‌شود که ایران بتواند محصولات با هزینه‌های کمتر نسبت به تولید در داخل کشور به دست آورد و در عین حال، بهره‌وری کشاورزی نیز افزایش می‌یابد. همچنین، صادرات این محصولات به بازارهای دیگر، منبع درآمد ارزی جدیدی برای کشور به‌وجود می‌آورد. در نهایت نیز سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی در آفریقا به ایران در تأمین امنیت غذایی کمک می‌کند و به تقویت روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشورهای آفریقایی منجر خواهد شد. این کشورها، با توجه به نیازهای اقتصادی و توسعه‌ای خود، از سرمایه‌گذاری‌های خارجی استقبال می‌کنند. ایران با حضور مؤثر در این عرصه می‌تواند جایگاه خود را در این قاره تقویت کرده و از این روابط در حوزه‌های دیگر مانند تجارت، انرژی و فناوری بهره‌مند شود.
حضور بیست ساله ایران در آفریقا
علی رضوانی‌زاده، عضو هیئت‌مدیره انجمن کشت فراسرزمینی با اشاره به اینکه بیش از بیست سال است بخش خصوصی و دولتی به کشاورزی فراسرزمینی در آفریقا ورود کرده‌اند، گفت: «اما متأسفانه به‌دلیل عدم حضور پایدار و نداشتن نقشه راه در گذشته، کشت فراسرزمینی امروز با چالش‌هایی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. به بیان دیگر وقتی در یک دوره درآمد نفتی بالا می‌رود، سرمایه‌گذاری در کشت فراسرزمینی کم‌اهمیت شده و زمانی که این درآمد کاهش می‌یابد، با مشکلاتی مواجه می‌شویم.»
او با اشاره به اینکه یکی از چالش‌ها در این حوزه، عدم سرمایه‌گذاری بهینه به حساب می‌آید، افزود: «پایداری روابط اقتصادی با کشورهای دیگر نیاز به سرمایه‌گذاری مشترک دارد. آن‌هایی در تجارت خارجی موفق‌تر هستند که با سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و مشترک در کشورهای دیگر قابلیت حفظ جایگاه دائمی خود را داشته باشند. البته این مشکل برای ما با ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری فراسرزمینی حل خواهد شد.»
به گفته رضوانی‌زاده، در بخش کشاورزی فراسرزمینی علاوه بر توجه به زراعت و تولید، نیازمند صنایع تبدیلی و فرآوری هستیم. یعنی علاوه بر اینکه باید در کشاورزی فراسرزمینی در کشورها سرمایه‌گذاری کنیم، لازم است به زیرساخت‌های لجستیکی نیز توجه شود. عضو هیئت‌مدیره انجمن کشت فراسرزمینی اضافه کرد: «آفریقا بسیار مستعد کشت فراسرزمینی است اما زیرساخت‌های لازم را ندارد. بنابراین باید در کنار توجه به کشاورزی فراسرزمینی در حوزه حملونقل و لجستیک خصوصاً دریانوردی سرمایه‌گذاری‌هایی اساسی صورت پذیرد، تا سرعت دسترسی تجار و بازرگانان در فرآیند واردات و صادرات افزایش یابد.»
رضوانی‌زاده با تأکید بر اینکه کشت فراسرزمینیِ محصولات آب‌بر و وارداتی مانند ذرت و دانه‌های روغنی را در آفریقا دنبال می‌کنیم، گفت: «بخش خصوصی ایران علاوه بر محصولات آب‌بر، بزرگ‌ترین توتستان در دنیا را در آفریقا ایجاد کرده که متعلق به یک کشاورز سرمایه‌گذار فراسرزمینی ایرانی در آفریقاست. همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده ابریشم در قاره آفریقا بوده که می‌تواند در امنیت شغلی بیش از سه میلیون فعال در حوزه فرش و صنایع دستی کشور مؤثر باشد.»
وجود بازارهای نوظهور و در حال رشد در این قاره، یک فرصت سرمایه‌گذاری برای شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران ایرانی محسوب می‌شود. در چنین فضایی و با توجه به پتانسیلی که آفریقا از آن بهره‌مند است، این موضوع فرصت ویژه‌ای را برای کشت فراسرزمینی فراهم آورده است. کشت فراسرزمینی یک فرصت استراتژیک برای کشورهایی خواهد بود که با مشکلاتی نظیر کمبود آب، تغییرات اقلیمی و...، مواجه هستند. با توجه به کاهش منابع آبی کشت فراسرزمینی می‌تواند به‌عنوان یک راهکار مؤثر برای تولید محصولات کشاورزی با هزینه کمتر و در شرایط اقلیمی مناسب‌تر مطرح شود. در این رابطه، آفریقا با داشتن زمین‌های حاصلخیز و منابع آبی مناسب، یکی از اهداف اصلی این راهبرد است. این خطه بزرگ‌ترین ذخایر طبیعی و کشاورزی دنیا را داراست. زمین‌های حاصلخیز و گسترده، منابع آب فراوان و نیروی کار ارزان، این قاره را به یک مقصد جذاب برای سرمایه‌گذاری کشاورزی تبدیل می‌کند. بر اساس گزارش‌های سازمان‌های بین‌المللی، آفریقا دارای بیش از 60 درصد از زمین‌های کشاورزی بدون بهره‌برداری جهان است که فرصت‌های زیادی برای تولید محصولات کشاورزی فراهم می‌آورد. البته هنوز عدم شناخت ظرفیت‌ها در بین بازرگانان ایرانی و آفریقایی، نبود یا کمبود حملونقل ارزان، مستمر و فراگیر و موانع جابه‌جایی مستقیم ارز و پول، از موانع توسعه تجارت مستقیم بین ایران و قاره آفریقا به حساب می‌آید. در حالی که اکنون بخش مهمی از درآمد صادراتی محصولات کشاورزی و صنعتی ایران به آفریقا، نصیب کشورهای واسطه‌گری همانند امارات و ترکیه می‌شود.
مزایای یک طرح فراملی
با توجه به محدودیت‌های منابع آبی در کشورمان، انتقال بخشی از تولید محصولات کشاورزی کشورهای آفریقایی که دارای منابع آبی کافی هستند، کاهش فشار بر منابع داخلی آب را در پی دارد. این امر نه‌تنها به حفظ محیط‌زیست و منابع آبی کشور کمک می‌کند، بلکه امکان تخصیص بهتر منابع آبی به دیگر بخش‌های اقتصادی مانند صنعت و شُرب را فراهم می‌سازد. همچنین کشت فراسرزمینی در آفریقا به ایران این امکان را می‌دهد تا محصولاتی مانند گندم، ذرت، سویا، برنج و علوفه را که در داخل کشور نیاز به آب و منابع زیادی دارند، با هزینه کمتر و بهره‌وری بیشتر در کشورهای آفریقایی تولید کند. این محصولات برای تأمین امنیت غذایی کشورمان از اهمیت حیاتی برخوردارند و در صورت تولید در خارج از مرزها، کشور را از نوسانات قیمت‌های جهانی و واردات وابسته به بازارهای خارجی مصون می‌سازند. از سوی دیگر، کشورهای آفریقایی به دلیل هزینه‌های پایین نیروی کار و منابع طبیعی ارزان، بستری مناسب برای تولید محصولات کشاورزی با هزینه کمتر فراهم می‌کنند. این امر باعث می‌شود که ایران بتواند محصولات با هزینه‌های کمتر نسبت به تولید در داخل کشور به دست آورد و در عین حال، بهره‌وری کشاورزی نیز افزایش می‌یابد. همچنین، صادرات این محصولات به بازارهای دیگر، منبع درآمد ارزی جدیدی برای کشور به‌وجود می‌آورد. در نهایت نیز سرمایه‌گذاری در حوزه کشاورزی در آفریقا به ایران در تأمین امنیت غذایی کمک می‌کند و به تقویت روابط دیپلماتیک و اقتصادی با کشورهای آفریقایی منجر خواهد شد. این کشورها، با توجه به نیازهای اقتصادی و توسعه‌ای خود، از سرمایه‌گذاری‌های خارجی استقبال می‌کنند. ایران با حضور مؤثر در این عرصه می‌تواند جایگاه خود را در این قاره تقویت کرده و از این روابط در حوزه‌های دیگر مانند تجارت، انرژی و فناوری بهره‌مند شود.
حضور بیست ساله ایران در آفریقا
علی رضوانی‌زاده، عضو هیئت‌مدیره انجمن کشت فراسرزمینی با اشاره به اینکه بیش از بیست سال است بخش خصوصی و دولتی به کشاورزی فراسرزمینی در آفریقا ورود کرده‌اند، گفت: «اما متأسفانه به‌دلیل عدم حضور پایدار و نداشتن نقشه راه در گذشته، کشت فراسرزمینی امروز با چالش‌هایی دست‌و‌پنجه نرم می‌کند. به بیان دیگر وقتی در یک دوره درآمد نفتی بالا می‌رود، سرمایه‌گذاری در کشت فراسرزمینی کم‌اهمیت شده و زمانی که این درآمد کاهش می‌یابد، با مشکلاتی مواجه می‌شویم.»
او با اشاره به اینکه یکی از چالش‌ها در این حوزه، عدم سرمایه‌گذاری بهینه به حساب می‌آید، افزود: «پایداری روابط اقتصادی با کشورهای دیگر نیاز به سرمایه‌گذاری مشترک دارد. آن‌هایی در تجارت خارجی موفق‌تر هستند که با سرمایه‌گذاری‌های مستقیم و مشترک در کشورهای دیگر قابلیت حفظ جایگاه دائمی خود را داشته باشند. البته این مشکل برای ما با ایجاد صندوق سرمایه‌گذاری فراسرزمینی حل خواهد شد.»
به گفته رضوانی‌زاده، در بخش کشاورزی فراسرزمینی علاوه بر توجه به زراعت و تولید، نیازمند صنایع تبدیلی و فرآوری هستیم. یعنی علاوه بر اینکه باید در کشاورزی فراسرزمینی در کشورها سرمایه‌گذاری کنیم، لازم است به زیرساخت‌های لجستیکی نیز توجه شود. عضو هیئت‌مدیره انجمن کشت فراسرزمینی اضافه کرد: «آفریقا بسیار مستعد کشت فراسرزمینی است اما زیرساخت‌های لازم را ندارد. بنابراین باید در کنار توجه به کشاورزی فراسرزمینی در حوزه حملونقل و لجستیک خصوصاً دریانوردی سرمایه‌گذاری‌هایی اساسی صورت پذیرد، تا سرعت دسترسی تجار و بازرگانان در فرآیند واردات و صادرات افزایش یابد.»
رضوانی‌زاده با تأکید بر اینکه کشت فراسرزمینیِ محصولات آب‌بر و وارداتی مانند ذرت و دانه‌های روغنی را در آفریقا دنبال می‌کنیم، گفت: «بخش خصوصی ایران علاوه بر محصولات آب‌بر، بزرگ‌ترین توتستان در دنیا را در آفریقا ایجاد کرده که متعلق به یک کشاورز سرمایه‌گذار فراسرزمینی ایرانی در آفریقاست. همچنین بزرگ‌ترین تولیدکننده ابریشم در قاره آفریقا بوده که می‌تواند در امنیت شغلی بیش از سه میلیون فعال در حوزه فرش و صنایع دستی کشور مؤثر باشد.»